Лексика юкагиро-уральского праязыка на *J

Реконструированный словарный фонд протоуральского (праурало-юкагирского) языка с инициалью *J- (всего 53 корня):

№: 159
PROTO-URALIC: *jaka-
MEANING: to divide, separate
RUSSMEAN:
GERMMEAN: teilen, scheiden, trennen
FIN: jaka- 'teilen, verteilen, austeilen', jako 'Teilung, Einteilung'
EST: jaga-, jäga- 'teilen, verteilen, austeilen'
SAA: juokke- -g- (N) 'divide; distribute', juokko -g- 'division, partition', juohkē- (L) 'teilen, austeilen', juohkō 'Teilung, Verteilung', jīkke- (ie) (T), jūikke- (Kld.), juoihke- (Not.), joikke- (A) 'teilen'
MRD: java- (E), javo- (E M) 'trennen, sich trennen'
UDM: ĺuk-, juk- (S) 'teilen, verteilen, scheiden', ĺukị̑- (G) 'teilen, zerstreuen', ĺuk (S), ĺuket (G) 'Teil, Stück'
KOM: juk- (S P) 'teilen, verteilen', juk (Ud. P) 'Teil, Portion', juke̮n- (Peč.) 'доля, часть', juka.l- (PO) 'teilen' ( > Khanty Trj. jȯ̆kȧn, DN jŏkan, O jukan 'Teil, Anteil')
KHN: ji̮ɣḷi̮ (V), jaχǝl (DN) 'Gabel, Stange mit gabelförmiger Spitze', jɔχǝl (Ni.) 'Abstand zwischen den ausgebreiteten Beinen', jaχǝp (Ko.), jĭχǝp (Kaz.) 'Scheitel', jaɣǝrt (V). jaχǝrt (DN), jaχart (O) 'Gabelung, Zwischenraum, Verzweigungsstelle', jăɣti̮ (V) 'Haar'
MAN: jåχtit 'Grenze des Hinterkopfes und des Nackens'
NEN: jāχā- (O) 'abhäuten'
ENC: johi- (Ch.), johe- (B) 'zerschneiden, z. B. ein Rentier'
NGA: jakaĺiʔe- 'schneiden (Felle, Fleisch)', jagiʔe- 'zerschneiden (ein geschundenes Rentier)'
SLK: čaka- (Ta. B), tjaka- (Ta.), tjak͔k͔a- (Ke.), tjaga- (Čl.) 'zerstückeln (Fisch, Vogel)'
KAM: t́egä̂r- 'zerbröckeln'
SAMM2: FP *je"ka
ADD: Mot. тчяганямъ 'крою'
RESHET: Note Perm. *juk 'part, allotment, piece' - a case of conversion, the only one in this etymological group (or does this form still reflect a derivative with a (vocalic) suffix phonetically lost)?
LIT: FUV; SKES; КЭСКЯ; Donn. VglWb. 354; MUSz. 163; DEWO 335, 343, 346; Paas. Beitr. 54, 265; Collinder Comp. Gr. 63, 406; ИВПЯ 214; Jacobsohn ArUgrof. 34
№: 160
PROTO-URALIC: *jakka
MEANING: to go, reach
RUSSMEAN:
GERMMEAN: gehen, gelangen, geraten
FIN: *jōh-ta- (~ *jo-) < *jōkkV-tta- (~ *jo-)
UGR: iktat- 'einschalten; einsetzen, installieren; (altung.) gelangen lassen'
RESHET: The comparison is suggested by me (Resh.). Rédei compares the Hun. word in question (ik-tat-) with Mord. jaka- 'to walk', but I still would accept the comparison listed above, which is rather incompatible with the relation to Mord. jaka-, if we consider some non-trivial rules of correspondence of the respective first syllable vowels established by now. For Mord. jaka- 'to walk' cf. Ug. *juktV- 'to come' (> Hun. jut-; therefore, despite Rédei, this Ug. form shouldn't be compared, even tentatively, with Hun. ik-tat-).
№: 161
PROTO-URALIC: *jakkV
MEANING: pine forest
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Kiefern-, Fichtenwald
MAR: jäktǝ (KB), jakte (B) 'Fichte' (?)
UDM: jag, ĺag (S K) 'Kiefernwald, Fichtenwald', jag (G) 'Fichtenwald auf Sandboden'
KOM: jag (S P PO) 'Kiefernwald (auf Sandboden)'
KHN: jaɣǝm (V), jaχǝm (DN O) 'Sandheide, mit Kiefernwald bewachsene Heide'
UGR: *j/u/ɣ
SMD: *je(w) (~ *-э-)
RESHET: Add Mari, Sam. (Nen., Yur., Selk., Mtr. Tai., Kms., Koi.) (Resh.) According to UEW and Bereczki, the Mari word can't be an original reflex of this FU stem because of the medial -kt- (cf. the shape of the other cognates in question lacking any dentals following the velar and any clusters at all) and the correspondence East-Mari -a- ~ West-Mari -ä- (< Proto-Mari *-a-) in the first syllable, allegedly pointing to secondary origin of respective words. Thus, Mari *jaktǝ is deemed to be a Permic loan, and the element -tV (-te, -tǝ) is analysed as a suffix. However, both of the arguments quoted above are rather weak. If we assume that the Mari form is a suffixal derivative, we can easily accept such interpretation also in the case if we consider this form an old etymological parallel, thus solving the problem of -kt-. As for *a in the first syllable, it does occur also in original Mari words (cf. Mari *kandakš '8', *karmǝ 'Fliege, Käfer, Biene; fly, beetle, bee' - Bereczki 13). On the other hand, Khanty V jaɣǝm 'Sandheide; waste sandy ground', UD jaχǝm 'mit Kiefernwald bewachsene Heide; waste land overgrown with pines', O jaχǝm 'mit Kiefern bewachsene und mit Rentiermoos überzogene Heide; waste land overgrown with pines and covered by reindeer moss' listed by Rédei as an old parallel are likely to be borrowed from Komi (-ǝm being a Khanty suffix added to the stem after its borrowing), while an immediate Ugric reflex of the Uralic word in question may be represented by OU *jūɣ 'tree' (a comparison suggested in КЭСКЯ, although with ?). In UEW, no Sam. material is included into this entry, although Sam. *je(w) (~ *-э-) 'pine' seems to belong just here; this comparison is added by me (Resh.), but it may have been already proposed by somebody else. Mari > Chuv. jaχtǝ 'Kiefer; Pinus silvestris; pine'.
