набросок: primae lineae [arum, f/pl]; prima lineamenta [orum, n/pl]; adumbratio [onis, f]; delineatio [onis, f]; forma [ae, f]; (senatus consulti); vestigia graphidis; prima scriptio, prima perscriptio, pagina emendanda ac transcribenda, (primum) exemplar [is, i, ium, n];
наворовать: furto ditescere [o,-,-]; furto multum sibi facultatum aggerere [o, gessi, gestum] / conflare [1];
навсегда: in perpetuum modum; in omne tempus; ad perpetuitatem;
навстречу: obviam (ire; prodire; se ferre);
идти: навстречу obviare (alicui); obviam se dare alicui;
стремительно: бросаться: навстречу кому-л. trepidare ad excipiendum aliquem;
ринуться: навстречу effundi obviam;
навык: usus [us, m] (rei militaris, in re militari; usus est magister optimus); exercitatio [onis, f]; assuetudo [inis, f]; consuetudo [inis, f]; habitus [us, m];
награда: praemium [ii, n]; signum [i, n] laudis; adoria [ae, f]; pretium [ii, n]; merces [cedis, f], fructus [us, m];
высшая: награда: primae [arum, f/pl] (primas ferre, tenere);
добытая: доблестью (заслуженная) награда: virtutis spolia;
награда: за: труды: operae pretium;
искать: награды: за: труды: laboris praemium quaerere / petere;
убавить: из: награды: detrahere de mercede;
привлекать: наградой: invitare praemiis;
получить: награду (вознаграждение) praemio affici; mercedem accipere, recipere;
величайшие: труды: делаются: легки, когда: они: славу имеют: наградою summi labores magna compensati gloria mitigantur;
награду за: труды: обещать, назначить: mercedem laborum constituere / proponere / promittere;
награда: превышающая: услугу plenior officio merces;
наградить: remunerare [1]; mercedem alicui dare [1] / persolvere [o, lvi, lutum]; praemium tribuere [o, ui, utum];
он: достаточно: награжден: за: это: praeclaram ille mercedem tulit; insigni praemio affectus est; multum hac ex re ad ipsum rediit utilitatis;
надлежащий: conveniens [ntis]; competens [ntis]; congruens [ntis]; idoneus [a, um] (locus; tempus; verba); debitus [a, um]; decens [ntis]; aptus [a, um]; legitimus [a, um]; justus [a, um];
надлежащим: образом: rite;
он: ответил: ему надлежащим: образом: ei, ut par erat, respondit;
быть: укомплектованным: надлежащим: образом: suum numerum habere;
в надлежащем: году suo anno;
наём conductio [onis, f];
+ отдавать в анём locare [1]; collocare [1];
+ брать в наем conducere [o, xi, ctum];
наёмник latrunculus [i, m]; mercennarius [ii, m]; conductus mercede operarius [ii, m];
+ наемники не хотели до конца жизни оставаться в Египте, им хотелось богатыми вернуться на родину. Milites conducti (conducticii) usque ad vitae finem in Aegypto manere non cupiebant, cordi illis erat divites in patriam reverti.
наёмный mercennarius [a, um]; meritorius [a, um]; conductus [a, um]; conducticius [a, um];
+ война, ведущаяся с помощью наёмных войск bellum [i, n] conductum;
наесться se effarcire;
нажива quaestus [us, m]; lucrum [i, n]; aurum [i, n]; manubiae [arum, fpl]; praeda [ae, f]; emolumentum [i, n]; utilitas [atis, f];
+ неутолимая жажда наживы acquirendi insatiabile votum [i, n];
+ проклятая жажда наживы auri sacra fames [is, f];
+ искать только наживы omnia ad suam utilitatem aut ad quaestum suum referre;
наживать acquirere [o, sivi, situm] (pecuniam); facere [io, feci, factum] (maximam pecuniam); parare [1]; comparare [1];
+ нажить много имения opes consequi [or, cutus sum]; ad multas pecunias venire [io, veni, ventum];
назад retrorsum; retro; rursus; pone; cessim; in tergum;
+ идти назад cessim ire;
+ тому назад abhinc;
+ сто лет тому назад abhinc centum annos [annis];
+ дней пять или шесть тому назад dies abhinc quintus an sextus est;
назарет Nazareth f (indecl);
название nomen [inis, n]; titulus [i, m]; vocabulum [i, n] (imponere cognata vocabula rebus); vocamen [inis, n]; nominatus [us, m]; nominatio [onis, f]; appellatio [onis, f];
названный nominatus [a, um]; appellatus [a, um]; vocatus [a, um];
наземь pessum; humi;
назидание aedificatio [onis, f];
назидательный didascalicus [a, um] (opusculum);
назначать creare [1]; destinare [1] (tempus locumque; provinciam alicui); sumere [o, mpsi, mptum] (colloquendi tempus); decernere [o, crevi, cretum] (alicui triumphum; alicui provinciam); dicere [o, xi, ctum]; addicere; indicere; edicere (diem comitiis); statuere [o, ui, utum] (condiciones; tempus colloquio; aliquem regem); constituere; attribuere [o, ui, utum]; ascribere [o, psi, ptum]; nuncupare [1]; notare [1]; signare [1]; assignare [1]; designare [1]; definire [4]; nominare [1]; ordinare [1];
+ назначенный день dies destinatus;
+ в назначенное время statuto tempore;
+ назначить заседание сената на следующий день edicere senatum in posterum diem;
+ назначить день битвы diem pugnae indicere;
+ назначить депутатов legatos designare / deligere;
назначение creatio [onis, f]; destinatio [onis, f] (consulum); munus [eris, n]; constitutio [onis, f]; dictio [onis, f]; designatio [onis, f];
назначенный status [a, um]; statutus [a, um]; designatus [a, um]; decretus [a, um]; dictus [a, um]; indictus [a, um];
