Лексика юкагиро-уральского праязыка на *S

Реконструированный словарный фонд протоуральского (праурало-юкагирского) языка с инициалью *S- (всего 149 корней):

№: 880
PROTO-URALIC: *sajV(-kV)
MEANING: snow shoe, ski
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Schneeschuh; Schneeschuh od. Ski laufen
SAA: čuoi'gâ- -ig- (N) 'ski', tjuoi'ka- (L) 'Ski fahren, Ski laufen', t́š́ì̮ī̯gka̮- (T), t́š́ùi̯gkα- (Kld.), t́š́ŭŏī̯gk̄α- 'Schneeschuh laufen, Ski laufen'
MAN: taj- (T), tajelaχt-, tajlākt- (P), toj- (N) 'Schneeschuhe laufen'
NEN: taje (Sjo.), tad́eʔ (Lj.) 'Sohlenleder des Skis'
SLK: takeš, tāŋe̮š (Ta.), take̮š, tai̮še ~ tais (Ty.), taŋi̮s, -i̮š 'Schneeschuh'
KAM: tejme 'Schneeschuh (unten mit Fell versehen'
№: 881
PROTO-URALIC: *saɣe
MEANING: to obtain, come, arrive
RUSSMEAN:
GERMMEAN: kommen, ankommen, anlagen, erreichen
FIN: saa- 'bekommen, erhalten; bringen; kommen, ankommen', saakka 'bis, von...an', saapu- 'ankommen, anlangen'
EST: saa- 'bekommen, erlangen, empfangen; schwanger werden'
SAA: sākki̊- (T), såkke- (Kld.) 'anschaffen, fangen; gebären, zeugen' ( ? < Finn.)
MRD: sa- (E), saje- (M) 'kommen, ankommen', saje- (E), śävo-, śavo-, sävo- (M) 'nehmen; bekommen, erhalten'
MAR: šo- (KB), šu- (U B) 'kommen, erreichen; bekommen; reifen', šumeš (U B) 'bis, bis zu'
KOM: su- (S V) 'antreffen, erreichen; überraschen, sich ereignen' ( > Mansi TJ 'sich ereignen, werden')
NEN: täewā- 'ankommen; erreichen; hinbringen'
ENC: tae- (Ch.), toe- (B) 'erreichen'
NGA: t́û'a- 'erreichen'
KAM: tu- 'zum Ziele kommen, anlangen'
SAMM2: FP *se"xi-
№: 882
PROTO-URALIC: *sala
MEANING: to hide, steal; thief
RUSSMEAN:
GERMMEAN: verstecken, verhehlen, stehlen; Dieb
FIN: sala 'Geheimnis, Heimlichkeit', salaa 'heimlich, verstohlen', salaa- 'verheimlichen, verhehlen'
EST: sala 'Heimlichkeit, Geheimes', salaja 'heimlich, verstohlen, verborgen', salasta- 'verheimlichen'
SAA: suolâ -llâg- (N) 'thief, thievish', suoladi- 'steal, go stealthily'; suola (L) 'Dieb', suollēt 'im geheimen', suolāti- 'stehlen'; sī̊l (T), sūĺ (Kld.), suoĺ (Not.), sul (A) 'Dieb', si̊ølane- (T), suølne- (Kld.), sualē- (Not.) 'stehlen'
MRD: sala- (E M) 'stehlen, wegstehlen'
MAR: šolǝ̑ (KB) 'Dieb', šolǝ̑p (U) 'heimlich', šolǝ̑šta- (KB), šolšta- (U) 'stehlen'
KHN: totmaχ (DN), lalmaχ (O) 'Räuber (DN), Vielfraß (O)', li̮lǝɣ (V), ji̮lǝɣ (Vj.) 'heimlich, verstohlen', lalǝm- (V), jalǝm- (Vj.), totǝm- (DN), lalǝm- (O) 'stehlen'
MAN: tūli (N) 'verbergend, versteckend', tōlmǝk (TJ), tulmǝχ (KU), tulmǝk (P), tūlmaχ (Sö.) 'Dieb', tōlmā.nt- (TJ), tulmǝnt- (KU), tulmt- (P), tūlmant- (So.) 'stehlen'
NEN: tāĺe- 'stehlen'
ENC: tali- (Ch.), tare- (B)
NGA: tolar-
SLK: teli̮- (Ta.), te̮lti̮- (Tur.), tuel- (Ke.)
KAM: tholi 'Dieb', tholer- 'stehlen'
JANH: (10) *sala
SAMM2: *sala
ADD: Koib. толе 'Dieb'; Mot. teler- 'stehlen'
YUK: Yuk. olo- 'stehlen', olol 'theft' ?