LIT: КЭСКЯ; DEWO 343-344; Sebestyén NyK 53:174; Räsänen EtymWb 122, MSFOu. 48:240, Vir. 1947:167; Bereczki NyK 79:62
№: 162
PROTO-URALIC: *jalka
MEANING: foot, leg
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Fuß, Bein
FIN: jalka 'Fuß, Bein'
EST: jalg (gen. jala)
SAA: juol'ge -lg- (N), juol'kē (L), jīlke (jie) (T), jūilk (Kld.), juoilk, jueilk (Not.), juilgit (A) 'Fuß'
MRD: jalgo (E), jalga (M) 'zu Fuß'
MAR: jal (KB), jol (U B) 'Fuß'
UGR: gyalog 'zu Fuß; (altung.) Fußgänger, Fußsoldat'
SAMM2: *ji6lka
LIT: FUV; Donn.VglWb. 382; SKES; MuSz. 160; SzófSz.; MSzFgrE; TESz.
№: 163
PROTO-URALIC: *jama-
MEANING: to be sick, die
RUSSMEAN:
GERMMEAN: krank sein ~-> sterben
SAA: jabme- -ām- (N) 'die, perish', japmē- (L) 'sterben; sich zerstreuen (vom Nebel)', jāmme- (T), jāimme- (Kld. A), jamme- (Not.) 'sterben'
MRD: joma- (E), juma-, ima- (M) 'umkommen, verlorengehen'
MAR: jama- (KB), joma- (U B) 'irrefahren, sich verirren, verschwinden, verlorengehen'
NEN: jāmā- (O) 'nicht können', jāʔmā (Sjo.) 'ist krank'
ENC: jeʔoa- (Ch.) 'nicht können'
NGA: jamajua-
RESHET: A verb with an original meaning 'to vanish, disappear, get lost (/ be absent)', whence secondarily 'to die, perish' in Lapp and Mord. and 'to go astray' as well as 'to ruin' in Mari (note that the meaning 'to disappear' is present in all the three groups mentioned). This interpretation allows us to accept the comparison with Komi jam- 'to fall, subside (of water); to go down (of a swelling etc.)' rejected by Rédei. The Sam. parallel is suggested by me (Resh.). The correlation 'to disappear' ~ 'to be absent' is quite natural; for the hypothetical Sam. development *-m- > *-ŋ- before the suffixal *-k- cf. the fact that Proto-Samoyed seems to have no examples for *-mk-; note that originally the derivative we deal with in Sam. is obviously a nominal one (*jäŋ-ka 'lack(ing)' preserved at least in Ngan.), while the Proto-Sam. verbal stem (*jäŋ-kǝ-(j)-) is a result of a secondary denominal derivation. On the other hand, it is, in fact, quite difficult to substantiate relation to North Sam. *jama- (or rather *jaTma-) 'to be unable/to be ill' listed here by Rédei. It is, undoubtedly, a verb 'to be unable' used in the sense 'to be ill' in Nenets (but neither in En. nor in Ngan., where only the meaning 'to be unable' is observed; note that it is present also in Nen.), cf. Russian 'недомогать', 'не можется' (expressions meaning being sick, which are based on semantics 'to be unable'). Thus, we hardly can compare this Sam. word with the Lapp and Volgaic material even if the meaning 'to die' in Lapp and Mord. is looked on as an original one (the comparison with the hypothetical FV verb 'to die' might be discussed only if we assumed that in Sam., a development 'to be ill' > 'to be unable' took place and not vice versa, as supposed by Rédei, but it is much less plausible). Besides, Nenets jaʔma- (where -ʔ- is a glottal stop) points to an original form with some noise consonant before -m-, which also makes this Sam. etymology problematical. As for Lapp *jāvkkэ- 'to get lost, vanish' (Lehtiranta 34) ~ Sam. *jokǝ- 'to go astray' (Janh. 46; if not < Turk.) mentioned by Helimsky in connection with this entry, they have nothing in common with any material discussed above.
YUK: jobe-, jōbe-, joba-, jobo-, java-, 'sterben; to die', jämbon 'tot; dead', jobeleŋ, jobok 'Krankhet; disease'; cf., however, conclusions expounded in Notes: in Uralic, the meaning 'to die' here is likely to be secondary, and there is no meaning 'to be ill' at all; still the comparison with Yuk. is possible (a development 'to disappear' > 'to die' (like in Lapp) and then 'to be ill' in Yuk.?).
LIT: FUV; MUSz. 78; КЭСКЯ; Paas. Beitr. 13-14; Collinder Comp. Gr. 141, 337, JukUr. 77; Jacobsohn ArUgrof. 40, 45, 114; Angere Die uralo-jukagirische Frage 127
№: 164
PROTO-URALIC: *jamV
MEANING: gruel, soup
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Brei, Suppe (aus Fischmehl, Blut, Fleisch)
MRD: jam (E M) 'Suppe; Grütze' ?
NEN: jewāj (O) 'Brühe von Fisch- ode. Fleischsuppe ohne Mehl'
NGA: jamâ 'Brei aus Blut, Fleisch, Mehl und Wasser'
LIT: FUV; Paas. Beitr. 13, 291
№: 165
PROTO-URALIC: *jarV
MEANING: knot on wood
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Maserholz, -knorren
FIN: jaarun (gen. jaarumen) (dial.) 'Maserholz', jaarikka 'Klotz, Holzkloben'
NEN: jārʔ (O) 'Maserknorren', jāroku 'Schöpflöffel'
SLK: t́wer (Ty.) 'Pickel, Pustel, Finne', t́ärrōŋko (KeO) 'Maserholz'
LIT: FUV; Collinder Comp. Gr. 377, 406
№: 166
PROTO-URALIC: *jäje
MEANING: belt, girdle
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Gurt, Gürtel
UDM: je, je̮ (S G), d́e̮ (Uf.) 'breiter Gurtriemen, Strohband der Garben'
KOM: ji (S), ji̮ (P) 'Garbenband, Gürtel, Gurt', ju̇ (PO) 'Band (um die Garbe)'
NEN: nī (O), ńī (Nj.) 'Gürtel, Gurt'
ENC: niojo (Ch.), ńieijo (B)
NGA: nieja 'Gürtel'
SLK: tjyy (Ta.), kyy (Ke.), čö, čö́ (N), č́ǖ (Tur.), kǖ (KeO), t́ǖ (Ty.) 'Riemen'
KAM: ʒ́ī, t́ī 'Gürtel, Gurt'
REDEI: *CV, vgl. Juk.; wovon *-j-?