+ в назначенное время constituto;
+ назначенный час constituta hora;
+ назначенный день dies dicta / constituta;
называть appellare [1] (aliquem patrem); nominare [1]; denominare [1]; dicere [o, xi, ctum]; nuncupare [1]; vocare [1] (aliquid alio nomine); invocare [1]; salutare [1]; loqui [or, cutus sum] (loquere tuum mihi nomen; loqui singulas urbes); laudare [1] (aliquem auctorem; aliquem testem); memorare [1] (nomen alicui); exsequi [or, cutus sum] (nomen; numerum); usurpare [1] (aliquem fratrem; Laelius, qui sapiens usurpatur); titulare [1] (aliquem alicujus nomine);
+ называть каждую вещь своим именем suo quamque rem nomine appellare / notare;
+ назвать город Антиохией vocare urbem Antiochiam;
+ назвать город по имени отца vocare urbem ex patrio nomine;
+ называть всех солдат по имени reddere nomina omnibus militibus;
+ называть кого-либо по имени aliquem suo nomine appellare;
+ как называется эта вещь? Quod rein omen est? quiod nomen habet? Quo vocatur nominee?
называться nominari [or, atus sum]; se nominare [1]; appellari [or, atus sum]; vocari [or, atus sum]; dici [or, dictus sum]; audire [4];
+ если кто-нибудь знает, что в сосуде, наполненном водою или другою жидкостью, поставленном на огонь, может быть вызвано кипение, и проводит это на деле, то он будет называться практиком siquis in olla, aqua vel alio liquore plena, igni imposita ebullitionem excitari posse noverit, idque actu prosequitur, practicus audit;
+ «ликтор» называется так от слова «ligare» “lictor” a “ligando” appellatur;
наиболее maxime;
+ наиболее необходимые эксперименты experimenta maxime necessaria;
наказание poena [ae, f]; punitio [onis, f]; castigatio [onis, f]; animadversio [onis, f]; correctio [onis, f]; merces [ēdis, f] (temeritatis); noxa [ae, f]; admonitio [onis, f] (fustium); infortunium [ii, n] (infortunio aliquem mactare); verberantia [ae, f]; verberatio [onis, f]; supplicium [ii, n] (exsilii; deportationis); stipendium [ii, n] (dira stipendia alicui ferre); ultio [onis, f]; vindicta [ae, f]; malum [i, n]; meritum [i, n]; multa [ae, f];
+ строгое (жестокое) наказание acrior poena;
+ жестокость наказания suppliciorum acerbitas;
+ достойный наказания castigabilis;
+ наказание, соответсвующее (соответсвенное) проступку poena par delicto;
+ без наказания это тебе не пройдет haud impune hoc feres; hoc sic tibi non abiit;
+ это преступление нельзя оставить без наказания non debet hoc crimen impunitum dimitti / ferri / relinqui; danda non est huic sceleri impunitas;
+ за это установлено самое суровое наказание gravissimum supplicium ei rei constitutum est;
+ наказание палками fustium admonitio; multa (haec multa ei esto, vino viginti dies ut careat);
+ телесное наказание poena corporalis;
+ (по)нести наказание poenam pati; capere, suscipere poenam; supplicium (per)solvere, luere;
+ подвергаться наказанию со стороны кого-л. supplicium dare alicui;
+ освободить от наказания eximere noxae;
+ кому-л. предстоит наказание stipendium aliquem manet;
+ быть освобождённым от наказания exsolvi [liberari] noxā;
+ подлежать наказанию poenā teneri;
+ не существовало ни наказаний, ни страха poena metusque aberant;
+ честный труд венчается почестями, наградой и славой, а пороки и обманы людские наказуются (наказываются) бесславием, узами и самою смертью verus, justus atque honestus labor honoribus, praemiis ac splendore decorator; vitia autem hominum atque frauds damnis, ignominiis, vinculis, verberibus [e]xiliis ac ipsa morte mulctantur;
+ действие, достойное наказания (наказуемое) poenaria action;
наклон declinatio [onis, f]; inclinatio [onis, f]; convexitas [atis, f];
наклонение modus [i, m];
наклоненный acclinis [e]; pronus [a, um];
наклонность inclinatio [onis, f] animi / propensio [onis, f] ad aliquid; proclivitas;
+ не имею я наклонности к учению a musis aversus sum; alienum a litterarum studio animum habeo;
наличный praesens [ntis];
+ наличные деньги numeratum; pecunia praesens, numerata;
+ платить наличными pecuniam praesentem alicui solvere et numerare;
+ покупать на наличные деньги numerata et praesenti pecunia emere;
налог vectigal [is, n]; stipendium [ii, n] (stipendia pendere); tributum [i, n]; indictio [onis, f];
+ лучше собирать налоги с богатых vectigalia a divitibus diligentius exigere;
+ налог с торгового оборота venalicium [ii, n];
+ налог за перевозку товаров portorium [ii, n];
+ земельный налог agrarium [ii, n];
+ облагать налогом taxare [1]; tributum imponere [o, posui, positum] / indicere [o, xi, ctum] / statuere [o, ui, utum];
+ взимать налог levare [1]; tributum exigere [o, egi, actum];
+ отменить налог vectigalia abrogare [1];
+ платить налог tributum pendere [o, pependi, pensum] / conferre [ro, tuli, latum];
+ взять на откуп налоги accedere[o, cessi, cessum] ad vectigalia;
+ добавочный, дополнительный налог superindictio [onis, f]; superindictum [i, n];
+ мы обременены великими налогами intolerabilia tribute a nobis exiguntur;
+ освободить кого-либо от налога a tribute liberare [1] / vindicare [1];