№: 883
PROTO-URALIC: *salkV
MEANING: to stand
RUSSMEAN:
GERMMEAN: stehen
MAR: šalɣ- (KB), šoɣ- (U B M) 'stehen'
UDM: si̮l- (S), sǝ̑l- (K) 'stehen, stehenbleiben', sị̑lị̑-(G) 'stehen', sult- (S) 'stehen, aufstehen', sultị̑- (G) 'aufstehen'
KOM: sulal- (S), suva.v- (P) 'stehen', sula.l- (PO) 'stehen; kosten'
UGR: áll- 'stehen, stillstehen; feststehen, gelten'
SAMM2: FP *se"lkV-
№: 884
PROTO-URALIC: *saŋća
MEANING: to stand
RUSSMEAN:
GERMMEAN: stehen
FIN: seiso-, seise- 'stehen' ( > Saam. S sĕ̯ä.jsàši̮-)
EST: seisa- (dial. saisa-, säisä-, sõisa-) 'stehen, bleiben'
SAA: čuoǯ'ǯo- -ǯǯ- (N) 'stand, stand unused', tjuodtjō- (L), čîøńča- (T), čuońče- (Kld.), čuečče- (Not.), čoańč- (A) 'stehen'
MRD: śt́a- (E M) 'aufstehen'
MAR: sǝnze- (KB), šińće- (U B) 'sitzen, stehen', sǝnzä- (KB), šińća- (U B) 'sich setzen'
KOM: siʒ́- (I) 'sich niederlassen', (Skr.) 'сидеть'
KHN: li̮ńt́- (V), ji̮ńt́- (Vj.), t́ońt́- (DN), laś- (O) 'zum Stehen bringen, aufstellen'
MAN: tōńć- (TJ), tuńś- (KU P) 'stehen', toćt- (TJ), tūśt- (KU So.), tuśt- (P) 'stellen, setzen'
SAMM2: *s'ans'a (*s'!)
№: 885
PROTO-URALIC: *sapśV
MEANING: net needle
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Netznadel; Spule, Weberspule
SAA: tjuopsem (S) 'furca', čuopsem (N) 'bifurcum ferreum'
MAR: šapš (KB), šopš (U B), sops (M) 'Spule, Weberspule', šapš (V) 'Netznadel', šapša- (V), šopša- (U B) 'haspeln'
KHN: săwǝs- (V), supǝs (DN), sopǝs (O) 'Netznadel'
MAN: tās (TJ), tōs (KU), tos (P) 'kleiner Stecken, womit Netze gestrickt werden'
SAMM2: *sops'i
№: 886
PROTO-URALIC: *sarka
MEANING: branch, fork
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Zweig, Gabel
JANH: (5) *sarka
SAMM2: *sarka
№: 887
PROTO-URALIC: *säće
MEANING: sister (of father or mother)
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Schwester (des Vaters od. der Mutter)
EST: (sõtse 'Großtante; Schwester' - rejected by Redei)
SAA: siessa -s- (N) 'father's sister, paternal aunt', siessā (L) 'Vaterschwester', sīsse (T), sīss (Kld.), siess (Not.) 'Vaterschwester od. ältere Schwester der Mutter'
KOM: soć (S Peč. SO) 'Schwester'
KHN: śaśǝ (Ni.), śȧśi (O) 'jüngere Schwester der Mutter od. des Vaters'
MAN: ćićǟ (TJ), śāś ēkoa (So.) 'Großmutter'
№: 888
PROTO-URALIC: *säćV (*sećV) ?
MEANING: thin fibre
RUSSMEAN:
GERMMEAN: feine (Hanf- od. Flachs-) Faser
SAA: (sauč (S) 'Strick, Seil, Zaum aus Hanf' - rejected by Redei)
KOM: se̮ʒ́ (S P) 'die beste Sorte der Hanf- od. Flachsfasern', (Wied.) se̮ʒ́, soʒ́ 'Faser, Faden, Hede, Werg' ?
UGR: szösz 'Werg, Hede' ? (can be < Chuv. śüś)
SLK: (N hač, NP sāču, Ke. sācu 'Brennessel, Hanf' - rejected by Redei)
№: 889
PROTO-URALIC: *säje
MEANING: pus; to rot
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Eiter, Fäulnis; eitern, verfaulen
SAA: sieggjâ -j- (N) 'matter (in a boil, wound), siedja (L) 'Eiter (in Wunden, Geschwüren)', sijj (T), sījj (Kld.), siejj (Not.) 'Eiter, Eitergeschwulst'
MRD: sij, si 'Eiter'
MAR: šü (KB U), šüj (B), śüj (M)
UDM: śis (S G) 'verfault, vermorscht, Fäulnis', śiśmị̑- (G) 'verfaulen'
KOM: siś (S P PO) 'verfault; Fäulnis'
KHN: lö̆j (V), jö̆j, ö̆j (Vj.), tĕj (DN) 'Eiter', lij- (O) 'eitern; sauer werden'
MAN: säj (T P), sǟj (KU), saj (So.) 'Eiter', sǟj- (P) 'verfaulen'
UGR: ev, év (dial.) 'Eiter'
NEN: ćīm- (O) 'faul, morsch, sauer werden'
ENC: t́ībā (Ch.) 'sauer', t́īme- 'sauer werden'
NGA: t́īmiʔe- 'sauer, faul werden'
SLK: teé (Ta.), tê (NP), té (N) 'Eiter', temb- (Ke.)
KAM: teʔ-
JANH: (87) *sexji
SAMM2: *sexji
ADD: Koib. тепля
№: 890
PROTO-URALIC: *säle (*sälke)
MEANING: to sit (down, on), get in
RUSSMEAN:
GERMMEAN: sich (in etw., auf etw.) setzen, einsteigen
FIN: (säly 'Schulterbürde, dial. sälä; sälyttä- 'aufbürden' - rejected by Redei)
SAA: (sälket (S) 'conscendere in littus' - rejected by Redei)
KOM: se̮l- (Lu.) 'sich erkühnen, wagen', se̮l-, se̮v- (V) 'sich setzen, sich hineinsetzen, sich aufsetzen, einsteigen'
KHN: jel- (Vj.), tet- (DN), lel- (O) 'sich setzen (in ein Boot, aufs Pferd)
MAN: tǟl- (TJ), tɔ̄̈l- (KU), tāl- (P So.)