ADD: Koib. джӗ; Mot. ni; Karag. ni
YUK: juo 'Gürtel; girdle, belt'
LIT: FUV; КЭСКЯ; Paas. Beitr. 269; Collinder Comp. Cr. 64, 377; ИВПЯ 143
№: 167
PROTO-URALIC: *jäkšV
MEANING: cool, cold
RUSSMEAN:
GERMMEAN: kühl, kalt; kühl, kalt werden
FIN: jähty- 'erkalten, kalt, abgekühlt werden', jäähty- 'sich abkühlen'
SAA: iksem, jiksem (N) 'frigidus', jieksō- (L) 'kühler, kälter werden (vom Wetter)', jeuhsas 'kalt und windig', jeuhsos 'kühl, frisch', jik͕̄sem (T) 'kalt'
MRD: ekše (E), jäšä, äšä (M) 'kühl; Schatten; das hinter gelegene', ekšse (E) 'hinter'
MAR: ükše- (KB), d́ükše- (U), jükše- (B) 'kalt werden', üštǝ (KB), d́üštö (U) 'kalt; Kälte', jüštö (B) 'kalt; Frost'
KHN: jöɣli (V) 'kalt; Kälte', jȧ̆ɣлi (Trj.) id., jȧ̆ɣtǝ (DT) 'etwas kalt, kühl', jĭлĭ 'kühl; Kühle'
ADD: Kar. jähtü-; Veps. jäuhtu-
LIT: FUV; SKES; КЭСКЯ; DEWO 341; Collinder Comp. Cr. 64, 104, 169, 411
№: 168
PROTO-URALIC: *jälke
MEANING: trace
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Spur, Fleck
FIN: jälki (gen. jäljen) 'Spur, Fußspur' ( > Saam. jælgas 'schwache Spur')
EST: jälg (gen. jälje) 'Spur, Fußtapfen'
KHN: jäɣǝḷ (Vj.) 'ein Ornament', jȧɣǝḷ 'Strich, Blesse (an der Stirn des Pferdes, der Kuh)', jawǝl (Ni.) 'Stern (an der Stirn des Pferdes)'
UGR: jel (dial. gyel) 'Zeichen; Signal, Merkmal; Anzeichen', jegy 'Zeichen, Merkmal'
SMD: *je; *je-ntätǝ(-) (En.-Nen.); *je-kǝl-
SAMM2: *jelkä
RESHET: Finn > Lapp N jälgas 'schwache Spur; slight footstep'. The relation to the Khanty form is not so "zweifelhaft" as Helimsky thinks. The Sam. parallel is suggested by me (Resh.). If the Sam. word does belong here, the FU meaning 'footstep' has developed from 'heel, foot', which is quite plausible. However, Sam. *je 'heel' may be a cognate of FU *jalka 'foot, leg' (URAET 162). From the phonetical point of view, both comparisons are acceptable, although the one presented in this entry is somewhat better (FU *jälke ~ Sam. *je < Ur. *jälk/e/, for *-lk- ~ *-0 cf. FU *pelkä ~ Sam. *pi- 'thumb', URAET 733; FU *jalka ~ Sam. *je < Ur. *jɨlka? - it is rather a form *jэ that would be expected in Sam.). It is worth noting that FU *jalka and *jälke may be related, representing two old variants of one word (of course, this hypothesis may turn out wrong in the light of external data).
LIT: Donn. VglWb. 381; MUSz. 144; SKES; SzófSz.; Benkó́ LyTört. 9; MSzFgrE; TESz.
№: 169
PROTO-URALIC: *jälŋV
MEANING: tree stump, trunk
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Baumstumpf, -stamm
SAA: jâlŋes -l'gŋa- (N) 'stump of a tree (still rooted in the ground)', jalŋēs (L), ja̯lŋɛ's̨ (T), jȧ̮l̨nes (Kld.), jǡ̮l̨ŋǝs̨ (Not.) 'längerer aufrechter Baumstumpf (nicht abgehauen)'
UDM: lijal (S) ?, jal (K G) 'Baumstamm'
KHN: jö̆ŋkǝl 'im Walde liegender Baumstamm, Klotz', juŋkǝl (O) 'umgefallener Baum, Baumstamm'
SMD: *je
RESHET: The etymology of the Sam. word is suggested by me (Resh.). In UEW, the Sam. parallel is ignored. In Janhunen's Wortschatz, the Sam. word is considered together with Sam. *je 'heel' (see the preceding entry), which seems less persuasive.
LIT: FUV; DEWO 392; Steinitz FgrVok. 28; Collinder Comp. Gr. 130
№: 170
PROTO-URALIC: *jäne
MEANING: a k. of string
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eine Art Leine, Schnur
FIN: jänni (gen. jännen) 'Zungenband' ?
EST: jänn (gen. jänni) 'Lallen, unverständliche Sprache' ?
KHN: meɣi jö̆nä (Vj.) 'Wurzel der Landzunge', ńälǝm jö̆nä (Vj.) 'Zungenwurzel', ńȧtǝm jĕn (DN) 'Zungenband', jĕn (O) 'Leine, Simm (am Netz, Zugnetz); Zungenband; Lösungsschnur'
LIT: SKES
№: 171
PROTO-URALIC: *jänte
MEANING: string, bowstring
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Sehne
FIN: jänne (gen. jänteen) 'Sehne, Strang'
SAA: jė̆ä̆DDA-pɛs̀sA (Ko. Not.) 'gespannte Flinte'
KHN: jö̆ntǝɣ (V), jĕntǝ (DN), jinti (O) 'Bogensehne; Netzstrick'
MAN: jantǝŋ (Kū), ʔäŋṭǝw (P) 'Bogensehne', jantǝɣ (P), jāntew (So.)
UGR: ideg 'Nerv; (altung.) Sehne, Bogensehne; Strick'
NEN: jēn (O) 'Bogensehne'
ENC: jéddi (Ch.)
NGA: jenti
SLK: ći̮nte (TaU), t́i̮nte (TaM) 'Sehne', kênddα, kênddä, kend, kênd, kênddɔ (Ke.), čênd, čend (N) 'Bogensehne'
KAM: nēnǝ, nēni 'Sehne'
JANH: (72) *jänti
SAMM2: *jänti
RESHET: Derived from the preceding stem (URAET 170)? Lapp Not. (T.I.Itk. WbKKlp. 52) jė̆ä̆DD[a]-pɛs̀s[a] 'gespannte Flinte; cocked gun' (pɛs̀s[a] 'gun') - a form isolated within Lapp, most probably a Finnish loan.
LIT: Donn. VglWb. 371; MUSz. 808; FUV; SKES; SzófSz.; MSzFgrE; TESz.; Paas. Beitr. 87
№: 172
PROTO-URALIC: *jäntV-
MEANING: to congeal, freeze
RUSSMEAN:
GERMMEAN: erstarren, gefrieren, erkalten
KOM: jed- (V) 'erkalten, gefrieren, aus flüssiger Form erstarren', jodmi̮- (S V), je̮dmi̮- (I) 'absterben, erstarren; alt, hart, trocken werden; halbroh bleiben; gerinnen'
KHN: jȧ̆ntǝl (J) 'Gelee', jăntǝḷ- (Kaz.), jintǝl- (O) 'gerinnen od. erstarren machen (Brühe), gerinnen, erstarren', jăntaḷi (kaz.), jintȧli (O) 'Gerinnsel (von Fett, Blut)'
MAN: jant- (P) 'застыть (сало)', jānt- (N) 'sich abkühlen'
RESHET: Derived from the following stem (URAET 173)?