намекать alludere [o, lusi, lusum]; innuere [o, ui, utum]; subinvitare [1] (aliquem, ut aliquid faciat); designare [1]; significare [1]; indicere [o, xi, ctum]; verbum obiter de aliqua re apud aliquem facere [io, feci, factum];
намереваться cogitare [1]; in animo habēre [eo, ui, itum]; intendere [o, ndi, ntum / tensum]; inducere [o, xi, ctum] in animum; agere; consilium est (alicui); propositum est; in animo est; velle [volo, volui,-]; imbibere [o, bibi,-];
+ намереваться вторгнуться в Британию agere [o, egi, actum] de intranda Britannia;
намерения destinata [orum, npl] (destinatis alicujus adversari); desiderium [ii, n];
+ благие намерения pia desideria;
+ с благими намерениями bono studio;
+ иметь наилучшие намерения optime sentire [4];
+ поверять кому-л. все намерения (планы) credere omnia consilia alicui;
+ с тем намерением, чтобы… hoc animo, ut…
+ иметь иные намерения videre aliud;
+ оставаться верным своему намерению uti instituto suo; tenēre [eo, ui, tentum] propositum;
+ никак не отступать от своего намерения remittere [o, misi, missum] nihil de voluntate;
+ мое намерение непременно perstat mihi mens;
+ скрывать намерение propositum premere [o, pressi, pressus];
+ исполнить намерение consilium explēre [eo, evi, etum] / perficere [io, feci, fectum];
+ расстроить чьи-либо намерения consilia alicujus frangere [o, fregi, fractum] / dissolvere [o, lvi, lutum] / evertere [o, rti, rsum];
+ переменить намерение animi sententiam mutare [1]; abjicere [io, jeci, jectum] consilium;
+ при недостатке сил и намерение похвально ut desint vires, tame nest laudanda voluntas;
намеренно consulte; consulto; studiose; +намеренно и сознательно volens sciensque;
намеренный volens [ntis];
наместник praeses [idis, m] (provinciae); corrector [oris, m]; procurator [oris, m]; provinciae gubernator [oris, m] / rector [oris, m]/ praefectus [i, m];
+ провинция без наместника provincia vacua;
нанимать conducere [o, xi, ctum] (domum, coenacula, balnea, habitationem, fundum, operas, domum faciendam, rivum faciendum; militem; pictorem magno pretio); mercede conducere; locare [1]; elocare [1]; sumere [o, mpsi, mptum] (navem in aliquem locum); subornare [1] (falsum testem; aliquem ad caedem; bucinatorem habere subornatum);
наниматься locare [1] se; recipere [io, cepi, ceptum] se ex pretio facturum quidquam;
+ наняться работать у кого-либо operam suam locare alicui;
+ наняться в гладиаторы se ad gladium locare;
+ наняться для осушения колодца oblocare operam suam ad exhauriendum puteum;
наоборот contra (facere); contra ea; e contrario; perverse; perperam; vicissim; secus; retrorsum;
наобум temere;
наотрез prompte; prorsus; plane;
нападать insequi [or, cutus sum]; insectari [or, atus sum] (hostes); persequi [or, cutus sum]; excipere [io, cepi, ceptum] (aliquem incautum); adorire [io, ivi, ortum] (aliquem gladiis; a tergo); invadere [o, vasi, vasum] (in aliquem, in aliquid; aliquem, aliquid); incurrere [o, rri, rsum]; incursare [1] (in hostem; in aliquem, aliquem); temptare [1] (tentare) (urbem; moenia scalis et classe); aggredi [ior, gressus sum]; ingredi; suggredi (aliquem acie); subire [4] (aliquem); oppugnare [1]; impugnare [1]; appetere [o, ivi, itum]; incidere [o, cidi, -] (in aliquem); intrare [1]; corripere [io, repi, reptum]; exacerbare [1]; occupare [1]; instare [o, stiti, -]; inurgēre [eo, ursi, -]; irruere [o, ui, utum]; vexare [1]; exagitare [1]; opprimere [o, pressi, pressum] (improviso);
+ напасть на кого-л. manus afferre alicui; impetum / impressionem facere; in aliquem irruere;
+ напасть на неприятеля inferre se in hostes;
+ напасть неожиданно на город urbem incautam vi invadere;
+ напасть врасплох insperantem / imprudentem / de improviso occupare; imparatum offendere;
+ на него напал страх terror invasit hominem; incidit terror hominis animo; timor incessit hominem;
+ нападающие succedentes;
нападающий aggressor [oris, m];
нападение aggressura [ae, f]; aggressus [us, m]; aggressio [onis, f]; adventus [us, m] (hostium; alienarum gentium); decursio [onis, f] (barbarorum; decursiones facere); decursus [us, m]; incursio [onis, f]; incursus [us, m]; incessus [us, m]; oppugnatio [onis, f]; invasio [onis, f]; petitio [onis, f]; impetus [us, m]; vis [is, f]; violentia [ae, f]; oppugnatio [onis, f]; impugnatio [onis, f]; impressio [onis, f]; assultus [us, m]; irruptio [onis, f];
+ совершать нападение invadere (in aliquem, in aliquid; aliquem, aliquid);
+ отразить нападение врагов на города vim hostium prohibere ab oppidis;
+ отражать от себя нападения se ab omni periculo vindicare;
нападки (словесные) verbera [um, npl] linguae, vocis; insectationes [um, fpl]; vexationes [um, fpl];
+ не по душе мне твои нападки tuae mihi turbae non placent;
напалм ignivoma miscela [ae, f] palmaria;
напасть (несчастье, неудача) infortunium [ii, n]; adversus casus [us, m]; calamitas [atis, f]; malum [i, n];
+ избави нас боже от такой напасти ! superi, avertite et detestamini hoc omen! / impendentem nostris cervicibus cladem repellite!