UGR: ell- (altung.) 'aufs Pferd od. auf den Esel steigen'
NEN: t́ī- 'sich setzen (in den Schlitten, in das Boot)
NGA: tiaji, t́iiʔem
SLK: ti- (Ta.)
KAM: ši- 'sich setzen, sich aufs Pferd setzen'
SAMM2: FU *sälä- (mit rejected Fi)
№: 891
PROTO-URALIC: *säŋe
MEANING: air
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Luft
FIN: sää 'Witterung'
SAA: (šaññ (T), šøññ (Kld. Not.) 'Wetter' - rejected by Redei)
KOM: si̮ned (Pr.), si̮ne̮d (V) 'nach einem Feuer wie blaue Luft schwebender Rauch; Ausdünstung bei heißem Wetter, warmer Dampf', si̮ne̮d, si̮nad 'air' (P)
UGR: ég (acc. eget) 'Himmel; altung. Luft'
SAMM2: *säŋi
№: 892
PROTO-URALIC: *säŋkV
MEANING: wooden nail, peg
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Holznagel, Keil, Pflock
FIN: (sänki 'Stoppel' - rejected by Redei)
SAA: sag'ge -gg- (N) 'pin, peg', saggē (L) 'Stäbchen, Splitter, Stift', saiñke (T) 'Pflock, Zwecke'
MAR: (šäŋge, šäŋɣǝ (KB) 'dürrer Ast eines Strauches' - rejected by Redei)
KHN: lö̆ŋk (V) 'Keil', jö̆ŋk (VK), лȯ̆ŋk (Mj.), tŏŋk (DN), luŋk (O) 'Holznagel; Keil' ?
UGR: ék (acc. ékët) 'Keil'
№: 893
PROTO-URALIC: *säppä
MEANING: gall
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Galle
FIN: sappi (gen. sapen) 'Galle'
EST: sapp (gen. sapi)
SAA: sap'pe -pp- (N), sahppē (L), sāihpe (T), sāihp (Kld. Not.) 'Galle', seppøin (A)
MRD: sepe (E), śäpä (M) 'Galle'
UDM: se̮p (Wied.), sep (S), sup (S), śep (Uf.)
KOM: se̮p (S P), sȯp (PO) ( > Khanty O siw 'Galle (des Fisches, des Wildes)'
MAN: tǟp (TJ) 'Galle', tɔ̄̈p (KM), tāp (P) 'Galle des Bären', tāp (N)
UGR: epe (acc. epét) 'Galle'
SAMM2: *säppä
№: 894
PROTO-URALIC: *säpV (*šäpV) ~ *täpV
MEANING: squirrel
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Eichhorn
MAN: mā-tapriś (N) 'Maus; Maulwurf', (Sy.) 'Maus (in den Märchen)'
UGR: evet 'Eichhorn' ?
SLK: täpäk (TaU. Ty.), täpäŋ (TaM), tēpeq (Tur.)
№: 895
PROTO-URALIC: *särkä
MEANING: a k. of fish
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eine Fischart, ? Leuciscus rutilus; ? Acerina cernua
FIN: särki (gen. särjen) 'Plötze, Rotauge; Leuciscus rutilus' ( > Saam. N sǣrgi 'roach; Leuciscus rutilus', sier'ka (L) 'Plötze, Blei, Leuciscus rutilus')
EST: särg (gen. särje, särä) 'Rotfeder; Leuciscus rutilus'
MRD: ser'ge (E), śär'gä (M) 'Rotauge; Cyprinus rutilus'
MAR: šereŋɣǝ (U), śerenɣǝ (M) 'Rotauge; Leuciscus rutilus', šereŋɣǝ (B) 'Plötze'
KHN: lärǝɣ (V), järǝɣ (Vj.), tȧrǝ (DN), lȧr (O) 'Kaulbarsch'
MAN: tǟrǝw (TJ), tɔ̄̈rǝj (KU), tārǝɣ (P), tārka (So.) 'ерш; Acerina cernua'
№: 896
PROTO-URALIC: *särV
MEANING: vein, sinew, root
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Ader, Faser, Wurzel
MAR: šär (KB), wür-šer (U B) 'Blutader'
UDM: vir-ser (S), ver-ser (K) 'Ader'
KHN: ler (V) 'Strich; Rinne', jer (Vj.) 'Streifen, Strich', ter (DN) 'Faser', ler (O) 'Wurzelfaser' ( > Komi I Ob ler 'коренья кедра для связки верши из ранок')
MAN: tǟr (TJ), tɔ̄̈r (KU), tār (P So.) 'Wurzel'
UGR: ér (acc. eret) 'Ader'
SAMM2: *särä + FP *serV (mit Lp)
YUK: larχu 'Wurzel'
№: 897
PROTO-URALIC: *sätV, *šätV
MEANING: to scoop, take out
RUSSMEAN:
GERMMEAN: (aus dem Topf, Kessel) schöpfen; herausnehmen
KHN: jät- (Vj.), лȧt- (Trj.), tȧt- (Kam.), tat- (Ni.) 'aus dem Kochtopf schöpfen (Fische, Fleisch)', (Trj.) 'auch Suppe'
NEN: t́edā- 'aus dem Topf, Kessel nehmen (Fleisch, Fisch), aus dem Wasser ziehen'
ENC: teria- (Ch.), tedia- (B) 'Fleisch aus dem Kessel nehmen'
NGA: t́adi- id.
