пай: pars [rtis, f], pars rata; portio [onis, f];
входить: в пай: venire in societatem rei;
на: мой: пай: досталось: 1000 рублей: e societate, in quam veni, mille rubb. mihi obtigit;
памятливый: memor [oris], memoriosus [a, um]; qui memoria valet, viget;
остроумный: и: памятливый: ingeniosus et memor;
памятник: monumentum [i, n]; statua [ae, f] rei memoriam servans; votum [i, n] (immortale); tribunal [is, n];
воздвигнуть: в честь: Государя: п-к: statuam in memoriam Principis ponere;
поставить: кому памятник: alicui monumentum statuere, ponere, collocare, constituere;
заказать, сделать: памятник: monumentum faciendum locare;
Развалины: древнего: Рима: суть: памятники: его: бывшего: величия: Parietinae (ruinae) urbis Romae sunt monumenta, quae pristinam eius magnitudinem (maiestatem) testantur.
тебе: будет: поставлен: памятник: в центре: города: (ирон.) media statuaris in urbe;
надгробный: памятник: cippus [i, m];
памятный: memorialis [e]; quod in memoria habetur, custoditur;
Это: – памятное: дело. Haec res omnium mente haeret.
памятовать: meminisse [memini,-], recordari [or, atus sum], memorem esse [sum, fui]; in memoria habere [eo, ui, itum]; memoria aliquid tenere [eo, ui, tentum], retinere, servare [1], custodire [4];
Я буду это: всгда: памятовать: huius rei memoria in me vigebit; haec res apud me nunquam intermoritura est;
Памятуй: свои: обещания: promissa tua memoria teneto;
Кто: не: памятует: благодеяний, тот: их: не: достоин: immemor beneficiorum iis indignus est;
памятовать: чьи: услуги: alicuius merita (meritorum) in nos recordari;
памятуется: мне, вы: некогда: говорили: memini te hoc aliquando dixisse;
памятуется: мне, что: я: читал: memini me legisse;
память: memoria [ae, f] (tenax); recordatio [onis, f]; fama [ae, f], nomen [inis, n]; existimatio [onis, f]; retinetia [ae, f] (actarum rerum); animus [i, m] (ex animo excidere, effluere); (компьютера) instrumentum [i, n] memoriale, apparatus [us, m] memorialis;
вводить: в память, сохранить: в памяти: in instrumento memoriali condere [o, didi, ditum];
память: есть: способность: души: возобновлять: бывшее, хранилище: изобретенного: умом. Memoria est, per quam animus repetit illa, quae fuerunt, thesaurus rerum inventarum.
память: верная, твердая: memoria tenax;
иметь: хорошую память: memoria vigere [eo, ui,-];
прекрасная: память: virtus [utis, f] memoriae;
у него: память: слаба: memoria ei labat;
иметь: нетвердую память: memoria vacillat;
иметь: большую память: esse magna memoria;
слабая: память: segnis ac lenta memoria;
не: иметь: памяти: defici memoria;
обременять: память: memoriam obruere;
память: теряется: memoria occidit;
Это: запечатлено: глубоко: в моей: памяти: hoc in memoria mea penitus insidet;
врезаться: в чью-л. память: alicui in visceribus haerere;
Пока: я: буду жив, всегда: буду хранить: ее: в памяти: semper illius meminero, dum vivam; nunquam ex animo discedet illius memoria.
привести: себе: что: на: память: rem in memoriam reducere; rei memoriam renovare;
изгладить: из: памяти: rem e memoria evellere;
Это: вышло: у меня: из: памяти: haec exciderunt e memoria;
выйти: из: памяти: effluere ex animo;
Это: приходит: мне: на: память: hoc in memoriam redit;
иметь: кого: в свежей: памяти: tenere vivam alicuius memoriam;
Это: приводит: мне: на: память: Платона: haec res affert mihi memoriam Platonis;
упражнять, изощрять: память: memoriam agitare, exercere;
сохранить: в памяти: memoria custodire;
память: его: для: нас: драгоценна: quem memoria colimus;
воскресить: чью память: intermortuam alicuius memoriam renovare;
истребить: память: rei famam supprimere;
память: о: нем: погибла: periit (vetustate abiit) eius memoria;
память, передаваемая: нашим: детям: memoria prodenda liberis nostris;
увековечить: память: чего: in animis omnium aliquid condere;
оставить: по: себе: добрую память: bonam sui famam relinquere;
оставить: по: себе: память: своими: заслугами: alios sui memores facere bene merendo;
составить: себе: вечную, бессмертную память: immortalitatem adipisci;
омрачить: чью память: famam obscurare;
Это: оскорбляет: его: память: hoc eius nomini officit, hoc eius famam imminuit, laedit;
человек, оставивший: о: себе: отличную память: vir liberrimi nominis;
сегодня: память: по: моем: отце: Hodie res divina fit pro anima mei defuncti parentis;
годы: уносят: всё, вплоть: до: памяти: omnia fert aetas, animum quoque;
если: память: позволяет: (в состоянии: удержать) si memoria suffragatur;
парковка: area [ae, f] stativa, statio [onis, f] autocinetorum / vehiculorum;
парламент: Parlamentum [i, n]; Consilium [ii, n] publicum; Senatus [us, m] Superior et Inferior; Proceres et legati populi; publicus legumlatorum coetus [us, m]; legatorum popularium coetus;
член: парламента: Membrum Parlamenti; Consilii publici particeps;
созвать: парламент: publici consilii participes convocare;
парламентские: акты: senatusconsultum; lex a consilio publico iussa;
пепелище: area [ae, f] domus deflagratae, incendio absumptae;
первенец: primum genitus, primogenitus, progenitus, natu major (prior [duorum]), natu maximus, primus;
первенство: prioritas [atis, f]; primus locus [i, m]; principatus [us, m]; priores [um, m/pl], primae partes [ium, f/pl]; summa [ae, f]; palma [ae, f];
они: хотят: во: всем: первенства: primos se omnium rerum esse volunt;
первенствовать: primum / principem locum tenere [eo, ui, tentum]; primum esse [sum, fui,-]; primas partes tenere; summo honore haberi [eor, itus sum];
есть: (такие), которые: в Элее: оспаривают: первенство: в состязании: квадриг: est, quibus Eleae concurrit palma quadrigae;
первопричина: initium [ii, n] et causa [ae, f]; truncus [i, m] (aegritudinis);
первородный: primogenitus [a, um]; major [majus] natu;
первосвященник: summus sacerdos [otis, m];
первостатейный: primae classis;
первостатейный: купец: mercator [oris, m] primae classis;
первостепенный: princeps [cipis];
первый: primus [a, um] (liber; initium); princeps [cipis]; primoris (feminae; civitatis); principalis [e]; prior [prius];
первые: плоды: primitiae; praemissa, -orum n/pl;
первое: место: summa [ae, f]; primae; primatus; principatus;
Я первый: чувствую несчастья, первый: все: узнаю, первый: извещаю, уведомляю primus sentio mala nostra, primus rescisco omnia, primus obnuntio;
быть: из: первых: людей: в государстве: in principibus esse;
быть: первым: среди: кого-л. summam habere apud aliquos;
первый: встречный: primus quisque;
при: первом: случае: prima occasione oblata;
при: первой: возможности, по: первому же: поводу primo quoque tempore;
Он: считает: себя: первым: гражданином: Ille se principem civem putat;
Они: первые: вызвались: дать: деньги: Principes fuerunt pecuniae pollicendae;
Он: первым: вступал: в бой: Princeps proelium inibat;
находиться: в первых: рядах: in primis stare;
Первый: советчик: и: говорун: primus consilio et lingua;
в первый: же: день: primo quoque die;
в первый: раз: primo quoque tempore;
быть: первым: в чем-нибудь: principem esse in aliqua re, optimum, praestantissimum esse in aliquo genere;
первый: по: уму и: знанию ingenii et doctrinae princeps;
занимать: первое: место: primas / principatum tenēre;
дать: кому первое: место: alicui primas dare, concedere, deferre;
один: из: первых: primarius (locus);
перебраниваться: inter se altercari [or, atus sum];
Они: все: перебранились: между собой. Omnes inter se altercati sunt;
Он: со: всеми: перебранился. Omnes in orbem probris et maledictis vexavit;
перевести, переводить tradere [o, didi, ditum]; traducere [o, xi, ctum]; transferre [fero, tuli, latum] (concilium Lutetiam; ex Graeco in Latinum); vertere [o, rti, rsum]; convertere; exprimere [o, pressi, pressum]; reddere [o, didi, ditum]; interpretari [or, atus sum]; explicare [1]; trajicere [io, jeci, jectum];
+ переводить с греческого на латинский ex Graeco in Latinum vertere; in Latinum sermonem vertere; Graeca in Latinum vertere;
+ перевести дух respirare [1];
перевод translatio [onis, f]; versio [onis, f]; interpretatio [onis, f];
+ русский перевод появился под заглавием… versio rossica apparuit sub titulo…
+ перевод с английского… ex anglico vertit…;
+ перевод денег посредством векселя permutatio [onis, f];
+ денежный перевод nummarium mandatum [i, n];
переводчик translator [oris, m]; interpretator [oris, m]; interpres [pretis, m];
+ должность переводчика munus [eris, n] interpretis;
переворот res [rerum, fpl] novae; eversio [onis, f] (rei publicae); conversio [onis, f];
+ выигравшие от переворота novis ex rebus aucti;
+ после государственного переворота statu civitatis verso;
+ помышлять о перевороте novis rebus studere;
перегнить putredine absumi [or, sumptus sum];
+ канат прегнил funis putredine absumptus est;
перегнать destillare [1]; superare [1], vincere [o, vici, victum], praecurrere [o, rri, rsum], antecellere [o, cellui,-];
+ он перегнал учением всех учеников omnes condiscipulos doctrina superavit; doctrina omnibus condiscipulis superior est;
перегной humus [i, f]; fimus [i, m];
переговорить colloqui [or, cutus sum];
+ Мне надо с вами переговорть о важном деле. De re magni momenti tecum colloquar necesse est;
переговоры actiones [um, fpl];
+ вести переговоры agere [o, egi, actum] (cum aliquo de re aliqua, aliquam rem); tractare [1] (de condicionibus);
+ Полководцы (руководители) ведут переговоры о мире. Duces de pacis condicionibus agunt;
+ мирные переговоры actiones de pace;
+ (стороны) вступают в переговоры о мире in colloquium de pace venitur;
перегонка destillatio [onis, f];
перегонять abigere [o, egi, actum] (greges ovium abiguntur ex Apulia in Samnium aestivatum); transire [eo, ii, itum] (equum cursu); (жидкость) destillare [1];
переписывать transcribere [o, psi, ptum]; exscribere (tabulas); rescribere; transferre [fero, tuli, latum] (aliquid de tabulis in libros);
перепись census [us, m];
+ численность гельветов, по проведении переписи, оказалась 110 000. Helvetiorum censu habito, repertus est numerus milium CX (centum decem);
переслать transmittere [o, misi, missum];
+ живые растения были пересланы авиапочтой, гербарий же мы отправили по железной дороге plantae vivae transmissae sunt aёrea via, herbarium via ferrea misimus;
+ Бюргер переслал в Европу гербарий, собранный им в Японии. Cl. Buerger in Europam herbarium in Japonia collectum transmiserat.