+ избавить кого-либо от напасти calamitate aliquem liberare; periculis ac aerumnis aliquem explicare;
+ он угнетен этой напастью hunc afflictat calamitas; illum aerumnae et miseriae premunt;
+ напасть никогда не бывает одна aliud ex alio malum nascitur; ad malum malae res plurimae se agglutinant;
+ все напасти на меня omnibus exagitor infortuniis; calamitatibus perpetuis angor; torqueor malis; omnia me undique fata circumstant;
+ слаб в напастях дух смертных sunt molles in calamitate mortalium animi;
написать (con)scribere [o, psi, ptum]; inscribere; perscribere; adnotare [1];
+ написать кому-либо о чем-либо aliquid / de aliqua re ad quempiam scribere; alicui quidpiam litteris significare; aliquem de re quapiam per litteras facere certiorem;
+ я напишу тебе побольше, когда у меня будет время cum otii plusculum nactus fuero, litteras ad te mittam uberiores / longiores / pluribus ad te scribam;
+ написать современную историю sui temporis historiam scribere; aevi sui annales conscribere; res gestas monumentis litterarum consignare;
+ написать стихи золотыми буквами perarare auro carmina;
+ написать письмо epistolam texere;
напиток potus [us, m]; potio [onis, f]; sucus [i, m]; poculum [i, n];
+ напиток из ячменя и хмеля (крепкое пиво) luthum [i, n]; lythus [i, m];
+ напиток из воды налитой на виноградные выжимки posca;
наплыв celebritas [atis, f] (virorum ac mulierum; totius Greciae); frequentia [ae, f] (ingens hominum frequentia);
направление directio [onis, f]; ductus [us, m]; intentio [onis, f]; regio [onis, f]; cursus [us, m]; familia [ae, f] (Peripateticorum);
+ во всех направлениях quoquoversum;
+ в разных направлениях in diversas partes;
+ по направлени ию к versus; schola; via; secta;
направленный directus [a, um];
направлять regere [o, xi, ctum]; dirigere; corrigere; admovēre [eo, movi, motum] (mentes suas ad alicujus vocem; preces suppliciter; preces alicui; acumen alicui rei); agere [o, egi, actum] (carpentum per aliquid); vertere [o, rti, rsum] (armentum ad litora; ora in aliquem); advertere; versare [1]; torquēre [eo, rsi, rtum] (oculos ad aliquid); flectere [o, xi, xum]; transmittere [o, misi, missum] (equum per medium amnem); transferre [ro, tuli, latum]; tendere [o, tetendi, tentum / tensum] (cursum; iter); intendere; moderari [or, atus sum]; appellere [o, puli, pulsum]; conferre [ro, tuli, latum]; applicare [1] (navem ad terram/terrae);
+ направить суда вверх по реке (против течения) naves in adversum amnem agere;
+ направить свои стопы vertere pedem, gradum;
+ направить путь в Италию intendere certum iter in Italiam;
+ направить свои заботы на общественное благо vertere curas ad publica commoda;
направляться se agere [o, egi, actum]; agi [or, actus sum]; vestigia sua ferre [fero, tuli, latum]; vergere [o, (versi),-] (vergi) (ad Italiam); vadere [o, vasi, -] (unde venis aut quo vadis?); tendere [o, tetendi, tentum (tensum)] (Venusiam; ad, in castra); pergere [o, rexi, rectum];
+ куда ты направляешься? Quo te agis? Quo tendis?