LIT: DEWO 383
№: 173
PROTO-URALIC: *jäŋe
MEANING: ice
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Eis
FIN: jää 'Eis'
EST: jää
SAA: jiegŋâ -ŋ- (N) 'ice; glacier', jiekŋa (L), jīññ (T Kld.), jieññ (Not.) 'Eis'
MRD: ej, ev, eŋ, ij (E), jäj, äj (M)
MAR: i (KB U), ij (B)
UDM: je̮ (S G), d́ȯ (K)
KOM: ji̮ (S P), ji (Peč.), ju̇ (PO)
KHN: jöŋk (V), jeŋk (DN), joŋk (O); jĕŋk (V Vj. Trj. DN), jĭŋk (Ni. Kaz.), jiŋk (O) 'Wasser'
MAN: ĺǟŋ (TJ), jɔ̄̈ŋk (KU), jāŋk (P So.)
UGR: jég (acc. jeget, dial. gyég' 'Eis, Hagel'
SMD: *jaŋ-ka
SAMM2: *jäŋi
RESHET: The Sam. word still seems to belong here. It is not difficult at all to explain its meaning ('ice hole', although FU has only 'ice' (> 'water' and 'hail' in Ug.)), especially if we consider that it is a derivative. A real problem remaining unsolved is the back vowel of the first syllable in Sam. (a result of some specific process caused by the suffixation and/or by positional features?).
LIT: FUV; MUSz. 143; Donn. VglWb. 364; SKES; SzófSz.; MSzFgrE; TESz.; Paas. Beitr. 25-26; Collinder Comp. Gr. 64, 127, 390
№: 174
PROTO-URALIC: *jäŋkä
MEANING: marsh, swamp
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Moor, Sumpf, sumpfige Stelle
SAA: jäg'ge -gg- (N) 'bog, marsh', jieggē ~ jäggē (L) 'Moor, Moorwiese', jiekk (Not.) 'Sumpf' ( > Finn. jänkä 'Moor, Tundra')
KOM: jegi̮r (Ud. SO), je̮gi̮r (VL) 'болотистый лес, болотистое место с невысоким редким хвойным лесом' ( > Khanty Kaz. jekǝr 'mit niedrigen Kiefern bewachsene Moorsenkung zwischen festen Landstrecken')
KHN: ńorǝm jȧ̆ŋoko (Trj.) 'kleiner Moortümpel', jeŋk (Č) 'offene, baumlose Stelle auf dem Moor', jeŋk ńǫrǝm (Kaz.) 'offenes Moor, auf dem auch keine Reiser wachsen'
MAN: jɔ̄̈ŋk (KU), jāŋk (LO) 'waldloser, sehr weicher Sumpf', jaŋkǝlmǝ (P) 'Moor', jāŋgelėm (P), jāŋkėlmä (N) 'baumloser, kleiner, reiner Sumpf, Moor'
SAMM2: *jäŋkä
ADD: Sam. - ?
RESHET: Rédei (unlike the authors of SKES and Lehtiranta) qualifies the FB form as a loan from Lapp. It is possible, but not obvious; anyway, we have no sufficient arguments in favour of this solution (the limited distribution of the FB word can't be such an argument). Rédei is right rejecting a comparison with Hun. éger 'alder-tree'. However, Lytkin mentions Hun. éger 'swampy forest', referring to ALH (Acta Linguistica Academiae Scientiarum Hungaricae, Budapest, 1952-) I, 324 - a mistake? Komi > Khanty jekǝr 'mit niedrigen Kiefern bewachsene Moorsenkung zwischen festen Landstrecken; boggy lowland overgrown with low pines among plots of firm ground'.
LIT: FUV; SKES; КЭСКЯ; DEWO 390; Collinder Comp. Gr. 391, 411
№: 175
PROTO-URALIC: *jäpśe
MEANING: sharp stick, spear
RUSSMEAN:
GERMMEAN: spitze Stange, Speer
SAA: ńipt́š́s (T), ńipt́š́as (Kld.), ńī̮pt́š́a͔s (Ko. Not.) 'Bratspieß'
MAR: jǝ̑pš (KB B) 'Speer, spitze Stange'
UDM: juč́i̮š, ǯ́uč́i̮z (S), d́uč́ǝ̑z (K) 'die zu Befestigung des Frucht- od. Heuschobers dienenden dünnen Stangen', juśiś (G) 'Schoberstange' ?
KOM: joś (S P PO) 'spitzes Stöckchen, Netznadel; spitz, scharf, Spitze', jo̯ś (SO) 'острый' ( > Khanty O jo̯ś, Kaz. jǫś 'Bratspieß')
KHN: jiwǝs (V), jepǝs (DN, Kaz.) 'Bratspieß'
NEN: jābc (Nj.) 'Bratstäbchen; spitze Stange in der Rentiergrube', jāpcā- (O) 'Brot backen'
SLK: tāpsau (Ča.) 'backen, braten'
KAM: t́apsu 'Stecken, Stöckchen', t́apse- 'braten'
ADD: Koib. d́ž́apsì̮lam 'жарю'; Mot. apsì̮sapsì̮jam id.; Sk čɔ̄psi6
LIT: FUV; КЭСКЯ; DEWO 397, 422-423; Paas. Beitr. 247; ИВПЯ 40; Collinder Comp. Gr. 103, 169, 170, 171; Helimsky: SFU 12:123
№: 176
PROTO-URALIC: *järmV
MEANING: marten; weasel ?
RUSSMEAN:
GERMMEAN: ? Marder; ? Wiesel
UDM: d́urmek, d́u̇rmek (K), jurmek (J) 'Kaninchen', tȯd́ǝ̑ d́urmek (K) 'Wiesel', jurmeg (G) 'Wiesel' ?