переход transitus [us, m] (fossae; transitum in Indiam facere; ad aliquem; in aliud genus; a pueritia ad adulescentiam); transitio [onis, f]; transgressus [us, m]; flexus [us, m]; mansio [onis, f]; reductio [onis, f] (corporis solidi in fluidum);
+ переход через Альпы transitus Alpium;
+ пешеходный переход transitus (us) peditum;
переходить transire [eo, ii, itum] (in Helvetiorum fines; in aliena castra); transgredi [ior, gressus sum]; transcendere [o, ndi, nsum]; transmittere [o, misi, missum] (flumen ponte); excedere [o, cessi, cessum]; abire [eo, ii, itum]; redire; venire [io, veni, ventum] (ut a fabulis ad facta veniamus); ambulare [1] (ambulat cum domino bonorum possessio); vertere [o, rti, rsum]; torquēre [eo, rsi, rtum]; vergere [o, (versi),-] (illuc; color in candidum vergens); se transferre [fero, tuli, latum] (in aedem; ad aliquem); superare [1] (ripas fluminis); exsuperare [1]; migrare [1]; transcurrere [o, rri, rsum]; delabi [or, lapsus sum];
+ перейдя от скорби к гневу ab luctu versus ad iram;
+ переходить от серьёзной речи к благопристойной шутке ab sermone serio torquēre ad liberalem jocum;
+ гнев переходит в бешенство ira vertitur in rabiem;
+ переходить в свою противоположность verti in contrarium;
пещись (заботиться) curare [1] aliquid; sibi curae habere [eo, ui, itum] aliquid; diligentiam alicuius rei / in aliquam rem adhibere; consulere [o, lui, ltum], prospicere [io, speci, spectum], providere [eo, vidi, visum] alicui rei; laborare [1], sollicitum esse de re; anxium, sollicitum me habet aliquid;
+ п. о всеобщем благе in commune, in publicum consulere; pro bono publico stare;
+ п. усердно, ревностно omni cura et cogitatione incumbere in rem; omni contentione laborare in re;
+ п. о воспитании детей curationem liberorum educandorum adhibere;
+ Он человек беззаботный, ни о чем не печется est homo securus, nihil sibi curae habet, de nulla re sollicitus est, laborat;
+ Вы обязаны пещись обо всём семействе omnis familiae causa consistit tibi;
+ п. о своем теле corpori vacare;
+ п. о своем здоровье valetudinem suam curare; valetudini suae dare operam, inservire; adhibere curam in tuenda valetudine;
+ п. о своих выгодах commodis et utilitati suae consulere;
+ Он всегда пекся о том, чтобы не было недостатка в съестных припасах annonae curam sollicitissime semper egit;
писатель scriptor [oris, m]; auctor [oris, m];
+ образцовый писатель scriptor idoneus;
писать scribere [o, psi, ptum]; conscribere [o, psi, ptum] (libros); garrire [4] (libros); facere [io, feci, factum] (litteras ad aliquem); notare [1]; paginare [1];
+ писать в ответ rescribere;
+ писать картину pingere [o, nxi, ctum];
+ уметь писать и читать litteras scire [4];
писец, писарь scriba [ae, m]; scriptor [oris, m]; actuarius [ii, m]; amanuensis [is, m]; cancellarius [ii, m];
письменно per litteras;
+ передать, изложить письменно per litteras agere [o, egi, actum];
письменность litterarum monumenta [orum, npl];
письменный scriptus [a, um];
письмо epistola [ae, f]; epistula [ae, f]; litterae [arum, fpl]; tabella [ae, f] (allatae sunt tabellae); scriptum [i, n]; scriptura [ae, f]; stilus [i, m]; libellus [i, m]; liber [bri, m];
+ рекомендательное письмо commendaticiae litterae;
+ вскрыть (распечатать) письмо laxare vincula epistulae;
+ письмо без подношений sterilis epistula;
питаться se alere; ali [or, altus sum]; nutriri [ior, itus sum]; vesci [or,-] (lacte et carne); uti [or, usus sum]; victitare [1];
+ питаться молоком ali lacte;
+ хлебом (Сицилии) мы питаемся (Siciliae) re frumentaria sustinemur;
питомец alumnus [i, m];
питомник plantarium [ii, n]; seminarium [ii, n];
пить bibere [o, ui, itum]; potare [1]; sumere [o, mpsi, mptum] (aquam; cyathos); suscipere [io, cepi, ceptum] aquam; haurire [io, hausi, stum];
+ пить из пригоршни bibere cava manu;
+ пить по-гречески (вкруговую за здравие) bibere Graeco more;
+ пить по числу букв в имени чествуемого bibere nomen alicujus;
+ пить по числу желаемых лет жизни bibere ad numerum;
+ человек, чрезмерно пьющий homo nimii vini;
+ пить за здоровье propinare [1];
пламя flamma [ae, f]; ignis [is, m]; vapor [oris, m]; incendium [ii, n]; ardor [oris, m];
+ всё охвачено пламенем nihil igne vacuum;
+ взвившееся вверх пламя flamma subjecta;
план ichnographia [ae, f]; mappa [ae, f]; propositum [i, n]; ratio [onis, f]; consilium [ii, n]; consultum [i, n]; tela [ae, f]; incursus [us, m];
+ планы destinata (-orum,n) (destinatis alicujus adversari); destinatio (ex destinatione alicujus);
+ следовать плану uti consilio;
+ замыслы и планы spes cogitationum et consiliorum;
планета planeta [ae, m]; stella [ae, f] (errans; erratica);
плотоядный carnivorus [a, um] (Carnivora animalia vel bestias nominamus, quae carnem devorant);
плоть caro [rnis, f]; corpus [oris, n]; viscus, viscera;
+ о, как преступно, когда одна плоть поглощает другую! Heu, quantum scelus est in viscera viscera condi!
плохо male; nequiter (aliquid facere; cenare; bellum gerere); misere; prave; perverse;
+ плохо, когда хозяина учит управляющий male agitur cum domino, quem villicus docet;
площадь platea [ae, f]; forum [i, n]; area [ae, f]; planum [i, n]; superficies [ei, f];
+ площадь соприкосновения area contagionis (contactus); planum contactus; plaga;
+ этот вид занимает на Кавказе обширные площади haec species in Caucaso plagas amplas obtinet;
победа victoria [ae, f] (varia); triumphus [i, m] (ex, de aliqua re); palma [ae, f]; laurus [i, f];
+ победа Суллы victoria Sullana;
+ победа над спартанцами victoria Spartana;
+ победа чья-л. victoria alicujus;
+ победа над кем-л. victoria de aliquo;
+ одержать над кем-л. победу victoriam adipisci, parere, ferre ex aliquo, reportare ab aliquo, referre ex aliquo; triumphum agree, deportare, ducere; triumphare (aliquem; mortem cum suis terroribus);
+ победа осталась за патрициями victoria penes patres fuit;
+ победа в судебных делах victoria litium;
+ одерживать сердечные победы venari amores;
+ торжествующий победу triumphatorius;
+ окончательная, полная победа summa victoriae;
+ приближаться к победе subire palmae;
победитель victor [oris, m] (omnium gentium); superator [oris, m] (populi Etrusci); debellator [oris, m];
+ победитель в войне victor belli, bello;
+ быть (оказаться) победителем на олимпийских играх vincere Olympiā;
+ выйти победителем из боя victorem discedere (abire) ex certamine; victorem exsistere in proelio;
+ победители qui vicerunt, qui vincerant, vincentes;
побеждать, победить vincere (bello Galliam; in certamine; omnia vincit Amor); pervincere; captivare; superare (maximas nationes); domare (invidiam; libidines; vim fluminis; frigus famemque); debellare (aliquem); triumphare (aliquem; mortem cum suis terroribus);
+ победить в бою victorem discedere (abire) ex certamine; victorem exsistere in proelio;
+ я полагал, что как победить, так и быть побеждённым окажется плачевным для Рима et vincere et vinci luctuosum rei publicae fore putavi;
+ побеждённые народы triumphatae gentes;
+ побеждённый и проведённый за колесницей триумфатора victus et triumphatus;
+ побеждённые на войне bello superati;
+ оратор был побеждён философом philosopho succubuit orator;
поверить credere [o, didi, ditum];
+ поверь мне mihi crede; crede mihi; credas mihi velim; me vide;
+ в это невозможно поверить credi non potest;
+ в это трудно было поверить vix erat credendum; fides fieri non poterat;
+ кто поверит нам на слово? Quis habebit dicentibus fidem?
+ бояться поверить собственным глазам timēre fidem oculorum;
повесить suspenděre [o, ndi, nsum] (aliquid aliqua re, in, de [e]x, ab aliqua re);
+ повесить что-л. на верхушке сосны suspenděre aliquid ex alta pinu;
+ повесить на шею suspenděre (e) collo;
+ повесить кого-л. suspenděrealiquem arbori infelici;
повеситься se suspenděre;
+ повеситься на фиговом дереве se suspenděre de [e] ficu;
повесть argumentum [i, n] (argumentum est ficta res, quae tamen fieri potuit повесть есть нечто вымышленное, но в то же время возможное); narratio [onis, f]; narratiuncula [ae, f]; expositio [onis, f];
поворот flexus [us, m]; vesura [ae, f]; versus [us, m] (в танце); turbo [inis, m]; volumen [inis, n]; declinatio; motus [us, m];
+ у поворота дороги ad versuram viae;
погибать interire [eo, ii, itum]; perire; disperire; interire; defungi [or, functus sum]; mori [ior, mortus sum] (in mari; in armis); aboriri [ior, abortus sum] (omnia ut oriuntur, ita aboriuntur); pessum ire [eo, ii, itum]; fuisse; cadere [o, cecidi, casum]; concidere [o, cidi, cisum]; labi [or, lapsus sum];
+ я ясно вижу, что погибаю vivus vidensque pereo;
+ буду ли я жив, или судьбе будет угодно, чтобы я погиб sive erimus, seu nos fata fuisse volent;
поговорить apellare [1] (aliquem de aliqua re);
+ я желал бы поговорить с тобой о нашем общем деле te volo de communi re appellare;
+ сядем и поговорим sedentes agamus;
поговорка dictum [i, n]; verbum [i, n]; proverbium [ii, n]; formula [ae, f];
погода tempestas [atis, f] (serena; perfrigida); caelum [i, n];
+ ясная погода tempestas suda;
+ облачная погода tempestas nebulosa;
+ пасмурная погода nubilum (soles et nubila);
+ в дождливую погоду caelo pluvio;
+ при сухой погоде caelo sudo;
+ погода, благоприятсвующая плаванью tempestas idonea ad navigandum;
погодить manere [eo, nsi, nsum]; morari [or, atus sum];
+ погоди же (в угрозах) si vivo;
погожий placidus [a, um] (dies);
поголовно viritim; universe;
поголовье caput [itis, n];
погонщик actor [oris, m];
+ погонщик мулов mulio [onis, m];
погоня persecutio [onis, f];
погонять admonere [eo, ui, itum] (bijugos telo);
пограничник miles [itis, m] limitaneus; vigil [is, m] limitaris;
погубить perdere [o, didi, ditum] (fruges; civitatem);
+ да погубят его боги! Illum di omnes perduint!