направо dextrorsum; dextrorsus; ad dextram; dextra;
напрасно frustra; inaniter; nequiquam; incassum; inutiliter;
+ напрасно расточать perdere (blanditias);
+ трудиться напрасно (понапрасну) perdere oleum et operam [operam et sumptum]; frustra operam consumere / laborem suscipere; inanem sumere operam;
+ говорить напрасно verba facere mortua;
+ погибнуть понапрасну perdere mortem;
+ не напрасно для тебя будет operae pretium feceris;
+ напрасно я трудился frustra tantos labores suscepi / tantam operam sumpsi; frustra operam perdidi; oleum et opera perdita est;
например exempli gratia (causa); veluti; verbi gratia;
напрокат commodatim;
напротив adversus; exadversum; ex adverso; e regione; contra (ea); e contrario; contrarie; immo; autem; invicem; iterum;
+ эти несчастны, а те, напротив, блаженны hi sunt miseri, illi contra beati;
+ лежать / находиться напротив чего-либо objacēre [eo, ui, -];
напряжение vis [is, f]; contentio [onis, f]; intentio [onis, f]; intentus [us, m]; nisus [us, m]; conatus [us, m]; labor [oris, m];
+ с величайшим напряжением summā (maximā) vi;
+ всё напряжение войны сосредоточено было в Капуе vis omnis belli versa in Capuam erat;
+ держать слушателей в напряжении suspenděre exspectationem audientium;
+ электрическое напряжение tensio [onis, f] electrica;
наркотический narcoticus [a, um];
+ наркотические вещества substantiae narcoticae;
+ наркотические средства remedia narcotica;
народ gens [ntis, f]; natio [onis, f]; genus [eris, n] (Graecorum, Romanum; bellicosum); populus [i, m]; vulgus [i, n] (disciplinam in vulgus efferre); plebs [bis, f];
+ неизвестный народу in vulgus ignotus;
+ народ их не одобряет non probantur in vulgus;
+ принять сторону народа plebem amplecti;
+ везде в народе говорят о его беспутствах in ore vulgi versatur ejus nequitia;
+ созвать народ на совет (собрание) plebem ad concionem vocare;
+ много народу magna hominum frequentia / multitudo;
+ распространять (рассеивать) в народе слухи spargere voces in vulgus;
+ народ чаще следует воле, нежели разуму populus magis voluntatem, quam rationem sequitur;
народный popularis [e]; publicus [a, um];
+ народная республика Respublica [reipublicae] Popularis;
+ народное название nomen [inis, n] vernaculum;
+ народные средства medicamenta [orum, npl] plebeja;
+ народное правление popularis civitas [atis, f];
+ народная молва aura [ae, f] popularis;
нарочно consulto; consilio; de industria; dedita opera; consulto et cogitato;
+ нарочно с тем кажется пришел, чтобы мне досадить ob id solum / eo consilio / ea tantum de causa venisse videtur, ut mihi crearet molestiam;
наружность forma [ae, f] (virgines forma excellente); facies [ei, f]; species [ei, f]; figura [ae, f]; frons, ntis, f; vultus [us, m]; habitus [us, m]; rei exterior facies [ei, f]; rei externa species [ei, f]; rei facies [ei, f] extima;
+ по наружности он кажется добрым человеком prae se probitatem quandam fert; speciem boni viri prae se fert; fronte et vultu probus est;
+ нельзя полагаться на наружность fronti nulla fides;
насилие vis [is, f]; violentia [ae, f]; manus [us, m]; argumentum [i, n] baculinum; vitium [ii, n] (virginis); fraus, fraudis, f; ludibrium [ii, n]; injuria [ae, f]; factum [i, n] violentum;
+ применить насилие к кому-л., совершить насилие над кем-л. vim alicui afferre (inferre, adhibēre, imponere; admovēre); manus violentas alicui inferre [fero, tuli, latum];
+ совершить насилие vitium afferre (offerre, addere [o, didi, ditum]) (pudicitiae alicujus);
+ обвинённый в насилии de vi reus [a, um];
+ обвинить кого-л. в насилии accusare [1] aliquem de vi;
+ осуждённый за насилие de vi condemnatus [a, um];
+ осуждённый за насилие на официальном посту de vi publicā damnatus [a, um];
+ отразить силу силой vim vi repellere [o, puli, pulsum] (defendere [o, ndi, nsum], propulsare [1]);
+ сила побеждена силой vi victa vis est;
+ ни силой, ни тайком, ни путём (противозаконного) соглашения nec vi nec clam nec precario (незаконное завладение);
насколько quantum; quanto; quantopere; quam; qua; quatenus; quoad; ut;
+ насколько уж лучше сносить всё, что ни случиться ut melius, quidquid erit, pati!