SLK: titi̮- (Ta.) 'herausziehen, herausnehmen'
№: 898
PROTO-URALIC: *säwnä
MEANING: a k. of fish
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eine Fischart
FIN: säynäs (gen. säynään), säynäjä 'Kühling; Cyprinus Idus'
EST: säinam (gen. säinama), säinas (gen. säina) 'Dickfisch; Cyprinus idus Pall., Leuciscus Ieses'
SAA: sēuna, seu'na, siuna (L) 'Aland, Rohrkarpfen (Weißfischart); Leuciscus idus', sivn (gen. sivneɣ) (T Kld.) 'Kühling'
MRD: seńej, (M) śeńi, śeńä 'eine Art Fisch (wahrsch. eine Cyprinus Art)'
UDM: son (URS) 'голавль', son-č́ori̮g (M) 'Cyprinus idus'
KOM: si̮n (S P) 'Kühling, Rohrkarpfen; Leuciscus idus'
UGR: őn 'Kühling, Schied, Aspius rapax, Aspius aspius; dial. Leuciscus rutilus, Alburnus lucidus'
SAMM2: *säwni
№: 899
PROTO-URALIC: *sejpä
MEANING: tail (not birds')
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Schwanz (nicht bei Vögeln)
SAA: sæi'be -ib- (N) 'animal's tail (but not of a reindeer, sheep, goat)', sei'pē ~ säi'pē 'Schwanz, Schweif (nicht kurz wie beim Rentier)', siejpe (T), siejp (Kld.), sejp (Not.) 'Schweif, Schwanz'
NEN: täewa (O) 'Schwanz (nicht bei Vögeln)'
NGA: tǝjbu
KAM: ćīma, ćǝma 'Schwanz'
ADD: Koib. тыйма; Mot. дайба; Karag. taibaschta 'lepus alpinus'NUMBER: 900
PROTO-URALIC: *seka
MEANING: interval, middle <> inside
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Zwischenraum, Mitte >< Inneres
FIN: seka 'Misch-, gemischt', sekaan (postp.) 'unter, in', seassa 'unter' ( > Saam. N sække 'something for mixing with something else', L siehkē 'ein wenig, bißchen, gemischt', sǟhkāi 'unter, mit') ?
EST: sega 'Gemisch, Vermischung', seas (postp.) 'unter', sekka 'unter' ?
SAA: lĕɣ-peḷǝk (V) 'Inneres, Höhlung', лӗɣ-pi (Trj.) 'das Innere, Inneres, Innenseite, Höhlung', tipǝ (DN) 'Höhlung, Innenseite', lipi (O) 'Gefäß; Inneres', лĕɣpi- (J), tĕɣpǝ- (Kr.)
№: 901
PROTO-URALIC: *sente
MEANING: to multiply, be born
RUSSMEAN:
GERMMEAN: sich vermehren, geboren werden
FIN: synty- 'geboren werden; entstehen' ( > Saam. N šâd'dât -dd-, L sjaddat, K T šanti̊-, Kld šønte-, Not. šøtte-, A šøndo-)
EST: sündi- 'sich ereignen; entstehen, geboren werden'
KOM: sod- (S P), su.d- (PO) 'sich vermehren'
UGR: ell- 'Junge werfen' (altung. edl-elmes 'coniunx mea' ?)
SAMM2: FP *sünti-
№: 902
PROTO-URALIC: *seŋkV (*säŋkV)
MEANING: body part (arm)
RUSSMEAN:
GERMMEAN: irgendein Glied; Oberarm, Unterarm
KHN: lĕŋkǝr (V) 'Oberarm (des Menschen, Vogels usw.), jĕŋkǝr (Vj.) 'Arm von der Schulter bis zum Handgelenk, der ganze Arm', tĕŋkǝr (DN), lȧ̆ŋkǝr (O) 'Achsel, (O) Schulter' ?
NEN: ćeŋkāt (P) 'Unterarm', t́āŋkād (T) 'Oberarm'
REDEI: Auch *š- möglich; add: Ng
№: 903
PROTO-URALIC: *seŋV
MEANING: to comb
RUSSMEAN:
GERMMEAN: kämmen
MRD: semed́e- (E), śejeńd́e- (M) 'kämmen, hecheln', seme, säme, sämä (E), sämä, semä (M) 'Hechel, Bürste, Kopfbürste'
UDM: si̮n (S), sǝ̑n (K), sị̑n (G) 'Kamm, Wollkamm', si̮nal- (S), sǝ̑nal- (K) 'kämmen, kratzen (Kopf), krempeln (Wolle)', si̮ŋa- (J) 'kämmen'
KOM: si̮n- (I) 'kämmen', si̮nal- (S), si̮na.v- (P) 'kämmen, bürsten', søna.l- 'kämmen, hecheln', sinan (S P), søna.n (PO) 'Kamm'
NEN: t́ī- (O) 'kämmen'
ENC: t́īða- (Ch.), t́iere- (B)
NGA: t́īðiʔé-
SLK: tipsen (Ta. Ke.), tipsin (NP), tifi, tĭfi (N) 'Kamm'
KAM: t`ilē- 'kämmen'
ADD: Koib. тыпсень 'гребень'
№: 904
PROTO-URALIC: *serä
MEANING: old
RUSSMEAN:
GERMMEAN: alt, bejahrt
MRD: siŕe (E), sirä, śirä (M) 'alt' ?