под sub (sub terrā habitare; vitam sub divo agere; exercitum sub jugum, sub jugo mittere; sub nomine pacis bellum latet); subter (aliquid subter lectum mittere); infra;
+ под (управлением, началом, властью, руководством) sub (sub Augusto, rege pio; sub aliquo, sub alicujus signis militare; egregio sub principe; sub aliquo magistro artes edoceri);
+ ввести кого-л. под крышу (своего дома) subter fastigia tecti aliquem ducere;
+ подъехать под самые стены неприятеля subter murum hostium advehi;
+ римлянин, лежавший под трупом нумидийца substratus Numidae mortuo Romanus;
+ под рукой praesto;
поддерживать continēre [eo, ui, tentum]; sustinēre (amicum fortunā; quos fortuna premit; aliquo auxilio sustineri; civitatis dignitatem); sustentare [1] (machinam mundi; aliquem ruentem dextrā; aliquem omnibus copiis; rem publicam); suscipere [io, cepi, ceptum] (aliquem ruentem); excipere (hominem labentem; moribundum); fulcire [fulsi, fultum, 4]; suffulcire; fulcrare [1]; sufferre [fero, tuli, latum]; adjuvare [1] (aliquem in re aliqua, ad aliquid; ignem); alere [o, ui, (i)tum] (flammas; ignem; rumores; seditiones); exsequi [or, cutus sum] (jus suum armis); facere [io, feci, factum] cum, ab aliquo; favere [eo, favi, fautum]; suppetiari [or, atus sum]; suffragari [or, atus sum] (alicui, alicui rei); subservire [4] (orationi alicujus); subscribere [o, psi, ptum] (odiis accusationibusque Hannibalis); sublevare [1] (defendere et sublevare aliquem; patriam pecuniā); stabilire [4]; tuēri [eor, tuitus (tutus, tutatus) sum];
+ поддерживать мнение opinionem sustinere;
+ поддерживать огонь листьями suscipere ignem foliis;
+ поддерживать существование tolerare vitam;
+ поддерживать в войне adjuvare ad bellum;
+ воздух поддерживает птиц в полёте aër volatūs alĭtum sustinet;
+ поддерживать бодрость (в) сражающихся sustinere animos pugnantium;
+ научные занятия меня поддерживают и подкрепляют litteris sustentor et recreor;
поддержка adjumentum i, n]; adjutus [us, m]; auxilium [ii, n]; suppetiae [arum, fpl] (suppetias ferre, venire, advenire, proficisci, mittere); praesidium [ii, n] (et praesidium et decus meum);
+ есть у меня дома и помощь и поддержка auxilia mihi et suppetiae sunt domi;
+ при поддержке природы adjuvante natura;
+ при чьей-л. поддержке suffragante aliquo;
+ заручиться чьей-л. поддержкой adjungere sibi auxilium alicujus;
поддразнивание laesio [onis, f];
подённый cotidianus [a, um];
поджаренный tostus [a, um];
поджарить torrēre [eo, ui,-];
поджарый gracilis [e] (equus);
поджелудочная железа pancreas [atis, n];
поджигатель turbator [oris, m] (belli);
поджигать accendere [o, ndi, nsum]; incendere; succendere (aliquid face subdita); ignem alicui rei subjicere [io, jeci, jectum];
+ поджигать дома ignem tectis supponere;
поднимать, поднять levare [1]; allevare [1]; elevare [1]; relevare [1]; sublevare [1] (aliquem ad pedes stratum); tollere [o, sustuli, sublatum] (jacentem; aliquid terrā, de terra, a terra); sustollere (vultus ad aethera; onus; vela); extollere; attollere; suscipere [io, cepi, ceptum]; suscitare [1] (aliquem e subselliis); subrigere [surrigere, surgere]; arrigere [o, rrexi, rrectum]; sublimare [1]; efferre [effero, extuli, elatum]; suspendere [o, ndi, nsum];
+ кто поднимал телёнка, тот поднимет и быка potest taurum tollere qui vitulum sustulerit;
+ машина поднимает множество больших тяжестей machina sustollit multa magno pondere;
подниматься scandere [o, scendi, scensum]; ascendere; subrigere [o, rexi, rectum] [surrigere, surgere] (e lectulo; sellā, de sella); assurgere; consurgere; desurgere; exsurgere; insurgere; se ad auras agere [o, egi, actum]; superare [1] (sol superabat ex mari); succedere [o, cessi, cessum] (in montem); se sublimare [1] (nubium tenus); se sublevare [1]; subire [eo, ii, itum] (in montem; iniquissimum locum; adversum flumen);
+ подниматься до самой верхушки in summum cacumen agi;
+ подняться с земли subrigere [surrigere, surgere] humo;
+ подняться, чтобы начать речь subrigere [surrigere, surgere] ad dicendum;
+ я вспоминаю не откуда упал, а откуда поднялся (т.е. стараюсь помнить о своих успехах и забыть о неудачах) non recordor, unde ceciderim, sed unde surrexerim;
+ подняться из низов surgere in altum;
+ огонь поднимается с жертвенника ignis surgit ab ara;
подобать decēre [decet, decuit,-] (aliquem; alicui; quod honestum est, decet; id facere quod decet, non quod licet; decet magnanimitas quemlibet mortalem);
+ этот поступок не подобает кому-л. istuc facinus alicui non decet;
подобающе decenter; convenienter;
подобающий decens [ntis] (amictus; ornatus; motus corporis); congruus [a, um]; consonus [a, um]; par [is];
подозревать suspicari [or, atus sum](aliquid de aliquo; aliquem); suspicionem habere [eo, ui, itum]; suspectare [1] (aliquem, aliquid);
+ Бомилькар, который вызвал подозрение у царя и который сам стал его подозревать Bomilcar suspectus regi et ipse eum suspiciens;
подозрение suspicio [onis, f];
+ попасть под подозрение in suscipionem venire, cadere, incidere;
+ быть у кого-л. под подозрением suspectari alicui;
+ навлекать на кого-л. подозрение aliquem in suspicionem vocare;
+ подозрение всегда направлено в дурную сторону ad tristem partem strenua est suspicio;
+ этот человек выше такого подозрения non cadit in hunc hominem ista suspicio;
+ оградить себя от подозрения в столь страшном преступлении vindicare se ex suspicione tanti sceleris;
+ всё подозрение пало на рабов omnis suspicio in servos commovebatur;
+ подозрение падает на кого-л. suspicio in aliquem convěnit, cadit;
+ что-л. вызывает подозрение suspicio insequitur aliquam rem;
+ вызывать в ком-л. подозрение alicui suscipionem alicujus rei dare;
+ не возбуждая никаких подозрений sine ulla suspicione;
+ нет повода, оснований для подозрений nulla suspicio (sub) est;
подозрительный suspectus [a, um]; suspiciosus [a, um];
+ подозрительная личность persona suspecta;
+ в этом нет ничего подозрительного in ea re nulla subest suspicio;
подойник mulctra [ae, f];
подольститься sublectare [1];
подонки faex [faecis, f] (civitatis; populi; sordes urbis et faex); sentina [ae, f];
подорожник plantago [inis, f];
подорожная synthema [atis, n];
подосиновик boletus [i, m] levis;
подоспеть obvenire [io, veni, ventum] (in tempore pugnae
подоходный налог tributum [i, n] ex censu collatum;
подробность tractus [us, m] (historia tractu placet); singula [orum, npl]; res [ei, f] singula;
+ со всеми подробностями ab acia et acu (aliquid exponere);
+ чтобы не вдаваться мне в отдельные подробности ne exsěquar singula;
подчинять subordinare [1]; subigere [o, egi, actum] (gentes); supponere [o, posui, positum] (aliquid ingenio suo; suppositus deo); submittere [o, misi, missum] (se alicui); subjungere [o, nxi, junctum] (urbes sub imperium, imperio alicujus); subjugare [1] (hostes; alienae dicioni aliquem); subjicere [io, jeci, jectum] (provinciam alicui; se potestati, sub potestatem alicujus); subdere [o, didi, ditum] (aliquem imperio alicujus); sub imperium (potestatem) redigere [o, egi, actum],
+ подчинять роду виды generi partes supponere; subjicere species generi;
+ подчинить всю жизнь одному правилу (принципу) omnem vitam ad regulam unam exaequare;
+ подчинить себе кого-л. aliquem sui juris facere;
+ подчинить (свою) власть власти другого submittere imperium alicui;
+ подчинить гордость силе любви submittere animos amori;
+ я стараюсь не подчиняться обстоятельствам, а подчинять их себе mihi res, non me rebus subjungere conor;
подчиняться obtemperare [1]; oboedire [io, ivi, -]; parēre [eo, ui, itum]; succumbere [o, cubui, cubitum] (tempori; fortunae); submittere [o, misi, missum] se (alicui); servire [io, ivi,itum]; cedere [o, cessi, cessum]; concedere;
+ подчиниться условиям несправедливого мира se sub leges pacis iniquae tradere;
+ подчиняться чьему-л. постановлению alicujus decreto stare;
пожаловать
+ Кто пожаловал в наш дом? Quis nostris successit aedibus?
пожалуй fortasse; forsan; forsitan; fere (satis fere diximus); nihil impedio; non repugno;
+ мы можем, пожалуй, с полным правом утверждать jure sumere videmur;
+ ведь этого, пожалуй, недостаточно videndum est, ne non satis sit;
+ никакого прорицания, пожалуй, и нет vide, ne nulla sit divinatio;
+ в этом я с тобой согласиться, пожалуй, не смогу illud, vereor, ut tibi concedere possim;
пожалуйста quaeso; rogo; sis, si vis; amabo; sodes; si placet;
пожар incendium [ii, n]; ignis [is, m];
+ сообщать о пожаре ignem et incendium conclamare;
позволить concedere [o, cessi, cessum]; permittere [o, misi, missum]; admittere; pati [ior, passus sum]; sinere [o, sivi, situm]; potestatem dare [o, dedi, datum]; assumere [o, mpsi, mptum] (licentiam sibi); facere [io, feci, factum] (alicui transitum);
+ годы не позволяют взяться за оружие ab armis anni parcent;
+ позволить говорить кому-л. facere alicui potestatem (gratiam, copiam) dicendi;
+ да будет позволено сказать bonā (cum) veniā;
+ да будет позволено так выразиться venia sit dicto;
позиция status [us, m]; statio [onis, f] (in statione manus parare); locus [i, m]; gradus [us, m]; positio [onis, f];
+ выбить противника из позиции hostem statu movere, e statu dimovere;
познаваемый scibilis [e] (alicui);
познавать agnoscere [o, gnovi, gnotum] (aliquem ex operibus suis); cognoscere; gnoscere; noscere; cernere [o, crevi, cretum]; capere [io, cepi, captum];
+ познать истинную сущность чего-л. veram speciem alicujus rei cepisse;
познание cognitio [onis, f]; scientia [ae, f];
+ особый метод познания methodus inveniendi specialis;
+ познание истины perspicientia veri;
+ теория познания cognitionis disciplina or theoria, gnoseologia [e]pistemologia, noetica;
показ(ыв)аться comparēre [eo, ui,-]; apparēre; se ostendere [o, ndi, nsum/ntum]; vidēri [eor, visus sum]; oboriri [ior, ortus sum];
+ каким бы странным это ни показалось quam res nova miraque menti accidat;
поклажа sarcĭna [ae, f];
+ с поклажей sub sarcinis;
поклон corporis inclinatio [onis, f]; salus [utis, f];
поклониться salutare [1]; gratulari [or, atus sum];
+ ты меня обяжешь, если поклонишься своей жене от моего имени gratum mihi feceris, si uxori tuae meis verbis eris gratulatus;
покоиться quiescere [o, qievi, etum]; requiescere (molli somno; in sepulcro); acquiescere; cubare [o, ui, itum]; recubare; residēre [eo, sedi, sessum]; stare [o, steti, statum];
+ здесь покоится... hic requiescit…, hic jacet…
покой quies [etis, f]; requies (animi, corporis); silentium [i, n]; pax;
+ оставь меня в покое valeas!
+ не оставлять кого-л. nihil tutum pati apud aliquem;
покровитель patronus [i, m]; fautor [oris, m]; praeses [idis, m]; tutela [ae, f] (templi); tutor [oris, m]; custos [odis, m];
покровительство clientela [ae, f]; patrocinium [ii, n]; tutela [ae, f] (t. et praesidium virtutis); fides [ei, f] (haec urbs est in fide mea; implorare fidem deum hominumque; in fidem recipere aliquem);
+ находиться под чьим-л. покровительством esse in alicujus clientela;
+ искать чьего-л. покровительства sequi fidem alicujus;
+ отдаться под чьё-л. покровительство tradere, permittere, commendare, committere, conferre se in fidem alicujus; venire in fidem alicujus;
покровительствовать favēre [eo, favi, fautum]; tuēri [eor, tu(i)tus sum];
+ ему покровительствуют ei favetur;
покупатель emptor [oris, m]; comparator [oris, m]; mercator [oris, m];
+ не было ни покупателей, ни рынка, ни денег At emptores non erant neque mercatus neque pecunia.