+ насколько только позволяли наши силы ut maxime potuimus;
наскоро sine mora; sine cunctatione; statim; illico; festinanter; festive; properte; leviter;
наследник heres [edis, m]; successor [oris, m]; superstes [superstitis, m];
+ назначить наследником престола regni heredem nominare;
+ преемник и наследник моих трудов studii successor et heres;
+ у кого-л. есть наследник alicui successum est;
+ чей-либо наследник alicujus / alicui heres;
+ наследник половины имения coheres semissarius; heres ex semisse;
+ наследник всего имущества, полный наследник heres ex asse;
+ наследник двух третей heres ex besse;
+ будущий наследник heres / successor futurus;
+ законный наследник heres legitimus; heres justus;
+ наследником он сделал своего внука heredem instituit / scripsit / relinquit nepotem; hereditatem testamento nepoti tradidit;
+ наследник четвертой части имущества heres ex quadrante;
+ объявленный наследником по завещанию recitatus heres testamento;
наследование hereditatio [onis, f]; hereditas [atis, f]; successio [onis, f] (principis);
+ вступать в права наследования usurpare hereditatem; succedere (in paternas opes);
наследовать succedere [o, cessi, cessum] (regno; patri in regno);
наследственность hereditas [atis, f];
наследственный hereditarius [a, um]; successorius [a, um] (jus; edictum); patrius [a, um]; gentilicius [a, um];
+ в порядке наследственной передачи per successions;
+ наследственное имение patrimonium [ii, n];
+ наследственное зло avitum malum;
настаивать instare [o, stiti,-]; insistereo, sisti,-]; perseverare [1]; contendere [o, ndi, ntyum/nsum]; intendere; pertendere; incedere [o, cessi, cessum]; obtinēre [eo, ui, tentum]; premere [o, pressi, pressum]; urgere [eo, rsi,-];
+ я не буду ни слишком напирать на это, ни чрезмерно настаивать на этом non insultabo vehementius, nec volitabo insolentius;
+ я на этом настаиваю hoc teneo;
наука scientia [ae, f]; doctrina [ae, f]; disciplina [ae, f]; ars; litterae [arum, fpl]; studium [ii, n] (studia adulescentiam alunt);
+ естественные науки scientiae naturales;
+ Академия наук Academia Scientiarum;
+ предаваться наукам abdere se in litteras; abdere se litteris;
+ преданный наукам litterarum cupidus;
научно-популярный populari-scientificus [a, um];
+ научно-популярная статья commentatio populari-scientifica;
научный scientificus [a, um]; doctus [a, um]; ad litteras pertinens [ntis]; philologus [a, um];
+ научная деятельность labor scietificus;
+ научный сотрудник collaborator scietificus; vir doctus;
+ научный труд opus scientificum (doctum);
находиться esse [sum, fui] (Romae; ruri; in foro; apud exercitum; ante oculos); (col)locari [or, atus sum]; situm esse; consistere [o, stiti] (in alia provincia); subsistere (domi; intra tecta; paucos dies apud aliquem); haberi [eor, itus sum]; vergere [o, (versi),-] (vergi) (ad Septentriones; in meridiem); versari [or, atus sum]; comparēre [eo, ui, itum]; conversari [or, atus sum];
+ находиться в тысяче шагов от города abesse ab urbe mille passus;
+ строения находятся не у самых стен aedificia non sunt admota muris;
+ где бы он ни находился ubicunque haberetur;
+ я точно не знаю, ни где ты находишься, ни куда собираешься certum non habeo, ubi sis aut ubi futurus sis;
находка inventio [onis, f]; inventum [i, n];
находчивый callidus [a, um];
национализировать publicare [1], publicum facere [io, feci, factum];
национализм nationalismus [i, m], (immoderatus) patriae cultus [us, m], (nimium) nationis studium [ii, n];
националист nationalista [ae, m];
национальный nationalis [e]; gentilis [e];
+ национальный округ districtus [us, m] nationalis;
нацист socialista [ae, m] nationalis, factionis Hitlerianae assecla [ae, m];
нация natio [onis, f]; gens [ntis, f]; populus [i, m];
начало initium [ii, n] (dicendi; orationis; anni); principium [ii, n]; inceptum [i, n]; origo; exordium [ii, n]; exorsus; cunabula (n,pl: juris; urbis); elementum [i, n]; primum [i, n]; primordium [ii, n]; ortus [us, m]; coortus [us, m]; semen [inis, n]; stirps; radix; principatus [us, m]; caput [itis, n]; ingressus [us, m]; introitus [us, m];
+ брать начало exoriri; incipere; exordium (initium, originem) capere (ducere); initium sumere [facere] ab aliqua re;
+ в Тибете граница вечных снегов берёт начало на высоте 5500 м над уровнем моря in Tibetia nix aeterna incipit a 5500 m supra mare;
+ с начала a capite;
+ ведущее начало nervus (nervi belli – pecunia infinita; nervi conjurationis);
+ начала initia (philosophiae);
+ в начале книге in primore libro;
+ начало пути via prima;
+ в начале письма in prima epistula;
+ начало мудрости prima sapientia;
+ в начале года primo anno;
начальник princeps [ipis, m]; praefectus [i, m]; praepositus [i, m]; caput [itis, m]; capitaneus [i, m]; antistes [itis, m]; magister [tri, m]; praetor [oris, m]; praeses [idis, m]; primicerius [ii, m];