SLK: ńärmäk (B) 'siberischer Feuermarder'
№: 177
PROTO-URALIC: *järV
MEANING: ring
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Kreis
MAR: jǝr (KB), jǝ̑r (U) 'Kreis; herum; Umgebung, Gegend', jǝ̑r (B) 'um'
UDM: joros (S), d́oros (K) 'Umgegend; ungefähr, circa'
KOM: je̮r (S P) 'Gemüsegarten; eingezäunter Acker, Zaun', jȯr (PO) 'Zaun; eingezäunter Platz'
SMD: jorka (O) 'Kreis', jorćʔ 'aus Schlitten hergestellter Halbkreis'
№: 178
PROTO-URALIC: *jäse (jäsne)
MEANING: joint, limb
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Glied, Gelenk
FIN: jäsen (gen. jäsenen) 'Glied, Gelenk' ( > Saam. N jäsân)
EST: jäse (gen. jäseme) 'Glied (einer Kette od. am Körper)'
MRD: eźńe (E), jäźńä, äźńä 'Gelenk, Glied'
MAR: ježǝŋ (KB M), jǝ̑žǝŋ (U) 'Gelenk; Knötchen einer Pflanze', jǝ̑žǝ̑ŋ (B) 'Gelenk; Geschlecht'
UDM: joz (S K G) 'Gelenk; Halmknoten', d́oz (MU) 'Gelenk; Altersgenosse'
KOM: je̮z (S P) 'Volk, Leute, andere; fremd', jez (VO) 'Gelenk', je̮z-vi̮j 'Gliedgelenk', je̮zna (P) 'Muskel, Gelenk', jȯz (PO) 'Zeit' ( > Khanty Trj. ji̮s, DN O jis 'ehemalig, Vorzeit', Mansi N jis 'Zeitraum')
UGR: íz 'Glied; Mal, -mal; (altung.) 'Verwandtschaftsgrad, Geschlecht; Grad', izmos 'sehnig, muskulös, kräftig'
SAMM2: FP *jäsi
№: 179
PROTO-URALIC: *jäwje
MEANING: moss
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Bartflechte, Bartmoos
SAA: jeuj (Friis) 'muscus albidus in abietibus', jivjam (I) 'Bartflechte', juwja̮mɛ̮ 'Baumflechte' (Rör.)
KHN: jej (V), jĕj (DN)
NEN: jūj (OP), jūjko (Sjo) 'Bartmoos, -flechte'
NGA: d́ie 'Moos'NUMBER: 180
PROTO-URALIC: *jekkV
MEANING: dance, to dance
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Tanz; tanzen
UDM: ekt- (S K) 'tanzen, hüpfen', ektị̑- (G) 'tanzen'
KOM: je̮kti̮- (S P), jȯkti- (PO) 'tanzen'
KHN: jeko (J), jok (Ko.), jak (Kaz.) 'Tanz', jɔ̈ɣ- (V), jok- (DN O) 'tanzen'
MAN: jēko- (KU So.), jēk- (P)
№: 181
PROTO-URALIC: *jekV
MEANING: perch
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Barsch; Perca fluviatilis
UDM: juš (S, G), d́u̇š (Uf.) 'Barsch' ?
KOM: joki̮š (SP), jo̯kuš (SO) 'Barsch; Perca fluviatilis' ?
MAN: jöɣ (V), jew (DN Kaz.) ?
NEN: ńiχī (T), ńīχɔku (Nj.) ?
№: 182
PROTO-URALIC: *jelä
MEANING: light; sun, day
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Licht; Sonne, Tag
SAA: jâlâkâs ~ jælâkâs (N) 'complete cloudlessness', jielakis ~ jälakis (L) 'vollkommene Wolkenlosigkeit, klares Wetter', jiel'χøs (Kld.), jiol'kos (Not.) 'klares Wetter'
NEN: jāĺe (O) 'Licht; Sonne; Tag'
ENC: jéðe (Ch.), jére (B) 'Tag', (K) dere, (Ch. Donn.) däre
NGA: jale
SLK: tjeel (Ta. Ke.) 'Tag, Sonne', čél, čeel (N) 'Tag', čéld (N) 'Sonne'
KAM: ʒ́ala 'Tag'
ADD: Koib. džiala 'hell'
YUK: jeloʒe (S) 'Sonne'
№: 183
PROTO-URALIC: *jenV-
MEANING: to cut, carve
RUSSMEAN:
GERMMEAN: schneiden, schnitzen
MRD: inzed́e-, inzid́a- (E), ińźed́e- (M) 'hobeln', inks (E M) 'Schabhobel, Schabmesser'
KHN: in`l (V O), int (DN), jenл (Kaz.) 'Schneide eines Werkzeugs'
MAN: jin-, jins- (KO, P) 'schneiden', jenit-, jens- (K), jin- (N) 'zuschneiden'
№: 184
PROTO-URALIC: *jerV
MEANING: damn; to swear, curse
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Fluch; (ver)fluchen, schimpfen
UDM: juriśk- (S) 'schelten, fluchen, rügen', ju̇rị̑śkị̑-, ju̇riśkị̑- (G) 'verfluchen, verwünschen'
KOM: jor-ki̮v (V) 'Fluch, Schwur', jor- (S), jord- (P) 'verfluchen, verwünschen, beschwören', ju.r- (PO) 'клясть'
MAN: jēr- (TJ KU P So.) 'fluchen, verwünschen, beschwören, schimpfen'
№: 185
PROTO-URALIC: *jikä (*ikä)
MEANING: age, year
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Alter, Jahr
FIN: ikä 'Lebensalter, Zeitalter' ( > Saam. N âkke, Kld. aikk, T aikke)
EST: iga (gen. ea)
SAA: jâkke -g- (N) 'year', jahkē (L), jikke (T), ėkk, ėikk (Kld.), ėhk (Not.)
MRD: ije (E)
MAR: i (KB U), ij (B)
UGR: év (altung. é) 'Jahr; (altung.) Alter'
SAMM2: *ikä
№: 186
PROTO-URALIC: *(j)ipV
MEANING: owl
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Eule, Uhu
FIN: hyypiä, hyypiö, hypiä, hyytiä, huuppo, hauppo 'Uhu (Strix bubo)' ( > Saam. Ko. P h̯ɛ̮'p̀pì͔, Not. χɛ̮ɔppėi)
EST: hüüp (gen. hüübi), hüüpel (gen. hüüpli) 'Rohrdommel (Botaurus stellaris)', jänese-hüüp 'Uhu (Bubo maximus)'
SAA: jipp 'Uhu (Strix bubo)', ji̮ɔpɛ̮ (Wfs.) 'eine graubraune Eule, Horneule', e̮ɔppi̮ɣ̀ (Ko) 'Strix bubo'
KHN: jĕwǝɣ (V), jĕpǝ (DN), jipi (O) 'Eule' ( > Nen. Nj. jippī 'Uhu')
MAN: jäpǝ.w (TJ), jipǝj (KU), jipiɣ (P Sö.) 'Eule'
SAMM2: *üpi
№: 187
PROTO-URALIC: *jitV (*jütV)
MEANING: evening, night
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Abend; Nacht
MAR: jǝ̑t (KB), d́üt (U), jüt (B) 'Nacht'
KHN: ȧt (Trj. DN O) 'Nacht', itǝn (V DN), jetǝn (Kaz.) 'Abend; abends'
MAN: jīt (TJ), ēt́ (KU P), ēt́i (So.) 'Abend'
SLK: yydэ (Ta. Ke.) 'Abend', ýydä (Kɛ.), ǖtit (Tur.) 'Abed; am Abend', (N) ȳ.d, yyd
KAM: nшd́i
ADD: Koib. niude; Mot. nudiu-n; Taig. njude 'Abend'
№: 188
PROTO-URALIC: *joke
MEANING: river
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Fluss
FIN: joki (gen. joen) 'Fluß, Strom'
EST: jõgi (gen. jõe) 'Fluß, Bach'
SAA: jǫkkâ -g- (N) 'river', jåhkå 'größerer Bach od. kleinerer Fluß', jokk (T), jōkk (Kld.), johk (Not.) 'größerer Bach, Fluß'
MRD: jov (E) 'der Fluß Mokscha' ?