пол sexus [us, m]; (женский femineusfemininus, мужской masculinus); genus [eris, n] (virile, muliebre);
пол pavimentum [i, n]; stratum [i, n]; solum [i, n];
пола lacinia [ae, f];
полагать aestimare [1]; arbitrari [or, atus sum]; autumare [1]; censēre [eo, ui, censum]; credere [o, didi, ditum] (c. aliquem esse praestantem virum; c. aliquem Jovis filium); existimare [1]; judicare [1]; opinari [or, atus sum]; putare [1]; reri [reor, ratus sum]; reponere [o, posui, positum]; sentire [io, nsi, nsum]; velle [volo, volui,-]; statuere [o, ui, utum] (aliquem hostem; sic statuo et judico); sperare [1] (spero me causam tibi probavisse);
+ Нума был, как полагают, слушателем Пифагора creditur Pythagorae auditorem fuisse Numam;
+ как я полагаю credo;
+ об этом я сказал, полагаю, достаточно satis de hac re dixisse mihi videor;
полагаться confidere [o, fisus sum] (de aliqua re); fidere; fidem adhibere; credere [o, didi, ditum] (utrumque vitium est et omnibus credere et nemini); fiduciam collocare [1];
+ положиться на чью-л. доблесть credere virtuti alicujus;
полба far, farris n; halica [ae, f];
полдень meridies [ei, f/m];
поле area [ae, f]; ager; campus [i, m] (herbidus; herbosus; aquosus; torridus; in campo castra ponere); arvum [i, n]; novalis;
+ поле деятельности campus (honoris et gloriae); curriculum;
+ бесплодное поле ager frugum vacuus;
+ поле сплошь заросло терновником ager sentibus stat;
+ поле не принесло урожая хозяину ager fefellit dominum;
полезный utilis [e] (cibus aegro); utibilis [e]; utensilis [e]; conducibilis [e]; fructuosus [a, um];
+ полезный для здоровья salutaris [e]; saluber [bra, um];
+ быть полезным conducere (alicui rei, in/ad aliquam rem); expedire (si ita expedit); ex usu alicujus [alicui] esse;
+ быть весьма полезным для чего-л. magnum usum afferre ad aliquid; multum, multam utilitatem afferre;
+ сочетать полезное с приятным miscēre utile dulci;
+ наиболее полезно то, что наиболее справедливо ea maxime conducunt, quae sunt rectissima;
+ быть полезным для желудка conducere alvo;
положение locus [i, m]; situs [us, m]; positio [onis, f]; positura [ae, f]; status [us, m]; statio [onis, f] (permutata rerum statione); propositio [onis, f]; thesis [is, f]; praescriptio [onis, f]; canon [onis, m]; dogma [atis, n]; conditio/condicio [onis, f]; res [ei, f]; fortuna [ae, f]; causa [ae, f]; propositum [i, n]; thema [atis, n];
+ в таком положении in tali rerum statu;
+ поставить в затруднительное положение in angustias [angustum] adducere;
+ попасть в очень затруднительное положение summā difficultate affici;
+ бедственное положение caligo (illorum temporum; rei publicae); res adversae/afflicrae/miserae;
+ в отчаянном положении rebus desperatis;
+ объявить военное положение tumultum decernere;
+ быть в лучшем (более выгодном) положении esse in meliore causa;
+ в критическом положении summo tempore extremis temporibus;
+ посвятить всё своё время друзьям, оказавшимся в тяжёлом положении omne suum tempus amicorum temporibus transmittere;
+ сообщить о положении вещей rem renuntiare;
положительный positivus [a, um]; certus [a, um]; exploratus [a, um];
+ иметь положительное влияние prodesse;
положить subjicere [io, jeci, jectum];
+ положить письмо под подушку subjicere epistulam pulvino, sub pulvinum;
получить capere [io, cepi, captum] (pecuniam ab aliquo; praemia); accipere [io, cepi, ceptum] (epistulam ab aliquo; consulatum); recipere; excipere; (partes; vulnera; telum; vulnus humero); acceptare (argentum; mercedes a discipulis; usuras; cognomina); percipere; acquirere [o, isivi, isitum]; conquirere (dignitatem); nancisci [or, nactus sum]; consequi [or, cutus sum]; tangere [o, tetigi, tactum] (nihil de aliquo); auferre [aufero, abstuli, ablatum] (responsum ab aliquo; praemium); trahere [o, xi, ctum] (nomen ab aliquo; colorem; molestiam ex aliqua re); facere (stipendia); reficere [io, feci, fectum]; obtinēre [eo, ui, tentum];
+ получить название nomen recipere (trahere);
+ получить от кого-либо recipere ab aliquo;
+ получить, расписаться в получении acceptum facere (ferre, referre, habere);
+ расписаться в получении денег acceptam facere pecuniam;
+ получить случайно nancisci (summam potestatem);
+ получить что-л. по завещанию testamento aliquid capere;
+ получить консульский пост capere consulatum;
+ получил (по заслугам)! (hoc) habet!
получиться succedere [o, cessi, cessum];
+ этим путём ничего не получилось hāc (viā) non successit;
польза utilitas [atis, f]; commoditas [atis, f]; commodum [i, n]; usus [us, m] (exiguus); causa [ae, f] (rei publicae); lucrum [i, n]; fructus [us, m]; conducibile [is, n];
+ приносить пользу prodesse; ex usu alicujus [alicui] esse; usui esse;
+ извлекать пользу из чего-л. usum habere ex aliqua re; fructūs ex aliqua re decerpere;
+ извлечь пользу из неподвижных звёзд stellis segnibus usum dare;
+ лежать без пользы vacare (pecunia vacat alicui);
+ да не будет мне никакой пользы, если… omne me lucrum transeat, nisi…
+ кому это принесло пользу? Cui bono fuit?
+ не высказываться ни в чью пользу disputare in nullam partem;
помнить meminisse [memini,-]; memorari [or, atus sum]; memoriā aliquid tenēre [eo, ui, tentum]; tenēre memoriam alicujus rei; tenēre (dicta; duodecim aerumnas Herculis);
+ я неточно помнил дорогу viam non diligenter tenebam;
+ помните, что боги не забывают ни добрых дел, ни беззаконий sperate deos memores fandi atque nefandi;
+ я буду это всегда помнить alicujus rei memoria in me vigebit; res aliqua apud me nunquam intermoritura est;
+ помни свои обещание promissa tua memoria tenēto;
+ кто не помнит благодеяний, тот их недостоин immemor beneficiorum iis indignus est;
+ помнить чьи-либо заслугиуслуги alicujus meritameritorum in nos recordari;
+ я помню, вы когда-то говорили memini te hoc aliquando dixisse;
+ помнится мне, что я читал memini me legisse;
помнящий memor [oris];
помогать, помочь juvare [o, juvi, jutum]; adjuvare (aliquem in re aliqua, ad aliquid); adjutare [1]; medēri [eor, -]; medicari [or, atus sum]; adesse [sum, fui]; prodesse; confovēre [eo, fovi, fotum]; expedire [4]; bene facere [io, feci, factum]; proficere [io, feci, fectum]; subvenire [io, veni, ventum] (homini perdito; civitati; priusquam ex castris subveniretur); supervenire (alicui); subventare [1] (alicui); ferre [fero, tuli, latum] alicui praesidium; suppetias ferre; suppetiari [or, atus sum]; administrare [1]; valēre [eo, ui] (contra, adversus aliquid, morbum); succurrere [o, curri, cursum] (laborantibus; alicui auxilio; afflictis); subsistere [o, stiti] (aerumnis alicujus); sublevare [1] (defendere et sublevare aliquem; patriam pecuniā); consulere [o, ui, ltum]; secundare [1]; auxiliari [or, atus sum];
+ я чрезвычайно благодарен коллегам, которые мне помогли в этой работе collegis qui me in opere hoc adjuvarunt gratias quam maximas habeo;
+ помогать против ангины contra anginam prodesse;
+ это лекарство помогает превосходно hoc medicamentum praeclare facit;
+ помогать от грибных ядов venenis fungorum succurrere;
+ помочь в нужде ыгимутшку тусуыышефешж
+ не помогать кому-л. abesse alicui, ab aliquo;
+ звание братьев римского народа им нисколько не поможет longe iis fraternum nomen populi Romani afuturum esse;
+ смелым судьба помогает fortes fortuna adjuvat;
помогающий auxiliaris [e];
по-моему credo (credo, misericors est); meā (quidem) sententia; opinor; meo animo, ut meus est animus;
помост tabulamentum [i, n]; suggestum [i, n] (in suggestum ascendere);
помощник, помощница adjutor [oris, m]; adjutrix [icis, f]; minister [tri, m]; ministra [ae, f]; ministrator [oris, m]; ministratrix [icis, f]; vicarius [ii, m]; vicaria [ae, f];
+ младший помощник subadjuva [ae, m];
помощь auxilium [ii, n]; opera [ae, f]; manus [us, f]; adjumentum [i, n]; adjutorium [ii, n]; adjutus [us, m]; juvamen [inis, n]; suppetiae [arum, fpl] (suppetias ferre, venire, advenire, proficisci, mittere); subventio [onis, f]; ops [opis, f]; praesidium [ii, n] (et praesidium et decus meum); administratio [onis, f] (sine hominum administratione); subsidium [ii, n] (subsidio venire);
+ приходить на помощь, оказывать помощь subvenire(homini perdito; civitati; priusquam ex castris subveniretur); subventare (alicui); ferre alicui praesidium; subsidio esse alicui alicui rei;
+ не оказать помощи supersedēre operam;
+ при помощи ope;
+ при помощи природы adjuvante natura;
+ с помощью чего-л. praesidio alicujus rei; beneficio alicujus;
+ с помощью богов deis faventibus;
+ есть у меня дома и помощь и поддержка auxilia mihi et suppetiae sunt domi;
+ да не откажет тебе Юпитер в помощи ne longe tibi Juppiter absit;
+ получать от кого-л. помощь в чём-л. adjuvari ab aliquo de aliqua re;
+ пользоваться чьей-л. помощью uti operam alicujus;
понимать intellegere [o, legi, lectum]; interpretari [or, atus sum]; capere [io, cepi, captum]; excipere [io, cepi, ceptum] (sententiam alicujus gravius); accipere (recte; aliter atque est; in omen; velut omen); percipere; decernere [o, crevi, cretum] (nequeo satis decernere); tenēre [eo, ui, tentum] (aliquid animo); scire [4]; sentire [io, nsi, nsum]; vidēre [eo, vidi, visum]; sapere [io, ii,-]; complecti [or, xus sum]; (mente) comprehendere [o, ndi, nsum]; consequi [or, cutus sum]; obsequi; exaudire [4]; interpretari [or, atus sum]; perspicere [io, spexi, spectum];
+ под словом «город» понимается Рим urbis appellatio Roma accipitur;
+ понимать что-л. в дурном смысле accipere aliquid in malam partem;
+ их ум не в состоянии этого понять mens eorum hoc non capit;
+ я это понял habeo hoc [id] comprensum;
+ не понимаю, что бы это могло значить vereor, quid sit;
+ не понимающий, что происходит quid ageretur suspensus;
+ теперь я понимаюб в чём тут дело nunc teneo, quid hoc sit negotii;
поплатиться mercedem dare [o, dedi, datum]; luere [o, ui, utum]; pensare [1]; persolvere [o, lvi, lutum];
+ я сильно поплатился за свою ошибку data merces est erroris mei magna;
+ тяжело поплатиться за единое слово unius verbi damna grandia ferre;
популярность ventus [i, m] popularis; aura [ae, f] popularis, pupularis gloria [ae, f], plebis favor [oris, m];
популярный popularis [e]; populariter scriptus [a, um]; vendibilis [e] (orator, oratio, scripta); clarus [a, um]; illustris [e]; ad commune judicium popularumque intelligentiam accomodatus [a, um];
попусту inaniter; in cassum; in vanum; frustra;
попутно obiter;
попутный secundus [a, um]; comitans [ntis];
+ идти с попутным ветром, течением suo ventu (aestu) ire;
попутчик comes [itis, m]; socius [ii, m] itineris;
попытка conamen [inis, n]; conatus [us, m]; tentamentum [i, n]; tentamen [inis, n]; temptatio [onis, f]; experientia [ae, f]; periculum [i, n];
+ ничего у тебя не получается, ничего ты не достигаешь, и всё же не прекращаешь попыток nihil agis, nihil assequeris, neque tamen conari desistis;
пора porus [i, m]; foramen [inis, n];
пора: aetas [atis, f]; tempus [oris, n] (hibernum); tempestas [atis, f];
+ лучшая пора gaudium [ii, n] (gaudia annorum);
+ до сих пор adhuc; hactenus;
+ пора тебе уходить tempus abire tibi est;
+ давно уже пора tempus maximum est;
порядок ordo [inis, f]; institutum [i, n]; structura [ae, f] (verborum); statio [onis, f] (comas in statione ponere); compositio [onis, f]; compositus [us, m];
+ в алфавитном порядке (in) ordine alphabetico;
+ порядок выступлений ораторов определялся возрастом и званием ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit ex ordine;
+ в хронологическом порядке chronologice;
+ сохраняя хронологический порядок conservatis temporibus;
+ по порядку ordine (ex ordine, in ordinem, per ordinem);
+ всё в порядке bene (se) habet;
+ у вас всё в порядке? Sunt vestra salva?