+ начальник полиции города *praepositus villae;
начальный initialis [e]; elementarius [a, um]; primus [a, um];
+ начальная стадия status initialis;
начать incipere [io, cepi, ceptum]; inchoare [1]; coepisse [coepi, coeptum]; sumere [o, mpsi, mptum] (operam; bellum);
+ начать бой invadere (Martem);
+ начать разговор pellere initium sermonis;
+ начать с чего-л. capere exordium ab aliqua re; capere initium ex aliqua re;
+ стоит тебе только начать fac tantum incipias;
небо caelum [i, n]; polus [i, m]; aether [eris, m];
+ под открытым небом sub caelo; sub di(v)o;
+ поставить что-л. под открытым небом supponere aliquid caelo;
+ превозносить кого-л. до небес ferre, tollere aliquem in, ad caelum;
нёбо palatum [i, n];
нёбный palatalis [e]; palatinus [a, um];
небогатый pauper [e]ris;
небожитель caelestis [is, m]; caelicola [ae, m]; deus [i, m];
небольшой haud magnus [a, um]; exiguus [a, um]; parvus [a, um] (navis; insula; avis); parvulus [a, um]; tenuis [e] (oppidum);
недостаток defectus [us, m]; defectum [i, n]; vitium (corporis); mendum [i, n]; inopia [ae, f] (argenti; frumenti, frumentaria; occasionis); penuria (aquarum; sapientium civium); viduitas (omnium copiarum atque opum); rubigo (animorum); vacivitas [atis, f] (cibi); caritas [atis, f] (nummorum; operariorum); egestas [atis, f] (frumenti); paupertas [atis, f]; difficultas [atis, f]; exiguitas [atis, f];
+ природный недостаток damnum naturale;
+ иметь недостатки in vitio esse;
+ в самом необходимом недостатка нет non est penuria parvi;
+ у наших предков никогда не было недостатка ни в благоразумии, ни в храбрости nostri majores neque consilii neque audaciae umquam eguēre;
неизученный inexploratus [a, um]; non cognitus [a, um]; non examinatus [a, um]; non exploratus [a, um]; non indagatus [a, um]; non investigatus [a, um];
некоторый aliqui; nonnullus [a, um]; quidam; certus [a, um];
+ некоторые люди certi homines;
+ некоторое время non nihil temporis;
+ некоторым образом quodammodo; aliqualiter;
необходимость necessitas [atis, f]; necessitudo [inis, f]; opus [eris, n];
+ в случае необходимости si necessitas postulat; si usus veniat (fuerit); si res postulat; ubi res postularet;
+ ощущать необходимость desiderare [1];
+ иметь необходимость requirere [o, quisivi, quisitum] (misericordiam);
+ ощущается необходимость в новом издании editio nova desideratur;
+ под давлением необходимости cogente necessitate;
+ возникает необходимость usus est, adest, venit;
необходимый necessarius [a, um]; inevitabilis [e];
+ время, необходимое для созревания плодов tempus necessarium ad fructus maturandos;
+ необходимо дальнейшее изучение этого вида в природе speciem hanc in natura explorare necessarium est;
+ необходимое условие condicio sine qua non;
+ после внесения необходимых изменений mutatis mutandis;
+ быть необходимым для чего-л. usui esse ad aliquid;
+ необходимо usus est, adest, venit; opus est;
+ о чём необходимо умолчать quod tacito usus est;
+ если окажется необходимым si usus veniat (fuerit);
+ кому-л. необходимо что-л. usus est alicui aliqua re;
необщительный incommunicabilis [e];
необъективность partium studium [ii, n]; inclinatio [onis, f]; praejudicium [ii, n];
непогода tempestas (tempestas adversa; mala; turbida; atra tempestas furit); vis caeli;
+ там из-за непогоды мы остановились ibi propter tempestatem morati sumus.
непогрешимость infallibilitas [atis, f];
неподалёку haud procul; juxta; prope;
неподвижно statim (stant signa);
неподвижность stupor [oris, m]; situs [us, m]; stabilitas [atis, f];
нет non; immo;
+ и многие ведают твоими делами? – Да нет же, всего один (человек). Pluresne praesunt negotiis tuis? – Immo vero unus.
+ да нет же, совсем нет minime vero;
ни nec; neque; neve; neu;
+ ни один nullus [a, um];
+ ни в коем случае neqtiam; nullo modo; ни... ни... пес... пес...;
+ ни больше ни меньше nihilo minus;
+ ни больше ни меньше, чем... perinde ас si... neque (nec);
+ ни за что nunquam;
+ ни один nullus;
+ ни тот ни другой neuter;
нива seges [etis, f];
нивелир libella [ae, f]; libra [ae, f];
нивелировать libro, 1; aequo, l;
нивелировщик librator [oris, m];
нигде nusquam (n. est qui ubique est; n. loci, n. gentium; nusquam terrarum); nullo loco;
нигилизм nihilismus [i, m];
ниже 1. (сравн. степ. к низкий) humilior [ius];
2. (сравн. степ. к низко) inferius;
3. (предлог) infra (praep. cum acc.): + ниже уровня моря infra maris superficium; infra mare;
4. (о тексте) infra; in sequenttbus: + как указано ниже ut infra; + смотри ниже vide infra
никак minime; nequaquam; neutiquam; nullo modo; ullatenus; nullatenus; haud quaquam;
никакой nullus [a, um]; nemo [inis, m];
никель niccolum [i, n] (Ni);
никнуть jacēre [eo, ui, (citum)];
никогда nunquam; nullo tempore;
+ никогда не следует спешить с доверием, особенно в деловых вопросах nunquam bene faciet qui cito credit, utique homo negotians;