UGR: öreg 'alt, bejahrt' ? (but cf. Ug. *ErV 'alt')
№: 905
PROTO-URALIC: *sewe (*seɣe)
MEANING: to eat
RUSSMEAN:
GERMMEAN: essen
FIN: syö- 'essen'
EST: söö-, süü-
MRD: śeve-, säwi- (E), śeve-, śive- (M) 'verzehren, aufessen'
UDM: śi-, śii̮- (S), śi-, śiǝ̑- (K), śiị̑- 'essen', śektal- 'bewirten', śuam 'Hochzeitsfest' (G)
KOM: śoj- (S P), śu.j- (PO) 'essen', śove̮d- (S), śod- (P) 'füttern'
KHN: li- (V O), i- (Vj.), te- (DN) 'essen'
MAN: tī-, tǟj-, täj- (TJ), tē-, tɔ̄̈j- (KU), tē-, tāj-, taj- (P), tē-, tāj- (So.)
UGR: ëv-, ë-, ësz-
SAMM2: *sewi-
YUK: leu-, leg-, läg- 'essen'
№: 906
PROTO-URALIC: *se̮ne (*sōne)
MEANING: vein, sinew
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Ader; Sehne
FIN: suoni (gen. suonen) 'Ader; Sehne'
EST: soon (gen. soone' 'id.; Muskel, Gefäß (im Körper)'
SAA: suodnâ -n- (N) 'sinew, string, artery, vein', suotna (L) 'Sehne; Ader', sī̊nn (T), sūnn (Kld.), suonn (Not.) 'Sehne, Ader, Faden, Zwirn'
MRD: san (E M) 'Ader; Sehne'
MAR: šün (KB U B), śün (M) 'Sehne'
UDM: se̮n (S G) 'Sehne, Flechse'
KOM: se̮n (S) 'Ader, Sehne'
KHN: lan (V O), jan (Vj.), ton (DN)
MAN: tɛ̮̄n (TJ), tān (KU So.), tē̮n (P) 'Ader, Sehne, Flechse, Saite'
UGR: ín (inat) 'Sehne, Flechse; Bogensehne; dial. Wade, Leine'
NEN: teʔ (Sj.), ten (Nj.) 'Sehne, Sehnenschnur'
ENC: tīʔ (Ch.), ti, gen. tinoʔ (B) 'Sehne'
NGA: taŋa
SLK: čên (Ta.), căn, tsăn (Ke.), čat, čêt (N) 'Sehne', čat (Ty.) 'Ader, Sehne'
KAM: ten
SAMM2: FU *si6i6ni
ADD: Koib. танъ; Mot. тенъ
№: 907
PROTO-URALIC: *sićV (*süćV)
MEANING: clean
RUSSMEAN:
GERMMEAN: rein
UDM: śuǯ́al- (S), śu̇źal- (K), śuźal- (G) 'reinigen, putzen'
KOM: se̮ʒ́ (S P), sȯʒ́ (PO) 'klar, rein' ( > Mansi śuś vit 'lebendiges, frisches, reines Wasser'), se̮ʒ́- (S P), sȯ.ʒ́- (PO) 'klar werden, sich abklären'
MAN: śɔ̄̈ś (KU) 'Sohn, Junge (beim Anreden), śė̄ś (oåj) 'Jungfer') (LM) ?
UGR: szűz (acc. szüzet) 'jungfräulich, keusch, Jungfrau, (altung.) rein, unvermischt' ?
№: 908
PROTO-URALIC: *siδ́V
MEANING: wetness, wet place
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Feuchtigkeit, nasse, sumpfige Stelle
SAA: (soavlle 'tabes nivis; wasseriger Schnee, Schneebrei' - rejected by Redei)
KOM: zi̮ĺk (Wied.) 'Feuchtigkeit, Nässe', ziĺa (S) 'Nässe' (in comp.), ziĺa (V) 'nasse, sumpfige Stelle', ziĺkja. (PO) 'naß, sumpfig' ? (cf. also suĺ 'Nässe' - rejected by Redei)
UGR: ügy, igy (altung.) 'fons, rivulus, fluvius; Quelle, Bach, Fluß' ?
№: 909
PROTO-URALIC: *siδ́V
MEANING: striving, haste; quick, keen
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Eile, Streben, Bestreben; schnell, eifrig, emsig
KOM: ziĺ (S) 'fleißig, eifrig, strebsam, flink; Fleiß, Eifer, Bemühung', ziĺ- (S P) 'sich bestreben, befleißigen, bemühen' ?