+ приводить в порядок expedire (legiones; negotia); domare (impexos crines); ordinare; in ordinem redigere; componere;
послание epistula [ae, f]; litterae [arum, fpl]; missiva [ae, f]; tabella [ae, f] (allatae sunt tabellae);
после post; posterius; sub; ultra; infra; proxime; secundum;
+ после полудня post meridiem;
+ после него выступил Лабиен hunc excepit Labienus;
+ после этого quo facto;
+ после этих слов sub haec dicta, sub hanc vocem;
последний postremus [a, um]; ultimus [a, um]; recentissimus [a, um]; novissimus [a, um]; extremus [a, um] (vitae dies); supremus [a, um] (nox; verba; spes); infimus [a, um]; postumus [a, um]; proximus [a, um];
+ вплоть до последнего времени usque ad ultima tempora;
+ последнее издание editio [onis, f] novissima;
пост locus [i, m]; statio [onis, f] (militaris; statio imperatoria; stationi paternae succedere); praesidium [ii, n] (legio praesidium occupavit); imperium [ii, n]; excelsum [i, n];
+ покинуть свой пост praesidium deserere, (de) praesidio decedere, praesidium relinquere;
+ уйти с жизненного поста de praesidio et statione vitae decedere;
+ занимать служебный пост agere honorem; tenere locum alicujus; sustinere honorem;
+ высокий/руководящий пост primiceriatus,-us;
+ занимать высокий пост in imperio esse;
+ занимать пост консула, эдила fungi consulatu, aedilitate; consulari imperio praeditum esse;
пост jeunium [ii, n]; inedia [ae, f]; castimonium [ii, n];
+ воздержание от пищи во время поста castimoniorum abstinentia;
постель lectum [i, n]; lectus [i, m]; lectulus [i, m]; torus [i, m]; cubile [is, n] (durum; molle); stratorium [ii, n]; stratum [ii, n] (lecti mollia strata; strato surgere; stratis reponere collapsa membra);
+ лечь в постель lectum abire;
+ большая часть лета проводится (мною) в постели major pars aestatis in vestimentis degitur;
постепенно gradatim; paulatim; sensim; placide (colles p. acclives);
постепенный temperatus [a, um];
постигать intellegere [o, legi, lectum]; adipisci [or, adeptus sum]; percipere [io, cepi, ceptum]; accipere; assequi [or, cutus sum]; consequi; insequi; comprehendere [o, ndi, nsum]; tenēre [eo, ui, ntum];
+ этого человеческий разум постичь не мог id mens humana adepta non est;
постоялый двор deversorium [ii, n]; deverticulum [i, n];
постоянно semper; statim (aliquid facere); usque; assidue; constanter; identidem; perpetim; perpetuo; protinus;
+ постоянно заниматься exercēre [eo, ui, itum];
+ постоянно упоминать jactare [1];
поступать accedere [o, cessi, cessum]; agere [o, egi, actum]; facere [io, feci, factum] (humaniter; arroganter; bene, male alicui, contra aliquem); habēre [eo, ui, itum] (aliquem male, benigne; servorum loco); se tractare [1]; inire [eo, ii, itum]; munus suscipere [io, cepi, ceptum];
+ ты правильно поступаешь bene agis;
+ афиняне хорошо поступили бы с Мильтиадом, если бы…bene egissent Athenienses cum Miltiade, si…
+ поступать в казну redire [eo, ii, itum];
+ поступать в качестве дохода redire;
поступление obventio [onis, f]; acceptum [i, n];
+ счёт поступлений и издержек ratio acceptorum et datorum; ratio accepti atque expensi;
посягать см. покушаться
+ посягать на собственность in possessiones invadere;
+ посягать на честь existimationem offendere; dignitatem labefactare;
пот sudor [oris, m] (a fronte defluens);
+ обливаться холодным потом sudare frigido sudore;
+ в холодном поту sub frigido sudore;
+ работать в поте лица sudare (Sudandum est pro communibus commodis; ad supervacua sudatur);
+ вызывать пот sudorem excutere [movere, ciēre];
+ резкий запах пота capra; caper;
потеря amissio [onis, f]; jactura [ae, f]; perditus [us, m]; clades [is, f]; damnum [i, n]; desiderium [ii, n];
+ с большими потерями для обеих сторон multis vulneribus et acceptis et illatis;
потерянный perditus [a, um];
потерять perdere [o, didi, ditum]; amittere [o, misi, missum];
+ потерять чей-л. след absistere vestigiis alicujus;
+ потеряв две когорты duarum cohortium damno;
+ он потерял (всякое) чувство уважения (стыда) hic vereri perdidit;
потеть sudare [1] (in balneo); sudorem emittere [o, misi, missum];
+ то потеть, то зябнуть sudare et algere;
потомки, потомство progenies [ei, f]; suboles [is, f] (producere subolem); stirps [pis, f] (stirpem ex se relinquere); posteri [orum, mpl]; posteritas [atis, f];
+ об этом пусть заботятся наши потомки maneat nostros ea cura nepotes;
потомок suboles, is, f (producere subolem; imperatorum; deorum; stirps, stirpis, f (stirps Achillēa); nepos, nepotis, m; sanguis, inis, m; semen, inis, n; genus, generis, n; propago, inis, f;
+ один из потомков Яфета ex Japheti posteris unus;
потребность necessitas [atis, f]; necessaria [orum, npl]; usus [us, m] (usūs vitae necessarii); desiderium [ii, n] (cibi potionisque desiderium naturale); inopia [ae, f]; opus [operis, n];
+ потребности requisita;
+ естественные потребности requisita naturae;
+ наши повседневные потребности и интересы ea, quae in usu habemus;
потребовать см. требовать poscere [o, poposci,-]; postulare [1]; appellare [1];
+ потребовать воды для (омовения) рук poscere aquam ad manus;
+ потребовать с кого-л. уплаты денег appellare aliquem de pecunia;
+ потребовать вознаграждения appellare mercedem;
похожий similis [e]; consimilis [e]; propinquus [a, um];
+ быть удивительно похожим на кого-л. exscribere aliquem mira similitudine;
+ делать похожим simulare (aliquid alicui rei);
+ совсем непохоже, чтобы это была статуя Пифагора multum abest Pythagorae statuam esse;
+ он чрезвычайно похож на Гомера Homero maxime accedit;
+ мягкое железо похоже на свинец ferrum molle plumbo vicinum;
почва solum [i, n]; humus (i, f); terra [ae, f] (ex terra sucum trahere); tellus [uris, f]; solidum [i, n]; sedes [is, f];
+ плодородная почва humus fecunda; terra ingeniosa colenti;
+ зондировать почву насчёт заключения мира pacis spem tentare;
почём quanti; qui;
почему cur; quare; quamobrem; quapropter; quod; quid;
почта cursus [us, m] (publicus); vehicularia [ae, f]; res [ei, f] vehicularis; epistulae [arum, fpl], litterae [arum, fpl]; epistularum commercium [ii, n]; diribitorium [ii, n]; mandatum [i, n] tabellarium;
+ электроная почта cursus electronicus; mandatum electronicum, litterae electronicae; epistula electronica; cursus (publicus) electronicus;
+ адрес электронной почты inscriptio electronica;
+ сообщение по электронной почте electrogramma [atis, n], nuntius electronicus, litterae electronicae; epistula electronica;
правда veritas [atis, f] (veritatem patefacere; veritates fortiter dicere); verum [i, n] (dicere; non libenter audire);
+ по правде говоря, если мы хотим знать правду si verum quaerĭmus; ex vero; sed tamen vere dicam;
+ правда глаза колет veritas odium parit;
+ сущая правда veriora veris;
+ терзать нежные уши жестокой правдой teneras aures mordaci radere vero;
правдиво veraciter;
+ правдиво рассказывать о чём-л. aliquid ex fide narrare;
правило lex [legis, f]; regula [ae, f]; canon [onis, m]; constitutio [onis, f]; praeceptum [i, n]; praescriptum [i, n]; mos [moris, m]; modus [i, m]; norma [ae, f];
+ правила существуют для того, чтобы применяться applicatio est vita regulae;
правильно vere (dicere); recte; probe;
правильность verum [i, n]; congruentia; integritas; ordo, -inis m;
правитель magister [tri, m]; gubernio [onis, m]; gubernius [ii, m]; gubernator [oris, m]; administrator [oris, m]; procurator [oris, m]; rex [regis, m]; rector [oris, m]; dominans [ntis, m]; dominator [oris, m] moderator [oris, m];
правительство gubernatio [onis, f]; administratio [onis, f]; imperium [ii, n]; civitas [atis, f]; res [ei, f] publica; ii qui rei publicae praestant;
править (рукопись) expurgare [1]; corrigere; (управлять) regere [o, rexi, rectum]; regnare [1]; gubernare [1]; dirigere; tractare [1]; rem publicam gubernare, ei imperare [1]; urbi praesidēre;
правление regimen [regiminis, n];
правнук abnepos [nepotis, m];
правнучка abneptis [is, f];
право jus, juris, n; potestas [atis, f]; factio [onis, f];
+ непреложное (неотъемлемое) право jus certum;
+ права суверенитета jura summi imperii;
+ права личности jura personarum;
+ торговое право lex mercatoria;
+ избирательное право jus suffragii; suffragium [ii, n] (novorum civium);
+ права гражданства без избирательного права civitas sine suffragio;
+ лишить всех гражданских прав aqua et igni alicui interdicere;
+ с полным правом suo jure;
+ обладающий неограниченным правом казнить и миловать summus severitatis et munificentiae;
+ иметь одни и те же права eodem jure esse;
+ унаследованные права jura successionum;
+ право выбора arbitrium [ii, n];
+ право голоса suffragium [ii, n];
+ право гостеприимства hospitium [ii, n];
+ право иска petitio [onis, f];
+ право на вступление в брак conubium [ii, n];
+ право пользования водой haustus [us, m];
+ право прохода iter [itineris, n];
+ право собственности mancipium [ii, n]; proprietas [atis, f];
+ авторское право jus proprietatis librariae;
правовед juris peritus [i, m];
правоведение juris scientia [ae, f]; juris prudentia [ae, f];
практика praxis [is/eos, f]; exercicitatio [onis, f]; usus [us, m] (rei militaris, in re militari; usus est magister optimus);
+ адвокатская практика usus forensis;
+ на практике in praxi;
+ многие вещи постигаешь легче на практике, чем на основе правил multa multo facilius exercitatione quam regulis percipies;
+ теория и практика ars [scientia] et usus;
+ практика использования usus et tractatio;
практический practicus [a, um]; usu peritus [a, um]; activus [a, um];
+ для практического применения ad usum practicum;
+ практическое значение usus [us, m];
праправнук abnepos [otis, m];
прапрадед abavus [i, m];
прах pulvis [eris, m] (pulvis et umbra sumus); cinis [eris, m];
+ у меня всё пошло прахом plaustrum perculi;
превосходно lepide; belle; facete; laute; egregie; optime; perfecte; excellenter; eximie;
+ превосходно, если мы в состоянии сами собой управлять agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus;
превращать, превратить mutare [1]; trasformare [1]; reformare [1]; vertere [o, rti, rsum] (pectora in silicem; aliquid in fumum et cinerem; continentiam in superbiam); convertere; novare [1]; transferre [fero, tuli, latum] (aliquid in novas species);
+ превращать серьёзное дело в забаву seria ludo vertere;
+ превратиться в лёд solidam in glaciem vertere;
превращаться, превратиться verti [or, versus sum]; transire [eo, ii, itum] (in humum saxumque);
+ превратиться в птицу verti in avem, verti alite;
превращение mutatio [onis, f]; transmutatio [onis, f]; transformatio [onis, f]; metamorphosis [is, f];
+ превращение твёрдого тела в жидкое transmutatio corporis solidi in fluidum;
+ при превращении твёрдого тела в жидкое dum corpus solidum in fluidum abit [convertitur];
предлог praepositio [onis, f]; ansa [ae, f]; causa [ae, f]; titulus [i, m]; vocabulum [i, n] (varia praedandi vocabula); nomen [inis, n]; praescriptio [onis, f]; praetextum [i, n]; simulatio [onis, f];
+ под предлогом чего-л. facie alicujus rei; per causam; sub specie, sub titulo (alicujus rei);
+ под вымышленными предлогами fictis causis;
+ воспользоваться благовидным предлогом освобождения городов specioso titulo civitatum liberandarum uti;
+ выставлять что-л. в качестве благовидного предлога speciosum titulum alicujus rei ferre, praetendere, praeferre, praetexere;
предложение propositio [onis, f]; sententia [ae, f]; ambitus [us, m]; suggestus [us, m]; sugestio [onis, f]; consilium [ii, n]; suasio [onis, f]; enuntiatum [i, n]; (экон) oblatio [onis, f]; motus [us, m]; motio [onis, f]; rogatio [onis, f];
+ вносить предложения на голосование народного собрания cum populo, per populum agere;
предместье suburbanum [i, n]; suburbium [ii, n]; prima urbs [bis, f];