+ никогда за всю мою жизнь nullum aetatis meae tempus;
никотин nicotinum [i, n];
никто nemo [inis, m]; nullus [a, um] (homo);
+ в этом никто не сомневался de hac re vita communis non dubitavit;
+ никто на светеnemo in terris;
никуда nusquam (n. abire);
никчемный nequam;
нимало minime; nequaquam;
нимб nimbus [i, m];
нимфа nympha [ae, f];
ниоткуда nusquam (n. nisi a lacedaemoniis auxilium petere);
нирвана nirvana [ae, f], animi summa quies [etis, f], vacuitas [atis, f] et solutio [onis, f] animi; extrema animi solutio [onis, f], supremus viae contemplativae gradus [us, m];
нисколько nihil (aliquem metuere); minime; nequaquam;
+ нисколько не колеблясь nihil cunctatus;
ничто, ничего nihil, nil (agere; loqui); nihilum; nullum; titivillicium; fabula (cinis et manes et fabula fieri);
+ решительно (вообще) ничего omnino nihil;
+ ничего нового nil novi;
+ ничего не значить nil esse;
новорожденный (modo) natus [a, um]; neonatus [a, um];
новость novitas [atis, f]; novitia [ae, f]; nuntius [ii, m]; notitia [ae, f];
+ международные политические новости res politicae internationales;
+ спортивные новости res athleticae;
новшество innovatio [onis, f];
новый novus [a, um]; novellus [a, um]; modernus [a, um]; recens [ntis]; repens [ntis]; crudus [a, um] (servitium);
+ Новый Свет Orbis (Terrarum) Novus;
нога pes [pedis, m]; crus [cruris, n];
+ поставить на ноги больного expedire aegrotum;
+ иметь крепкие ноги valere pedibus;
+ с ног до головы a vestigio ad verticem;
+ мыть ноги в прозрачной воде liquidis lymphis vestigia permulcere;
+ топать ногой pede crepitum suscitare;
норма norma [ae, f]; mensura [ae, f]; regula [ae, f]; formula [ae, f]; constitutio [onis, f] (civilis, juris gentium);
+ нормы права placita [regulae] juris; [onis, f]
+ не следует спорить о нормах права non est certandum de regulis juris;
носик rostrum [i, n]; rostellum [i, n];
+ быть на носу in cervicibus esse, stare;
+ водить за нос extrahere (aliquem);
+ нос корабля rostrum; os [oris, n]; prora;
+ корабельный нос, украшенный львами puppis rostro subjuncta leones;
ночной nocturnus [a, um];
+ в ночное время tempore nocturno;
ночь nox [ctis, f];
+ бессонная ночь vigilata nox; vigilia [ae, f];
+ не знать ночью ни сна, ни душевного покоя oculisve aut pectore noctem non accipere;
+ ночи проходят без сна noctes vigilantur;
+ проводить бессонные ночи в чём-л. vigilias in aliqua re consumere;
+ ночью noctu; de nocte;
+ когда ночь окутывала землю nox quum terras teneret;
+ с наступлением ночи prima nocte;
ноябрь November [bris, m];
нрав mos [moris, m]; animus [i, m]; ingenium [ii, n] (bonum, durum, inhumanum, mobile, castum; iners; mulierum); natura [ae, f];
нравиться placēre [eo, ui, itum]; (очень) perplacēre (alicui);
+ как тебе (по)нравился Хиос? Quid (tibi) visa (est) Chios;
+ быть в состоянии нравиться speculo placēre;
нравственность honestum [i, n];
нравственный moralis [e] (philosophiae pars);
ну age; agite; agedum;
нувориш homo [inis, m] (rudis) dives factus;
нужда inopia [ae, f]; paupertas [atis, f]; usus (usūs vitae necessarii); egentia [ae, f]; egestas [atis, f] (vitam in egestate degere); necessitas [atis, f]; necessitudo [inis, f]; angustiae [arum, fpl]; difficultas [atis, f];
+ бороться с нуждой paupertatem tolerare [1];
+ терпящий нужду egenus [a, um];
+ иметь нужду egere (aliquā re, alicujus rei);
+ у кого меньше всего желаний, у того меньше всего нужды is minimo eget, qui minimum cupit;
+ ощущается крайняя нужда egetur acriter;
+ из нужды egestate;
нуждаться egēre [eo, ui,-] (aliquā re, alicujus rei); indigēre [eo, ui,-]; desiderare [1]; quaerere [o, quaesivi, situm] (id quaerit eloquentiam; salictum humidum locum quaerit); requirere (misericordiam); poscere [o, poposci,-]; uti [or, usus sum] (eā re nihil hoc loco utimur);
+ счастье нуждается в верности, несчастье же не может обойтись без неё poscunt fidem secunda, at adversa exigunt;
+ нет рук для нив, которые в них так нуждаются desunt manus poscentibus arvis;
нуждающийся indigus [a, um] (alicujus rei; aliqua re); indigens; egens,entis (locupletes ex egentibus facere); egenus [a, um] (aliqujus rei, aliquā re); inops [inopis];
+ нуждающийся в помощи indigus opis;
+ нуждающийся во всём egenus omnium rerum;
нужно decet; necesse est; opus est; usus est; oportet;
+ о чем нужно умолчать quod tacito usus est;
+ больше тебе ничего не нужно? Num quid vis (aliud)?
+ что ему от меня нужно? Quid ille me vult?
+ Ариовист ответил, что если ему (Цезарю) что-л. от него нужно, то он должен прийти к нему Ariovistus respondit, si quid ille (Caesar) se velit, illum ad se venire oportēre;
+ что тебе нужно? Quid tibi vis?
+ на это он ответил так, как счёл нужным ad haec quae visum est respondit;
нужный necessarius [a, um];
+ быть нужным requiri;
нуль punctum glaciale; 5о выше нуля 5о supra punctum glaciale;