MAR: joɣǝ̑-wǝt (KB) 'fließendes Wasser, Fluß', joɣǝ̑n-wüt (B) 'fließendes Wasser', joɣe- (KB U) 'fließen, rinnen' ?
UDM: ju-šur (G) 'Fluß'
KOM: ju (S PO)
KHN: pǫt-jŏχ (Kaz.) 'ein Fluß', -jaɣ (Vʔ.), jaχ- (DN) (in comp.) 'kleinerer Fluß', jɔɣǝṇ (V), jăɣoǝṇ (Trj.), jŏχan (O) 'kleiner Fluß', ji̮ɣi̮ (Vj.), jeχǝ (DN), jĭχĭ (Kaz.' 'kleiner Fluß'
MAN: jē (TJ), jā (KU So.), jē̮, jē (KO) 'Fluß'
UGR: jó (in geogr. names)
NEN: jaχā (ō) 'Fluß'
ENC: d́aha (Ch.)
SLK: kî (Ta. Ke. N), kī̮kä (Tüʁ.) 'Fluß', čaqi̮ (Ta.) 'Sumpf, kleiner See'
KAM: ćaɣa 'Fluß, Strom, Bach'
JANH: (15) *juka
SAMM2: *juka
ADD: Mot. čaga 'Fluß'; Taig. ча́га
№: 189
PROTO-URALIC: *jokse-
MEANING: to run; be rutty, copulate
RUSSMEAN:
GERMMEAN: laufen; ? läufig od. brünstig sein, sich paaren
FIN: juokse- 'laufen; fließen; brünstig sein' ?
EST: jookse- 'laufen, rennen; belaufen; (von Fischen) zum Laichen dem Flus hinaufgehen' ?
SAA: juk'sâ- ~ jǫk'sâ- -vs- (N) 'reach, overtake, obtain', jåkså- (L) 'einholen, gelangen bis', juksi̊- (T), juχse- (Kld.) 'einholen, erreichen'; jǫχs̨e- (Ko.) 'verschwinden, sich entfernen' ?
UGR: ív-, dial. iv-, ví-, vív-, vij- 'laichen (Fisch)'
№: 190
PROTO-URALIC: *jomV-
MEANING: to go, set off
RUSSMEAN:
GERMMEAN: gehen, sich auf den Weg machen
MAN: jām- ~ jam- (TJ), jōm- (KU P), jɔ̄m- 'gehen'
UGR: indul- 'sich in Bewegung setzen, in Gang kommen', indít- 'bewegen, beginnen', ing- 'schwanken, wackeln; pendeln', inog- 'schwanken, wackeln' ??
NEN: jām- (O) 'sich mit den Umzugskarawanen auf den Weg machen'
№: 191
PROTO-URALIC: *joŋkće ~ *jokće
MEANING: swan
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Schwan; Cygnus cygnus
FIN: joutsen (gen. joutsenen), dial. joeksen, joeksin 'Schwan'
EST: jõudsin, dial. joos, jues
SAA: njuk'čâ -vč- (N), njuktja (L), ńukč (T), ńūχč (Kld. Not.)
MRD: lokśij, lokśt́im (E), lokśt́i (M)
MAR: jükšǝ (KB), d́üksö (U), jükćö (B), jükśö (M)
UDM: juś (SK), ju̇ś (G)
KOM: juś (juśk-) (S P)
MAN: josch-woi (Zoogr.) 'Tier, Vogel' ?
SAMM2: FP *n'oks'i
YUK: jaŋǯe 'Gans'
№: 192
PROTO-URALIC: *joŋ(k)sV
MEANING: bow
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Bogen
FIN: jousi (gen. jousen), joutsi (gen. joutsen) 'Schießbogen'
SAA: juoksa (L) 'Bogen zum Schießen', jiks (T), jūχs (Kld.) 'Bogen', jūvs, jūss, jūs (Kld. Not.) 'der große Bär (Sternbild)', jȯχ͕̄s̄A (Ko. Not.) 'Bogen'
MRD: jonks, joŋs 'Bogen, Pfeilbogen'
MAR: jaŋɣež (KB), joŋež (U), joŋŭž (M), joŋǝž (B) 'Bogen zum Schießen, Wollschläger'
KHN: joɣǝl (V), joχǝt (DN), joχǝl 'Bogen'
MAN: jäwt (TJ), jawt (TČ), jowt (KU), jäɣt (P), jɔ̀βD (So.)
UGR: íj (acc. íjat, altung. auch íjet) 'Bogen', ív (acc. ívet) 'Bogen, Folio; altung. Bogen (Waffe)'
NEN: ŋin (O), in (Sj) 'Schießbogen'
ENC: iddo (Ch. K) 'Bogen'
NGA: dinta
SLK: îndɔ, indɔ (Ta.), ênddɔ, ê.nddä, ênddα̈, ê.ndde (Ke.), ênd, êndä, end(e) (N), i̮nti̮ (Tur.)
KAM: inǝ
JANH: (96) *ji6ŋsi6
SAMM2: *ji6ŋsi6
ADD: Koib. yne; Mot. мынди; Taig. minde
№: 193
PROTO-URALIC: *jorkV-
MEANING: to wind, turn
RUSSMEAN:
GERMMEAN: drehen, winden, wickeln
SAA: jǫr'go- -rg- (N) 'turn, turn inside out, turn with the bottom up', jår'kō- (L) 'wenden, zurücktreiben, -jagen', jo̮r̄gk̄a- (Ko. Not.) 'wenden, umwenden'
KHN: joɣǝr- (V) 'verwickelt werden', jŏwǝr- (DN Ni.) 'drehen, wickeln, einwickeln'
UGR: jár- (dial. gyár-) 'gehen, herumgehen; (altung.) sich beschäftigen' ?
№: 194
PROTO-URALIC: *jorV-
MEANING: to roll
RUSSMEAN:
GERMMEAN: rollen
SAA: jǫrrâ- -r- (N) 'go round; rush about', jårrå- 'umfallen, umstürzen', jorri̊- (T), jōrre- (Kld.), jorre- (Not.) 'rollen, umfallen' ?
UGR: jár- (dial. gyár-) 'gehen, herumgehen; (altung.) sich beschäftigen' ?