предметный указатель index [icis, m] rerum; contenta (orum, npl); index contentorum;
предназначать destinare [1] (alicui filiam suam); praedestinare [1]; deputare [1]; praefinire [4]; anteconstituere [o, ui, utum];
+ предназначать себя для великих дел accommodare se ad magnas res gerendas;
+ предназначенный судьбой sortitus [a, um];
предполагать cogitare [1]; in animo habere [eo, ui, itum]; intendere [o, ndi, ntum]; proponere [o, posui, positum]; suspicari [or, atus sum]; conjicere [io, jeci, jectum]; conjectare [1]; opinari [or, atus sum];
+ я предполагал, что книга моя тебе понравится placiturum tibi esse librum meum suspicabar;
+ мы не знали, что предположить non sciebamus, quo mitteremus suspiciones nostras;
представитель actor [oris, m]; repraesens [ntis, m]; repraesentans [ntis, m]; auctor [oris, m];
представительство repraesentatio [onis, f];
+ право представительства jus repraesentationis;
представление notio [onis, f]; idea [ae, f]; visio [onis, f] (veri falsique; doloris); visum [i, n]; intellectus [us, m]; intelligentia [ae, f]; phantasma [atis, n]; spectaculum [i, n]; theatrum [i, n]; species [ei, f];
+ не иметь никакого представления о… nullam ideam habere de…
+ иметь очень поверхностное представление о чём-лю primis labris gustare aliquid;
представлять afferre [afffero, attuli, allatum] (argumentum); offerre; exhibere [eo, ui, itum]; praesentare [1]; repraesentare [1]; simulare [1] (cupressum; vultum alicujus); praebere [eo, ui, itum]; esse [sum, fui,-]; personam (in scaena) tractare [1]; depingere [o, nxi, ctum]; effingere [o, nxi, ctum]; introducere [o, xi, ctum]; demonstrare [1]; proponere [o, posui, positum];
+ представь себя на моём месте fac, qui ego sum, esse te;
+ мне представляется, что нечто подобное имел в виду Гомер mihi Homerus hujusmodi quiddam vidisse videtur;
+ мы представляем собой массу (толпу) nos numerus sumus;
+ представлять себе imaginary; fingere; recordari; figurare; substituere animo aliquid; subjicere sibi aliquid;
преуспевать prosperare [1]; frunisci [or, frunitus sum]; procedere [o , cessi, cessum]; progredi [ior, gressus sum];
+ он всю жизнь преуспевал frunitus est, quam diu vixit;
префект praefectus [i, m];
+ быть префектом praefecturam agere;
прибывать venire [io, veni, ventum]; adire [eo, ii, itum] (ad urbem); subvenire (nocte); tangere [o, tetigi, tactum] (simul ac tetigit provinciam);
+ на шестой день мы прибыли из Афин в Делос sexto die Delum Athenis vēnimus;
+ прибыли на остров ventum est in insulam;
привычка consuetudo [inis, f]; suetum [i, n]; usus [us, m] (cultioris vitae); habitus [us, m];
+ иметь привычку consuevisse; solere;
+ войти [входить] в привычку in consuetudinem venire;
привычный suetus [a, um]; consuetus [a, um]; assuetus [a, um]; assuefactus [a, um]; habitualis [e]; vulgaris [e] (ars; nomen; opinio); notus [a, um];
+ отличающееся от привычного не всегда является худшим non statim deterius est, quod diversum est;
привязанность caritas [atis, f] (in caritate esse; uxoria); studium [ii, n] (studiis odiisque carere);
приговор sententia [ae, f]; damnatio [onis, f] (dignus damnatione; d. ad aeterna supplicia); judicatum [i, n]; judicium [i, n];
+ оправдательный приговор candida sententia;
+ выносить приговор decernere;
приговорить damnare, 1 (aliquem inauditum); condemnare, 1; addicere, o, xi, ctum; adjudicare, 1;
+ приговорить кого-л. к высшей мере наказания damnare aliquem capite, capitis;
+ быть приговорённым к смертной казни damnari capitali crimine (judicio), capitalis poenae, morte, ad mortem, ad extremum supplicium;
+ приговорить кого-л. к отдаче на растерзание диким зверям damnare aliquem ad bestias;
+ быть приговоренным к пожизненному заключению carceri perpetuo adjudicari;
пригодиться bonus, utilis esse; usui esse;
пригодность utensilitas [atis, f] (ferri et aeris); usus [us, m]; habilitas [atis, f];
пригодный aptus [a, um]; commodus [a, um]; idoneus [a, um] (locus; tempus; verba); utilis [e]; utensilis [e]; opportunus [a, um]; ingeniosus [a, um] (ad / in aliquid; ager ingeniosus ad segetes);
+ быть весьма пригодным для чего-л. magnum usum afferre ad aliquid;
придумать fingere [o, nxi, fictum]; affingere; excogitare [1]; reminisci [or, -]; comminisci [or, mentus sum]; invenire [io, veni, ventum]; novare [1];
+ мы что-л. придумаем, чтобы он не был нам помехой aliquid videbimus, ne iste nos obstare posit;
приз praemium [ii, n];
+ главный приз, гранпри primae (primas ferre, referre; tenēre; obtinēre);
призвание vocatio [onis, f]; studium [ii, n]; artificium [ii, n]; professio [onis, f]; quaestus [us, m]; ars [artis, f]; status [us, m];
+ без всякого призвания к военному делу minime militiae idoneus;
призывать conclamare [1]; poscere [o, poposci,-] (ventos; numina); vocare [1] (aliquem ad se; milites ad (in) arma; plebem ad (in) contionem); advocare [1] (populum in contionem; aliquem in auxilium); appellare [1] (deos); suadēre (somnum inire); accire [4]; ciēre; exciēre; adhibēre [eo, ui, itum]; arcessere [o, ivi, itum];
+ призывать на помощь vocare auxilio;
призывник miles [itis, m] novus; tiro [onis, m];
прииск fodina [ae, f];
прийти venire [io, veni, ventum];
+ прийти просить помощи auxilium postulatum venire;
+ прийти на помощь auxilio (Dat.) venire;
+ прийти в голову (на ум) in buccam [mentem] venire (scribere, quod in buccam venit); incidere in mentem alicui; succurrere (succurrit versus ille Homericus);
+ читателям, конечно, придёт в голову вопрос, откуда… non dubito legentibus illud succursurum, unde…;
+ прийти к мнению in opinionem incidere;
+ прийти в ярость incidere in iram;
+ он не отказывясь (не заставляя себя упрашивать), пришёл haud gravatus venit;
приказ jussum [i, n]; mandatum [i, n]; imperatum [i, n]; praedictum [i, n]; edictum [i, n]; praescriptum [i, n];
+ согласно приказу ad imperatum;
+ по чьему-л. приказу imperio alicujus;
+ исполнить приказ exsequi imperium;
+ отказаться исполнить приказ recusare imperium;
приказание jussum [i, n]; jussio [onis, f]; jussus [us, m]; mandatum [i, n]; imperatum [i, n]; imperium [ii, n]; voluntas; nutus [us, m];
+ повиноваться приказаниям jussa facere;
+ будь первым исполнителем своих приказаний primus jussa tua subi;
+ не исполнить приказаний jussa spernere;
приказать jubēre [eo, jussi, jussum] (aliquem; aliquem aliquid facere; alicui); imperare [1]; mandare [1] (aliquid alicui); edicere [o, xi, ctum] (edixit, ut omnes adessent; e. universi orbi, ne quis…); praecipere [io, cepi, ceptum]; praescribere [o, psi, ptum];
+ как приказано praefinito;
+ он приказал бойцам укрепить лагерь jussit milites castra munire;
+ Цезарь приказал укрепить лагерь (чтобы лагерь был укреплён) Caesar jussit castra munire;
+ прикажи, чтобы он отвечал мне jube, mihi respondeat;
+ мне приказывают jubeor;
+ они делают то, что им приказано faciunt, quod jussi sunt;
прикалывать affigere [o, xi, xum];
прикасаться tangere [o, tetigi, tactum]; attingere; contrectare [1]; premere [o, pressi, pressum];
+ прикоснуться к чему-л. рукой admovere manus rei alicui, ad aliquam rem;
+ пусть он не прикасается к писаниям tangere vitet scripta;
+ кто-л. прикасается к кому-л. tactio est alicui aliquem;
прикидываться se facere [io, feci, factum] (se facere alias res agere);
+ прикинуться кем-л. se aliquem facere; fallere faciem alicujus;
приклад manubrium [ii, n];
прикладной applicatus [a, um] (psychologia); in rebus collocatus [a, um]; in usum traductus [a, um];
применение adhibitio [onis, f]; usus [us, m] (domesticus; cotidianus; pedum; navium); applicatio [onis, f]; tractatio [onis, f]; accomodatio [onis, f];
применять adhibēre [eo, ui, itum]; uti [or, usus sum] (pecuniā; verbis; cornibus urorum pro poculis); usurpare [1] (poenam); applicare [1]; admovēre [eo, movi, motum] (curationem ad aliquem; remedia); exercēre [eo, ui, itum]; interponere [o, posui, positum]; accomodare [1]; traducere [o, xi, ctum];
+ применить силу к кому-л. vim in aliquem transmittere; injuriare;
пример exemplum [i, n]; exemplar [is, n]; specimen [inis, n]; initium [ii, n] (alicui initium alicujus rei praebere);
+ поучительный пример documentum [i, n];
+ взять кого-л. в пример assumere aliquem in exemplum;
+ приводить пример uti exemplo;
примыкать adjunctum esse (lateri castrorum); transire [eo, ii, itum] (in, ad sententiam alicujus); succedere [o, cessi, cessum] (ad alteram partem); adhaerēre [eo, haesi, haesum]; cohaerēre; claudere [o, si, sum];
примыкающий conterminus [a, um];
принадлежать pertinēre [eo, ui, tentum]; attinēre; spectare [1]; competere [o, tivi, titum]; haberi [eor, itus sum] (agri regi Apioni quondam habiti); esse (domus patris est);
принадлежащий proprius [a, um]; pertinens [ntis];
принадлежность pertinentia [ae, f]; attributio [onis, f]; positio [onis, f]; res [ei, f] accessoria; apparatus [us, m]; instrumentum [i, n];
принижать submittere [o, misi, missum];
принимать capere [io, cepi, captum] (pecuniam ab aliquo; praemia; cibum et potum; fessos hospitio); accipere [io, cepi, ceptum] (pecuniam; cibum; medicinam; aliquem hospitio); acceptare [1] (argentum; mercedes a discipulis; usuras; cognomina); excipere (aliquem clamore, plausu, tumultu; extremum spiritum alicujus); recipere; receptare; concipere; suscipere; admittere (aliquem ad se); sumere [o, mpsi, mptum] (cognomen; venenum); assumere (aliquid alicui; cibus assumitur intus); transumere; ascire [4]; asciscere; aestimare [1]; censere [eo, ui, censum]; dicere [o, xi, ctum]; existimare [1]; habere [eo, ui, itum]; ponere [o ,posui, positum]; tractare [1]; approbare [1];
+ принять с распростёртыми объятиями excipere aliquem manu et complexu;
+ принять присягу jusjurandum accipere;
+ у нас принято чтить великих людей est nobis in usu claros viros colere;
+ принимать с благодарностью gratā sumere manu;
+ принимать вид suscipere (judicis severitatem); simulare; mentiri;
+ принять суровый вид sumere vultus acerbos;
+ принимать решение в зависимости от исхода дела sumere animum ex eventu;
+ принимать на себя succedere (oneri);
+ принять на себя роль критика sumere animum censoris;
+ принять на себя защиту чьей-л. славы suscipere gloriam alicujus tuendam;
+ принять на себя обвинения вместо кого-л. se supponere criminibus pro aliquo; subire crimen;
+ принимать кого-л. ласково и милостиво accipere aliquem leniter clementerque;
+ принимать что-л. во внимание или близко к сердцу admittere aliquid ad animum; respicere;
+ принимать в число союзников assumere socios;
+ принимать кого-л. в римское гражданство suscipere aliquem in populi Romani civitatem;
+ принимать кого-л. в ученики suscipere aliquem erudiendum;
+ принять на себя защиту, ведение дела в суде suscipere (reum; causam; litem);
+ принимать условия subire condiciones;
+ принять мученискую смерть martyrizare;
приниматься accedere [o, cessi, cessum] (ad aliquid);
+ приняться за что-л. admovere manus rei alicui, ad aliquam rem;
приноравливать accommodare [1] (sumptūs ad mercedes);
+ приноровить свою речь к ушам (пониманию) слушателей accommodare orationem auribus auditorum;
приноравливаться subsequi [or, cutus sum]; se fingere [o, nxi, ctum]; se accomodare [1];
припоминать reminisci [or,-]; commemorari [or, atus sum]; memoriam repetere [o, ii, itum]; recognoscere [o, gnovi, gnitum];
+ я с трудом припоминаю латинские слова vix subeunt ipsi verba Latina mihi;
Приравнивать adaequare [1]; aequiparare [1]; aequare [1] (aliquem alicui); parem ponere [o, posui, positum];
+ приравнивать кого-л. к кому-л. exaequare aliquem cum aliquo, alicui;
+ приравнивать Филиппа к Ганнибалу aequarePhilippum Hannibali;
природа natura [ae, f]; rerum natura; res [rerum, fpl] (rerum contemplatio); mundus [i, m]; vis [is, f]; physis [is, f];
+ в соответствии с велением природы naturā admonente;