UGR: ügy, dial. igy, vigy 'Angelegenheit, Sache, (altung.) Ding; Recht', igyekez-, igyeksz- 'fleißig sein, streben', ügyes 'geschickt, tüchtig'
№: 910
PROTO-URALIC: *sije (*süje)
MEANING: annual ring (on a tree); fibre
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Jahresring des Baumes; Faser, Fiber
FIN: syy 'Faser, Fiber; Ursache, Schuld', (veralt.) syi, syve (gen. syveen) 'Fiber, Faden, Nerv', dial. syvi (gen. syvin, syven) 'Faser od. Jahresring des Baumes' ( > Saam. N siggjâ -j- 'Jahresring', sivvâ -v- 'ground, reason; fault', suggjâ -j- 'cause, reason, fault')
EST: süü 'Jahresring (in Bäumen), Ader (im Holze, von den Jahresringen)'
MAR: šǝ̑j, šǝ̑ja (KB), šija (U) 'Jahresring an Bäumen, Fleischschicht, Fleischfaser', ši (B) 'слой дерева; Jahresring'
UDM: si (J) 'Jahresring an Bäumen', (URS) 'слой'
KOM: si (S P PO 'einzelnes weiches Haar, einzelne Fiber, Faden, Faser'
NEN: t́ī (OP), t́īʔ (Sjo.) 'Jahresring des Baumes'
ENC: t́î (Ch.) 'Jahresring, Holzader', t́i (B)
NGA: t́î
SLK: ty (in comp.)
JANH: (93) *süxi
SAMM2: *süxi
№: 911
PROTO-URALIC: *sikśe (*sükśe)
MEANING: autumn
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Herbst
FIN: syksy, syys (gen. syyksen) 'Herbst'
EST: sügis (gen. sügise)
SAA: čâk'čâ -vc- (N), tjaktja (L), čakč (T), čøχč, čø̄χč (Kld., Not.)
MRD: śokś, sokś, śoks (E), śokś, śoks (M)
MAR: šǝžǝ (KB), šižǝ̑ (U), šižǝ (M), šǝ̑žǝ (B)
UDM: siźi̮l (S), śizel (K), śiźị̑l (G)
KHN: sö̆ɣǝs (V Vj.), sĕwǝs (DN), sus (O)
MAN: tüks (TJ), täχos (KU), tǟks, täks (P), takos (So.)
UGR: ősz
SAMM2: *s'üks'i (*s'-!)
№: 912
PROTO-URALIC: *sile (*süle)
MEANING: bosom; fathom
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Schoß, Klafter
FIN: syli (gen. sylin) 'Schoß; Umarmung, Busen', syli (gen. sylen) 'das Umarmte, Armbürde; Klafter, Faden', syltä 'Klafter, Faden'
EST: süli (gen. süle) 'Faden, Klafter; Schoß', süld (gen. sülla) 'Klafter, Faden'
SAA: sâllâ -l- (N) 'bosom, embrace; fathom (about 2 metres)', salla (L) 'Klafter', sall (T), søll (Kld., Not.)
MRD: seĺ, säĺ (E), śeĺ (M) 'Klafter, Faden'
MAR: šǝl (KB), šüĺö (U), śüĺü̆ (M), šülö (B) 'Klafter'
UDM: sul (K), sị̑l (G) 'Klafter, Faden'
KOM: si̮l (S), si̮v (P) 'Klafter'
KHN: lö̆l (V), jö̆ɫ (Vʔ.), tĕt (DT), lȧ̆l (O) 'Faden, Klafter'
MAN: täl (TJ KU), täĺ (P), tal (So.) 'Faden (Maß)'
UGR: öl 'Schoß; Klafter, Faden'
NEN: ćīb́e (O), ćīḿā (Nj.) 'Klafter' ?
ENC: tīe (Ch.), t́ibe (B)
NGA: t́īmi
SLK: tii (Ta. Ke. N)
JANH: (60) *süli
SAMM2: *süli
ADD: Mot. тимя 'мера, меряю'
№: 913
PROTO-URALIC: *sitta
MEANING: shit
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Dreck, Scheisse, Kot, Mist; seine Notdurft verrichten, scheissen
FIN: sitta (dial.) 'Kacke, Dreck, Auswurf' (? > Saam. L siksta, sikta 'die Losung, der Kot des Rentiers im Sommer'), dial. sittu- 'kacken, sich ausleeren, beschmutzen', sitti 'Mistkäfer, Roßkäfer; kleiner Fisch'
EST: sitt (gen. sita) 'Kot, Dreck, Mist, Dünger', sitta- 'düngen', sitti-, sittu- 'misten, seine Notdurft verrichten', sitik, sitike, sitikas 'Mistkäfer'
UDM: sit́ (S K G) 'Dreck, Kot, Mist', sit́- (S) 'scheißen', sit́an (S K) 'Arsch, After'
KOM: sit (S P PO) 'Kot, Dreck, Mist, Scheiße' ( > Khanty Vj. sö̆t 'Kot, Mist des Bären (hart)', S sitan, P sita.n 'Gesäß, After')
NGA: t́iʔ, t́îʔ 'Unrat', t́idiʔ- 'seine Notdurft verrichten'
SLK: tüt (Ta.) 'Mist, Kot, Exkremente', tyt (Ta. B), tytti (Ke.) 'Kot, Unrat', tyde- (N) 'stinken'
KAM: thü'd 'Unrat', tш', tu' 'Scheiße; Floh, Käfer'
SAMM2: FP *sitta
№: 914
PROTO-URALIC: *soja
MEANING: arm, sleeve
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Arm > Ärmel
SAA: soaggja -j-, soaggje -j- (N) 'wing; sleeve', sā̊djē (L) 'Flügel, Schwinge', si̊øjje (T), suøjj (Kld.), suajj (Not.), soj (A) 'Flügel, Ärmel'
MAR: šokš (KB U B) 'Ärmel'
UDM: suj (S G) 'Arm', sees (S), sajes (K G), sejes (M) 'Ärmel'
KOM: soj (S), ki-soj (P) 'Arm', so̯j (SO) 'рука (от плеча до кусты [sic! - SAS]), sos (sosk-, sos-) (S P), sus (PO) 'Ärmel'
KHN: li̮t (V), ji̮t (Vj.), tit (DN), lit (O)
MAN: tɛ̮jǝt (TJ), tajt (P), tē̮t (VNK), tājǝt (So.)