№: 195
PROTO-URALIC: *jotka
MEANING: middle, interval
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Zwischenraum, Mitte
FIN: jotka (dial.) 'Querholz, Querstock zwischen einem Gerüst und der Wand', jutko 'vorderstes Querholz am Schlitten'
MRD: jutko (E), jutka (M) 'Zwischenraum, Zwischenzeit'
KHN: jät (TJ P), jat (KU) 'Mitte'
ENC: jore (Ch.), jode (B) 'Mitte', jorene, jodene 'mittendrin'
NGA: jute- 'Mitte', jutene 'zwischen'
SLK: kota, kotä (Ta.) 'Zwischenraum, Straße; Zwischenzeit', qot, kot (Ty.) 'Zwischenraum'
KAM: ʒ́ǝ̑de, ʒ́e̮de, ʒшde, ʒ́öde, t́öde 'Zwischenraum, Mitte; zwischen, inmitten'
№: 196
PROTO-URALIC: *jowkkV
MEANING: heap, crowd
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Haufen, Menge
FIN: joukko 'Haufen, Menge, Versammlung' ( > Saam. N joaw'ko -wk- 'flock, crowd, company, crew', L jåu'hkō 'großer Haufen, Schwarm')
EST: jõuk (gen. jõugu) 'Bande, Kompanie, Rotte'
UDM: juk, ĺuk (S) 'Haufen; Schar, Herde', ĺuk (G) 'Garbenhaufen'
KOM: juk (Ud.) 'Haufen, große Menge', juke̮rt- 'sammeln, vereinigen'
UGR: gyakor (dial.) 'häufig, zahlreich; dicht', (altung.) gyakorság 'Menge, große Zahl, Vielfaches'
SAMM2: FP *jowkka
№: 197
PROTO-URALIC: *juɣe- (*juke-)
MEANING: to drink
RUSSMEAN:
GERMMEAN: trinken
FIN: juo- 'trinken, saufen'
EST: joo-, juu-
SAA: jukkâ- -g- (N), juhka- (L), jukki̊- (T.), jukke- (Kld.), juhke- (Not.), jukkø- (A) 'trinken'
MAR: jüä- (KB), d́üa- (U) 'trinken', jüja- (B), jükte- (KB B), d́ükte- (U) 'zu trinken geben'
UDM: ju- (S), d́u- (K) 'trinken; feiern', juị- (G) 'trinken', juktal-, ĺuktal- (S) 'tränken, zu trinken geben'
KOM: ju- (S P PO) 'trinken', juktal- (S) 'tränken, zu trinken geben'
KHN: jäńt́- (Vj.) 'Schnaps trinken', jȧńt́- (DN), jeś- (O) 'trinken' ?
MAN: äj- (TJ), ǟj- (KU), ǟj- ~ äj- (P), aj- (So.) 'trinken'
UGR: iv- (i-, isz-) 'trinken, saufen'
SAMM2: *juxi-
YUK: Juk. - ?
№: 198
PROTO-URALIC: *juka
MEANING: small river, waterfall
RUSSMEAN:
GERMMEAN: (kleiner) Fluss, Wasserfall
FIN: juka 'Wasserfall, Katarakt'
EST: juga (gen. joa) 'Wasserfall; Streifen; Vertiefung, Furt'
KHN: (see *joke)
MAN: (see *joke)
№: 199
PROTO-URALIC: *jukta-
MEANING: to speak, tell
RUSSMEAN:
GERMMEAN: sprechen, erzählen
FIN: juttele- 'sprechen, erzählen', juttu 'Gespräch, Erzählung, Märchen' ( > Saam. T juhte- 'erzählen')
EST: jutt (gen. jutu) 'Rede, Gespräch, Geschichte, Märchen', ütle- 'sagen, ausdrücken'
MRD: jofta- (E M), jovta- (E) 'sagen, erzählen, erklären', jofks (E M), jovks (E) 'Rätsel, Märchen'
UGR: játsz- 'spielen, eine Rolle spielen, darstellen', játék 'Spiel'
REDEI: *jupta-NUMBER: 200
PROTO-URALIC: *junča ~ *juča
MEANING: notch; road indication, path
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Einschnitt; (bezeichneter) Weg, Pfad
FIN: juntu (dial.) 'Pfad'
KHN: juč (Kr.) 'Wegzeichen am Baum; bezeichneter Weg', (O) jos 'Wef; Pfad'
MAN: jɔ̄̈š (KU) 'Kerbe, Rinne, Furche', jaš (P) 'Laschweg; Einschnitt', jaš- 'den Weg mit Kerben bezeichnen', jos (N) 'Pfad'
№: 201
PROTO-URALIC: *junča ~ *juča
MEANING: middle
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Mitte
KHN: jȧ̆čǝ (Trj.) 'Mitte, Stelle in der Mitte, Mittelpunkt', jĕčǝ (Fil.) 'Mitte (des Flusses)'
NEN: jonāi (O) 'der Mittlere', jone (OP) 'die Mitte des Körpers, Taille, Leib'
ENC: judâ (Ch.), jodea (B) 'Mitte'
NGA: дӱнтуозун̨ 'средний'
SLK: tjondš (Ta. N), tjonds (Ke.) 'das Innere, die Mitte'
ADD: Mot. тюнь 'желудок'
№: 202
PROTO-URALIC: *jurma
MEANING: deep place in water
RUSSMEAN:
GERMMEAN: tiefe Stelle im Wasser (im Fluss od. See)
SAA: jǫr'bme -rbm- (N) 'deep place, pool, in a river', jår'mē (L) 'tiefe Stelle in einem Bach od. Fluß', jo̮r̄m̄a (Ko. P) 'tiefe Stelle im Flusse' ( > Finn. dial. jurmu 'tiefe Grube in einem See od. Fluß')
KOM: jir (S P) 'tiefe Stelle im Fluß od. See, Vertiefung; tief', jør (PO) 'tiefe Stelle (im Wasser)' ?
NEN: jor (O) 'Tiefe', joŕe 'tief (z. B. Wasser, Schnee)'
ENC: joðe (Ch.), jore (B) 'tief; dick'
NGA: juragâ 'tief'
SLK: qorä (Ta.) 'tief', kor (Ta.) 'tief', qor (Ty.) 'tief, Tiefe'
ADD: Mot. č́uŕa 'глубокий'
№: 203
PROTO-URALIC: *juta-
MEANING: to go, wander
RUSSMEAN:
GERMMEAN: gehen, wandern
SAA: jǫtte- -đ- (N) 'be in motion, move, go', jåhtē̊ (L) 'auf dem Wanderzug sein', joitte- (T) 'wandeln', jo̮t̨̀t̨e- (Ko. P) 'gehen, wandern', jǫtto -đ- (N) 'pace, speed; motion, movement' ( > Finn. dial. jutaa- 'langsam voranschreiten, streben', juta 'träges, langsames Voranschreiten')
MRD: juta- (E), jota-, juta- (M) 'vorbeigehen, hinübergehen, wandern, passieren'
NEN: jādā- (O) 'zu Fuß gehen'
ENC: jara- (Ch.), jada- (B), d́aza- 'gehen'
NGA: jotụrụ- 'wandern, gehen'
SLK: če̮tti̮-, četi̮- (Ta.) 'jmd. begegnen, jmdn treffen'
REDEI: Zu *jV-; s. auch Ug *jukt3-.