+ усердно наблюдающий природу cupidus in perspicienda rerum natura;
природный naturalis [e]; a natura provectus [a, um]; vivus [a, um];
прирождённый natus [a, um]; nativus [a, um]; proprius [a, um] ac naturalis [e];
приспособить accommodare [1] (sumptūs ad mercedes); adaptare [1]; aptare;
Приспособиться se aptare [1]; se adaptare; se accomodare;
+ всячески приспособляться к любым обстоятельствам naturam suam huc et illuc torquēre ac flectere;
приставание subigitatio [onis, f];
приставать subigitare [1] (aliquem, aliquam); terebrare [1]; adhaerēre [eo, haesi, haesum]; inhaerēre;
+ пристать к берегу appellere (ad litus); applicare;
+ пристать к неведомым берегам applicari ignotis oris;
+ приставать ( к человеку) instare;
пристойность decentia [ae, f] (ordo et d.); decor [oris, m]; decorum [i, n];
+ перейти границы пристойности fines verecundiae transire;
пристойный decens [ntis] (amictus; ornatus; motus corporis); verecundus [a, um];
+ (это) не очень пристойно parum verecundum est;
пристраивать astruere [o, xi, ctum];
пристрастие studium [ii, n]; affectus [us, m]; amor [oris, m]; cupiditas [atis, f] (sine amore et sine cupiditate judicare); partium studium; inclinatio [onis, f]; praejudicium [ii, n];
+ пристрастие к (всему) иноземному studia externa;
пристрастно cupide (condemnare aliquem);
пристрастный cupidus [a, um] (judex; testis);
пристройка proaulium [ii, n];
приступ oppugnatio [onis, f]; impetus [us, m]; temptatio [onis, f] (morbi);
+ город трудно взять приступом urbs difficilem oppugnationem habet;
+ идти на приступ succedere (ad castra hostium);
приступать inchoare [1]; coepisse [coepi]; accedere [o, cessi, cessum] (ad aliquid); inire [eo, ii, itum]; ingredi [ior, gressus sum];
притворство simulatio [onis, f]; dissimulatio [onis, f]; commentum [i, n]; fucus [i, m];
+ оставить притворство abrumpere dissimulationem;
+ никакое притворство не может продолжаться долго nec simulatum quidquam potest esse diurnum;
притворяться simulare [1] (in amicitia nihil fictum est, nihil simulatum); assimulare [1]; affectare [1]; mentiri [ior, itus sum]; se facere [io, feci, factum] (se facere alias res agere);
+ притвориться мёртвым simulare mortem;
+ притвориться плачущим simulare lacrimas;
+ притворяться спящим vigilanti stertere naso;
приучить afficere [io, feci, fectum]; suescere [o, evi, etum]; insuescere; consuefacere;
+ тело должно быть так приучено, чтобы… corpus ita afficiendum est, ut…
приучиться suescere [o, evi, etum]; adsuescere; discere [o, didici, doctum]; studere [eo, ui,-];
+ с детства приучаться к суровой трудовой жизни ab parvulis labori ac duritiae studere;
прихлебатель scurra [ae, m]; parasitus [i, m];
приход adventus [us, m] (alicujus); ventio [onis, f]; accessus [us, m]; aditus [us, m]; ingressus [us, m]; acceptum [i, n];
+ что означает твой приход сюда? Quid tibi huc ventio est?
+ приход и расход accepta et data (expensa); acceptum atque expensum;
+ записать на (в) приход in acceptum referre;
приходить venire [io, veni, ventum] (domum ad aliquem; Romam); advenire; obvenire; pervenire; adire [eom ii, itum] (ad urbem); accedere [o, cessi, cessum]; se afferre [fero, tuli, latum], afferri [feror, allatus sum] (ad aliquem locum); se agere [o, egi, actum]; agi [or, actus sum]; esse [sum, fui];
+ не в добрый час пришел я сюда haud auspicato huc me attuli;
+ когда приходит старость quum ad senectam ventum est;
+ приходить вовремя, кстати bene venire;
+ ко мне рано утром пришёл Дионисий ad me bene mane Dionysius fuit;
+ приходить в голову subire (in mentem); succurrere;
+ приходить в оцепенение torpescere;
+ приходить в ветхость obsolescere; collabi;
+ приходить в изумление obstupescere;
+ приходить в себя exoriri;
+ приходить в упадок senescere; dilabi;
+ приходить к чему-л. obvenire;
+ приходить на помощь auxiliari; subvenire; succurrere; supervenire;
+ приходить назад redire; remeare; reverti;
+ приходить неожиданно supervenire;
+ приходить с визитом salutare; visitare;
причина causa [ae, f] (belli; perspicua; probabilis); titulus [i, m]; semen [inis, n]; materia [ae, f]; momentum [i, n];
+ существенная причина causa causans;
+ фактическая причина res;
+ формальная причина causa formalis;
+ материальная причина causa materialis;
+ причина смерти causa mortis;
+ быть причиной чьей-л. смерти titulum mortis alicujus habere;
+ случайная причина causa occasionalis;
+ по причине causā;
+ по этой причине qua causa, hac de causa, qua de [ex] causa, ob eam causam;
+ по указанной выше причине causa qua supra;
+ нет причины, чтобы nihil est quod (cur, quamobrem);
+ без всяких причин nullis causis;
+ прямые и косвенные (побочные) причины causae proximae et adjuvantes;
+ быть причиной in causa esse;
+ указывать причину causam afferre;
+ в чём причина, что… quid causae est, quin…
+ согласиться с (удовлетвориться) объяснением причины accipere causam;
+ действующие причины res efficientes;
причинный causalis [e];
+ причинная связь conjunctio causalis;
приятель familiaris [e]; sodalis [e]; amicus [a, um];
приятельский socialis [e]; familiaris [e]; sodalis [e]; amicus [a, um]; amicabilis [e];
приятно volup, volupe; suaviter; dulciter; jucunde; amoene;
+ желаю вам приятно провести время facite vostro animo volup;
+ мне было приятно, что в нашем государстве есть такой превосходный муж voluptatem cepi tam ornatum virum fuisse in nostra re publica;
провиниться peccare [1] (in [erga] aliquem; in aliquo); se culpae submittere [o, misi, missum]; committere; culpam admittere;
+ в чём я провинился? Quid peccavi?
провинность noxia [ae, f] (noxiae poena par esto); peccatum [i, n];
+ прощать чью-л. провинность gratiam facere delicti;
проводить, провести conducere [o, xi, ctum] (aquam in unum lacum); inducere (aquam in domos); obducere; perducere; traducere; ponere [o, posui, positum]; perficere [io, feci, fectum]; conterere [o, trivi, tritum] (tempus in aliqua re; aliqua re); trahere [o, xi, ctum] (noctem sermone); extrahere (noctem vigiliis); agere [o, egi, actum] (cloacam sub terram, sub terra; vitam ruri; noctem quietam; aetatem in litteris); transigere; facere [io, feci, factum] (annum in aliqua re; aliquot dies unā); habere [eo, ui, itum] (vitam in obscuro; aetatem a re publica procul); transmittere [o, misi, missum] (tempus quiete); transire [eo, ii, itum] (annum quiete); (о заседаниях, собраниях) habere (contionem; senatum);
+ проводить время в занятиях conterere tempus in studiis;
+ провести всю ночь за игрой nocti ludum aequare;
+ провести границу limitem ponere, agere;
+ провести исследование examinationem perficere;
+ проводить без сна vigilare;
+ проводить влагу irrigare;
+ проводить воду derivare;
+ проводить время traducere; producere; degree; gerere;
продажа venditio [onis, f] (bonorum); venus [us, m]; alienatio [onis, f];
+ совершить сделку продажи venditionem adimplere;
+ проскрипции и продажа имущества proscriptiones venditionesque; venditum;
+ торговая сделка состоит из купли и продажи constat negotiatio ex empto et vendito;
+ рабы, выставленные на продажу pueri venales;
+ пускать в продажу mittere sub titulum;
+ быть выставленным на продажу ire sub titulum; stare (certo aere);
продать, продавать vendere [o, didi, ditum]; venum dare [o, dedi, datum]; expedire [4] (scruta; musti annonam); addicere [o, xi, ctum]; mancipare [1];
+ продать за бесценок rem exiguo pretio abjicere; abalienare (picturam);
+ продавать дёшево vendere parvo pretio, male;
+ дорого продать bene vendere; vendere grandi pecuniā, recte;
+ продавать не дороже, чем другие, а может быть и дешевле vendere non pluris quam ceteri, fortasse etiam minoris;
продолжаться vivere [o, xi, ctum] (per omnia saecula); tenēre [eo, ui, tentum] (diu; per aliquot dies); pertinēre; procedere [o, cessi, cessum]; manēre [eo, nsi, nsum] (ad nostram aetatem; suo statu; bellum manet); permanēre;
+ дождь продолжался всю ночь imber per totam noctem tenuit;
продолжение continuatio [onis, f]; persecutio [onis, f]; perpetuitas [atis, f];
+ продолжение следует continuabitur;
+ являться продолжением continuat;
проект ratio [onis, f]; adumbratio [onis, f]; forma [ae, f] (senatus consulti); suggestus [us, m]; sugestio [onis, f];
проесть devorare [1];
+ проесть всё состояние demittere censum in viscera;
проживать (прожить) habitare [1]; vivere [o, xi, ctum] (ad summam senectutem; ad centesimum annum); victitare [1]; degere [o, degi,-]; transigere [o, egi, actum]; (aetatem) traducere [o, xi, ctum]; versare [1]; consistere [o, stiti,-] (si quo constitit, non dico jure domicilii, sed tabernulam conducens); domicilium habere [eo, ui, itum]; permanere [eo, nsi, nsum]; conficere [io, feci, fectum]; exigere [o, egi, actum]; habēre (vitam in obscuro; aetatem a re publica procul); transmittere [o, misi, missum] (vitam per obscurum);
+ прожить 80 лет vivere octoginta annos (annis);
+ проживший 60 лет qui post terga reliquit sexaginta annos;
+ я прожил две сотни лет, теперь живу третий век vixi annos bis centum, nunc tertia vivitur aetas;
+ прожить жизнь в умеренности modice vitam vivere;
+ прожить жизнь в большей безопасности (спокойнее) vivere vitam tutiorem;
+ прожить дольше положенного судьбой срока fata vivendo vincere;
прозвать cognominare [1]; cognomen imponere [o, posui, positum];
прозвище cognomen [inis, n]; cognomentum [i, n]; agnomen [inis, n];
+ дать прозвище cognomen imponere;
+ к которому пристало прозвище «собака» cui canis cognomen adhaeret;
проиграть perdere [o, didi, ditum] (litem; causam; multum in alea); vinci [or, victus sum];
+ игрок не перестанет проигрывать в надежде, что проигрывать не будет ne perdiderit, non cessat perdere lusor;
+ дело проиграно victa est causa;
произведение opus [eris, n]; opera [ae, f]; scriptum [i, n];
+ драматическое произведение fabula (ad actum scaenarum composita);
+ неумирающее произведение superstes opus;
+ произведения искусства fabrilia [orum, npl]; mechanica [orum, npl];
+ произведение на свет procreatio [onis, f]; fetus [us, m];
происходить enasci [enascor, enatus sum]; nasci; exoriri; oriri [ior, ortus sum]; originem ducere [o, xi, ctum]; provenire [io, veni, ventum]; evenire (quod plerumque evěnit; persaepe evenit, ut…); fieri [fio, factus sum]; peragi [or, actus sum]; venire [io, veni, ventum] (из какого-л. рода de aliqua gente); initium sumere [o, mpsi, mptum] [facere] ab aliqua re; ab aliquo esse [sum, fui,-]; emanare [1]; concrescere [o, crevi, cretum]; exsistere [o, exstiti,-]; gignere [o, genui, genitum]; accidere [o, cidi, -];
+ как те, с которыми это уже произошло, так и те, с которыми произойдёт et ii, quibus evēnit jam, et ii, quibus eventurum est;
происходящий tractus [a, um] (ab isto initio); natus [a, um]; oriundus [a, um];
происхождение origo [inis, f]; ortus [us, m]; genus [eris, n] (nobile, plebejum); initia [orum, npl] (obscura); cunabula (n,pl: juris; urbis); stirps [stirpis, f] (incerta; homo Italicae stirpis); natio [onis, f]; radix [icis, f]; generatio [onis, f] [onis, f]; natalis [is, f]; partus [us, m]; principatus [us, m]; principium [ii, n]; profectio [onis, f];
+ грек по происхождению Graecus genere;
+ знатного происхождения и по отцу и по матери utrimque nobilis;
проложить, прокладывать aperire [4] (viam rectam; iter ferro); facere (viam sibi; semĭtam);
+ проложить себе дорогу (мечом) через стан (ряды) (врагов) agere limitem per agmen;
+ проложить морской путь viam per mare sternere;
пропадать evanescere [o, nui,-]; perire [eo, ii, itum] (labor periit; tempus periit); deperiri; disperire; interire; liquescere [o, cui,-]; defluere [o, xi, ctum]; excidere [o, cidi,-](spes excidit); occidere [o, cidi, casum]; amitti [or, amissus sum];
+ пропади я пропадом, если… ne sim salvus, si… salvus esse nolo, si…
+ пропади ты пропадом! I [abi] dierectus!