UGR: ujj
NEN: ćū (O)
ENC: tiojo (Ch.), t́iejjo (B)
NGA: t́īja, t́īd́ǝ
SLK: tyynang (Ta. Ke.), tyynjang (B), tönak (N)
KAM: tш
SAMM2: FP *soja
YUK: uuje 'Flügel' ?
№: 915
PROTO-URALIC: *soksV (*saksV, *se̮ksV)
MEANING: cedar, pine
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Zierbelkiefer; Pinus cembra
UDM: susi̮-pu (S) 'Wacholderstrauch; Juniperus communis', susị̑-pu (G), su̇si̮-pu̇ (MU) 'Wacholder; Heidekraut'
KOM: sus (sus-, susk-), sus-pu (V Ud.), sus (PO) 'sibirische Zeder; Pinus cembra' ( PPerm. > Mari V sas, KB šaršǝ̑, JT šoršo 'Maßholderbeere' [? - SAS])
KHN: li̮ɣǝl (V), ji̮ɣǝl (Vj.) 'Zirbelkiefer', teχǝt (DN) 'id., sibirische Kiefer', Ni. tĭχǝt 'Zirbelkiefer'
MAN: tɛ̮̄t (TJ), tāt (KU), tē̮t (KM) 'Pinus cembra'
NEN: tideʔ (O) 'Zirbelkiefer, Arve'
ENC: tyri, tiddi, tydiʔ
SLK: tîteng (Ta.), tĕdêng (Ke.), tädäk, tädэk, tä̆däk, tädík 'Zeder', ti̮ti̮k (Ta) 'Zirbelkiefer'
KAM: tēdǝŋ 'Pinus cembra'
JANH: (70) *si6ksi6
SAMM2: *si6ksi6
ADD: Mot. тыдамь 'кедр; Zeder'; Taig. tideŋ
№: 916
PROTO-URALIC: *sokta
MEANING: to mix, sift
RUSSMEAN:
GERMMEAN: umrühren, mischen
FIN: (seuhto- 'umschütteln, umrühren, verwirren' - rejected by Redei)
MRD: suvtńe- (E), śifońd́e- (M) 'sieben', suvt́eme (E), śuft́em, śiftem 'Sieb'
MAR: šakta (KB), šokta- (U B), šokt- (M) 'sieben', šokte (B) 'Sieb'
SLK: tuak͔ta-, têak͔tenge- (Ta.), tuok͔ta- (Ke.) 'mischen', tuek͔ta- (N) 'mischen, umrühren'
REDEI: *seuk-
№: 917
PROTO-URALIC: *soŋe
MEANING: to come in
RUSSMEAN:
GERMMEAN: hineingehen, eindringen
SAA: suogne- (Lind.) 'intrare', sougŋa- (N) 'clam subrepere', suodnjâ- -nj- 'creep into', suotnja-, suokŋa- (L) 'durch eine Öffnung hindurchpassieren; in das Leder eindringen, sich einsaugen', soañña- (T), soaññe- (Kld.), sŭaŋŋa- (Ko. Not.) 'eintreten' ?
MRD: sova- (E), suva.- (E M) 'eintreten, hereinkommen, hineingehen'
MAR: (šuŋɣalta- (B) 'tauchen' - rejected by Redei)
UDM: (zum- (S) 'tauchen, untertauchen' - rejected by Redei)
KOM: (sun- (S) 'tauchen, untertauchen' - rejected by Redei)
KHN: lăŋa- (V), jăŋa- (Vj.), tăŋ- (DN), lăŋ- (O) 'eintreten, hineingehen'
MAN: tō- (TJ), juw-tū- (KU), tū- (P) 'hineingehen'
UGR: av- (altung.) 'eindringen, einwachsen', avat- 'einweihen, einsegnen, (altung.) tränken, eindringen lassen, einpropfen, impfen'
NEN: t́ū- (O) 'hineingehen'
ENC: t́u- 'заходить'
NGA: t́īd́i
KAM: šш- 'eintreten, hineinkommen'
SAMM2: FU *sooŋi-
YUK: šog-, šogu-, šon- (S) 'hineingehen, eintreten'
№: 918
PROTO-URALIC: *soŋe
MEANING: to wish, want
RUSSMEAN:
GERMMEAN: wünschen, wollen
FIN: suo- 'gönnen, erlauben; wünschen; schenken' ( > Saam. N suovvâ- -v- 'wish, like, permit', L suovva- 'zulassen, gestatten') ?
EST: soovi- 'gönnen, wünschen' ?
KOM: śi- (S) 'gönnen, gestatten, wünschen', bur-śi- (V P) 'segnen, wohlwollen' ?