ADD: Mot. джядергамъ 'хожу'; Karag. джадашинъ 'begegnen'; Taig. dschadim
№: 204
PROTO-URALIC: *jutta-
MEANING: to bind, attach, connect
RUSSMEAN:
GERMMEAN: ansetzen, anstückeln, hinzunähen, verbinden
UDM: jiti̮- 'ansetzen, verbinden', it- (S K), itị̑- (G), i̮t- (M) 'anstückeln, zusetzen, dazubinden, zusammenfügen'
KOM: jit- (S P), ji̮t- (Lu.) 'zusammenfügen, verbinden, zusetzen, zusammennähen', it- (PO) 'verbinden' ( > Mansi N jät- 'verschienen, mit Bändern befestigen')
NEN: jūt́e- (O) 'mit verlorenen Stichen anheften', jūt́ī- 'ein Stück ansetzen (z. B. an einen Treibstock)'
YUK: jodo- (S) 'zusammenbinden, anbinden' [Juk. nicht wahrscheinlich - Hel.]
№: 205
PROTO-URALIC: *juwV
MEANING: pine
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Kiefer, Föhre; Pinus silvestris
KHN: juɣ (V), juχ (DN O) 'Baum; Holz'
MAN: jīw (TJ), jiw (KU So.), jüw (P)
NEN: jeʔ (O) 'Kiefer (Baum)'
SLK: tjö́, tjööl-pu (Ta.), tjye (NP), kye (OM), čwé 'Kiefer, Föhre', śȫ (Tur.) 'Kiefer'
KAM: d́ш, d́ȫ 'Fichte, Föhre'
JANH: (120) *j3xi (?*ji6xi6)
SAMM2: *joxi6
ADD: Koib. džä 'Fichte', Mot. tčia; Taig. džä
№: 206
PROTO-URALIC: *jOčV
MEANING: a k. of ski; snow shoe
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eine Art Ski; Schneeschuh
MAR: ječe (KB) 'Schneeschuh', jeće (U) 'Schlittenschuh aus Holz', ječe (B) 'Ski'
MAN: jašǝ (KU), jašǝ (P), josa (So.) 'eine Art Ski'
№: 207
PROTO-URALIC: *jOlV
MEANING: fat (of animal)
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Fett (des Tieres)
SAA: jǫlle -l- (N) 'middling fatness, good condition', jållē (L) 'Rückenfett (des Rentiers)'
KHN: pupi jåл (Trj.) 'Bärenfett', jɔt (Ni.) 'Blut (des Bären)'; Bibergeil', jal (O) 'Bibergeil; Weichrauch' ( > Nen. jāl 'Fett, Tran')
№: 208
PROTO-URALIC: *jOrtV
MEANING: friend, comrade
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Freund, Kamerad
UDM: jurt- (S K) 'helfen, stützen', jurttị̑- (G) 'helfen' ?
KOM: jort (I P PO) 'Kamerad, Gefährte; Gatte' ( > Mansi jort, jurt 'Genosse, Kamerad'), jortaś- (I), jorta.ś- (P) 'sich verbinden, sich paaren, heiraten' ( > Mansi jortǝś-) ?
NEN: jūrū (O) 'Freund'
ENC: íðu (Ch.), júru (B)
NGA: ńiruŋ
№: 209
PROTO-URALIC: *jOrV
MEANING: to get lost, lose one's way
RUSSMEAN:
GERMMEAN: sich verirren
UDM: ji̮romi̮- (S), d́ǝ̑romǝ̑- (K) 'sich verirren, irre gehen, sich verwirren', (J) juromi̮- 'sich verirren'
KHN: jŏrǝɣлǝ- (Trj.), jărǝt- (DN), jŏremǝ- (Kaz.) 'vergessen'
MAN: jorkoǝ.l- (TJ), jarwǝl- (KU), jārl- (P), So. jorǝwl-
UGR: irgalom 'Erbarmen, Barmherzigkeit', jorgot- (altung.) 'sich erbarmen' ?
NEN: jūrā- (O) 'vergessen'
ENC: juδota- (Ch.), jurotá- (B)
SLK: yra- (Ta.), yrua- (Ke.) 'потеряться', yrga-, ö̆rga- (N) 'sich verirren, sich verlieren', ǖrē- (Tur.) 'verloren gehen'
KAM: d́шr- 'verschwinden, verloren gehen'
ADD: Koib. джюрзулямъ, джюрзаламъ 'заблуждаюсь'
№: 210
PROTO-URALIC: *(j)EkV ~ *(j)EɣV
MEANING: son; young
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Sohn; Junges
MAR: iɣǝ (KB), iɣe (U B) 'Junges (von Tieren), Kind' ?
KHN: jiχ (O) 'Sohn' ?
SLK: ii (Ta. Ke. N), i, í (N), īja. (Tur.) ?
ADD: Taig. Tigeчí
№: 211
PROTO-URALIC: *jEŋV, *jEɣV (*jEkV)
MEANING: to come
RUSSMEAN:
GERMMEAN: kommen
FIN: jää- 'bleiben'?
EST: jää- 'bleiben; beharren, fortfahren; entstehen, werden' ?
KHN: jö̆- (jö̆ɣ-) (V) 'kommen, ankommen', jĕ- (V), jĕw- (DN), ji- (O) 'kommen, ankommen, werden, anfangen'
MAN: ji-, jäj-, jüw- (TJ), ji-, jäj-, jīw- (KU), ji-, jäj-, jij- (P), ji-, jaj-, juw- (So.) 'kommen'
UGR: jöv-, jö-, altung. jő, dial. gyön, győn, gyün, gyünn, jün 'kommen, geraten'

Словники языков: праязыков | древних | угасших | современных | модельных
Типологии праязыков: (с литературой): австралийских | америндских | аустрических | дене-кавказских | индо-тихоокеанских | койсанских | нигеро-кордофанских | нило-сахарских | ностратических | пиджинов и креолей | языков-изолятов | лингвопроектов
Лингвистические страницы: Языки мира | Письменности | Интерлингвистика | Основания языка | Компаративистика | Контактология | Экстралингвистика | Лексикология | Грамматика | Фонетика
Полезные страницы: История | Регионы | Карты | Энциклопедии

© «lexicons.ru», 2012. Автор и владелец - Игорь Константинович Гаршин (см. резюме).
Дочерний веб-проект Сайта Игоря Гаршина
Присылайте, пожалуйста, письма ( Письмо Игорю Константиновичу Гаршину) с советами, отзывами, замечаниями и предложениями.
[an error occurred while processing this directive]
Страница обновлена 02.03.2023
Яндекс.Метрика