+ по мне пропади оно пропадом per me ista pedibus trahantur;
+ я пропал actum est de me; occisa esr haec res;
+ я окончательно пропал occidi atque interii;
+ мы были так поражены, что вся наша решимость пропала excidit omnis constantia attonitis (nobis);
пропустить, пропускать omittere [o, misi, missum]; praetermittere; mittere; permeabile esse; transmittere (exercitum per fines suos; imbres non transmittere; Junium mensem); intermittere; transire [eo, ii, itum] (multa); admittere (lucem in thalamos); transitum dare [o, dedi, dastum];
+ судно немного пропускает воду navis aliquantum aquae accĭpit;
проситель petitor [oris, m]; orator [oris, m]; qui rogat;
просить petere [o, ii, itum]; rogare [1] (aliquem aliquid, de aliqua re; aliquid ab aliquo); poscere [o, poposci,-] (deos veniam; veniam peccatis); postulare [1] (aliquid ab aliquo); flagitare [1]; vocare [1] (deos); impetrare [1]; ambire [1]; obsecrare [1]; deprecari [or, atus sum]; orare [1]; supplicare [1]; qearere [o, sivi, situm]; qaesere;
+ проcим как можно скорее прислать нам quam primum nobiscum communicare rogamus;
+ просить себе один день на размышление ad deliberandum [deliberandi] sibi unum diem postulare;
+ просить за кого-л. rogare pro aliquo;
+ прошу тебя сообщить мне, когда тебя ждать ad quae tempora te exspectamus, facias me certiorem velim;
+ удовлетворить просьбу, мольбу просящего veniam petenti dare;
+ прошу и заклинаю вас внимательно и благосклонно выслушать мои слова vos oro atque obsecro, ut attente bonāque cum venia verba mea audiatis;
просрочить ad tempus non adesse [sum, fui]; tempus excedere [o, cessi, cessum];
просрочка mora [ae, f];
+ просрочка настурает не сама собой, а по вине лица, если после напоминания оно не уплатит в надлежащем месте mors fieri intellegitur non ex re, sed ex ex persona, id est si interpellatus opportuno loco non solverit;
+ просрочка должника вредит и поручителю mora rei fideiussori quoque nocet;
простить ignoscere [o, gnovi, gnotum] (peccata, peccatis; ignoscito saepe alteri, nunquam tibi; alicui delicta);
+ его простили ignotum est;
+ простите, что перебил da mihi veniam, ignosce mihi, quod te interpellaverim;
проститься valedicere [o, xi, ctum];
просто simpliciter; aperte; ingénue;
+ просто разновидность mera varietas;
пространство spatium [ii, n]; locus (-a); templa [orum, npl] (mundi; caeli); intervallum [i, n]; tractus [us, m];
+ безвоздушное пространство spatium ab aëre vacuum; vacuum; vanum; inane;
просьба rogatio [onis, f]; rogatus [us, m]; postulatio [onis, f] (concedere postulationi alicujus); preces, -um, fpl; petītum [i, n]; desiderium [ii, n] (militum; provinciarum); supplicium [ii, n];
+ по моей просьбе meo rogatu;
+ не по собственному почину, а по просьбе галлов non sua sponte, sed rogatus a Gallis;
+ вот что могут сделать просьбы! Tantum preces valent!
+ уважить чью-л. просьбу admittere preces alicujus;
+ не уступать чьим-л. просьбам sustinere aliquem rogantem;
+ сенат не устоял против их просьб, уступил их просьбам senatus querentes eos non sustinuit;
против (ad)versus; contra (contra legem facere);
+ употребляется против заболеваний печени adversus hepatis morbos adhibetur;
+ против течения реки adverso flumine;
+ быть, действовать против кого-л. facere adversus aliquem;
+ плебс был против воинской повинности plebi militia volenti non erat;
+ высказываться против войны vetare bellum;
+ против Рима поднялись все силы Азии totius Asiae vires contra, adversus Romam steterunt;
+ говорить за и против disputare in contrarias partes / in utramque partem;
проход via [ae, f]; transitus [us, m]; iter [itineris, n]; faux [cis, f]; pervium [ii, n];
+ разрешить кому-л. проход через своё владение alicui viam per fundum suum dare;
+ ограничить лагерь узкими проходами castra angustiis viarum contrahere;
+ слуховой проход transitus auditus;
процент pro centum; centesima [ae, f] (pars); pars ex centum / per centum; (тж.процентная ставка) faenus [faenoris, n];
проценты usura [ae, f]; impendium [ii, n];
+ прибавить к сумме проценты summae applicare usuras; commoda (pecunia cum suis commodis, commodorum commoda);
+ с начислением процентов appositis usuris;
процесс processus [us, m]; causa [ae, f] (privata; publica); lis [litis, f]; formula [ae, f];
+ вести процесс litem orare;
+ выиграть процесс litem obtinere; causam obtinere, tenere, sustinere;
+ проиграть процесс causā cadere; causam perdere, amittere;
+ попасть со своим процессом в затруднительное положение causā premi;
процессия pompa [ae, f];
прочий alius [a, um]; ceterus [a, um]; reliquus [a, um] (Alexandrēa reliquaque Aegyptus);
+ при прочих равных условиях ceteris paribus;
прошлое praeteritum [i, n]; praeterita (pl); tempus [oris, n] actum; vetus aetas [atis, f];
+ чтобы не поминать мне прошлого ut vetera omittam;
+ прошлое прошло, прошлого не вернуть verterunt sese memoriae;
прошлогодний anni praecedentis (praeteriti);
прошлый praecedens [ntis]; praeteritus [a, um]; prior [ius]; ulterior [ius]; vetus [eris]; priscus [a, um];
+ в прошлом году anno parecedenti (praeterito);
+ в прошлом веке saeculo priore;
прощаться valedicere [o, xi, ctum]; valere aliquem jubere [eo, jussi, jussum], valere facere [io, feci, factum];
+ я простился с ним jussi valere eum;
+ прощай vale; valeas; bene vale; vale atque salve; vive valeque;
пугаться expavere [eo,-,-] (aliquid);
+ пугаться (даже) всего того, что ничем не угрожает omnia tuta timere;
+ пугающийся чего-л. timidus in aliqua re, ad aliquid, alicujus rei;
путешествие iter [itineris, n]; via [ae, f]; peregrinatio [onis, f]; vectura [ae, f];
+ ему довелось совершить путешествие на Лемнос evěnit iter illi in Lemnum ut esset;
+ трёхдневное путешествие tridui via;
+ утомлённый путешествиями по морю и по суше lassus maris et viarum;
путешествовать vectari [or, atus sum] (huc atque illuc); iter facere [io, feci, factum]; peregrinari [or, atus sum]; viare [1];
путник viator [oris, m]; peregrinator [oris, m];
путы vincula (pl) (vincula rumpere); nervus [i, m] (nervo vinctus; in nervis teneri; in nervo atque compedibus aetatem agere); compedes, -um fpl;
путь iter [itineris, n]; via [ae, f];
+ окольный путь ambitus (longo ambitu circumducere);
+ вступить на путь affectare viam;
+ счастливого пути и счастливого возвращения bene ambula et redambula;
+ лишь один раз приходится совершать смертный путь calcanda semel via leti;
+ совершать путь iter habere;
+ Млечный Путь Via Lactea; Circulus Candens;
+ совершенно сбиться с пути totā viā errare;
+ сбиться с пути de viā decedere (declinare);
+ вернуться на правильный путь in viam redire;
+ вступить на путь славы viam gloriae (ad gloriam) inire (ingredi);
+ отправиться в путь viae se committere; in viam se dare;
+ отправиться в обратный путь vertere iter retro;
+ в пути in viā, inter vias;
пытаться conari [or, atus sum]; tentare [1] (temptare); operam dare [o, dedi, datum]; periclitari [or, atus sum];
+ пытаться пройти через провинцию iter per provinciam tentare;
пьеса fabula [ae, f] (ad actum scaenarum composita); argumentum [i, n] (Argumentum plura significat, nam et fabulae ad actum scaenarum compositae argumenta dicuntur; quo, apparet, omnem ad scribendum destinatam materiam слово argumentum означает многое, ибо argumenta называются и театральные пьесы; отсюда видно, что так именуется любая тема, развиваемая в письменной форме);
+ давать, ставить пьесу fabulam dare;
пятидесятилетие quinquaginta anni; jubilaeum [i, n] quinquagenarium; jubilaeum semis(a)eculare;
пятидесятый quinquagesimus [a, um];
пятилетие quinquennium [ii, n]; lustrum [i, n];
пятисотый quingentesimus [a, um];
пятка calx [calcis, f]; talus [i, m];
+ следовать по пятам calcem terere; in tergo alicujus haerere;
+ от макушки до самых пяток a vertice ad imos talos;