KHN: lăŋka- (V), jăŋka- (Vj.), tăŋχ- (DN), лăŋka- (Kaz.) 'lieben; wollen, wünschen' ?
MAN: taŋk- (KU P), tanχ- (So.) 'wollen'
ADD: Wot. (SKES) sōvi- 'hoffen, wünschen', sōvi 'Hoffnung, Wunsch'
№: 919
PROTO-URALIC: *soŋkV (*soŋV)
MEANING: old; to get old
RUSSMEAN:
GERMMEAN: alt; alt werden
MAR: šoŋɣǝ̑ (KB) 'alt', šoŋɣo (U B) 'alt; Greis, Alter', soŋɣo (M) 'alt; Greis'
UGR: agg 'Greis; sehr alt', agg- (altung.) 'altern, alt werden'; ? avul- 'alt werden', ó 'alt'
SAMM2: *soŋkaNUMBER: 920
PROTO-URALIC: *sorV~ *sorV-śV
MEANING: span
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Spanne
MAR: šorž (M U), šor (JU)
KHN: sort (V), surt (DN), sorǝs (O)
MAN: tåras (T LU), tōrǝs (KU P), tɔ̄ras (So.)
UGR: arasz
NEN: (t́erua, t́ervua 'ein Viertel' - rejected by Redei)
SAMM2: *sors'i
№: 921
PROTO-URALIC: *soske
MEANING: to bite, chew
RUSSMEAN:
GERMMEAN: beissen, kauen
SAA: suos'kâ- -sk- (N) 'chew, bite; crush to pieces', suoska- (L), sī̮ska̮- (T), sūs̄kα- (Kld.), sŭŏs̄k'α- 'kauen'
MRD: susko- (E M) 'beißen, ausbeißen'
UDM: si̮sk- (S), sǝ̑sk- (K) 'kauen, widerkauen'
KOM: se̮ski̮- (I P) 'kauen, saugen'
KHN: loɣǝl- (V), joɣǝl- (Vj.), toχǝt- (DN), loχǝl- (O) 'beißen, kauen, nagen'
MAN: tawt- (TJ), towt- (KU So.), täɣt- (P) 'kauen'
ENC: toʔa- (Ch.), tuʔa- (B)
SLK: tŭta- (Ta.), tuttonna- (Ke.), tuda-, tŭda- (N)
KAM: tudo- 'kauen, beißen'
JANH: (107) *so/uski6-
SAMM2: *so/uski6-
№: 922
PROTO-URALIC: *suδ́V
MEANING: finger
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Finger
KHN: jɔj (Vj.), лoj (Trj.), tüj (DT), лŭj (Kaz.), luj (O) 'Finger', luj (V), juj (Vj.), лuj (Trj.), tuj (DN) 'Fingerhut, Fingerring'
MAN: toĺā (TJ), toĺǝ (KU), tuĺǝ (P), tuĺa (So.) 'Fingerring; Finger', kat-tuĺ (P) 'Finger'
UGR: ujj 'Finger; Zehe'
JANH: (21) *sud'a
SAMM2: *suwd'a
ADD: Mot. taje-da (Px3Sg) 'Finger'; Taig. taja-m (Px 1 Sg.)
№: 923
PROTO-URALIC: *suɣe
MEANING: to row
RUSSMEAN:
GERMMEAN: rudern
FIN: souta- 'rudern'
EST: sõuda-
SAA: sukkâ- -g-, suw'de- -wd- (N) 'ferry, convey in a boat', suhka- (L)'rudern', suu'tē- 'mit Boot, Schiff transportieren, befördern', sukki̊- (T), sukke- (Kld.), suhke- (Not.) 'rudern'
MAR: šua- (M), šue- (B)
KOM: si̮n- (S P), søn.- (PO)
KHN: jŏɣǝl- (Vj.) 'einen Ruderschlag tun', tĕw- (DN) 'rudern', tŏwǝt- (Ni.), laɣǝŋt- (V), jaɣǝnt- (Vj.) 'rudern', luw (V), juw (Vj.), tup (DN), lup (O) 'Ruder, Paddelruder'
MAN: tow- (TJ KU P So.) 'rudern', top (TČ So.) 'Ruder (in comp.), tūp (LM) 'Ruder'
NGA: tōpsa 'Ruder'
SLK: tuu- (Ta.), túwa- (Ke.), tua- (N), tû- (Tur.) 'rudern'
KAM: tu-
JANH: (90) *suxi6-
SAMM2: *suxi6-
ADD: Koib. tukblaa-; Mot. tialiama-
№: 924
PROTO-URALIC: *sukse
MEANING: snow shoe, ski
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Schneeschuh
FIN: suksi (gen. suksen) 'Ski, Schneeschuh; Trittbrett am Webstuhl' ( > Saam. K Suonikylä sox̄sA '(finnischer) Ski)
EST: suks, sukse (gen. sukse) 'Schneeschuh, hölzerner Schlittschuh'
MRD: soks (M) 'Schneeschlittschuh', soks, sokś (E) 'id., Schneeschuh'
KHN: jŏɣ (Vj.), tŏχ (DN), lŏχ (O) 'Schneeschuh ohne Fellsohle'
MAN: tōt (TJ), towt (P), towt (KU), tåut (N) 'Schneeschuh'
NEN: turo, tūdoʔ, tūðoʔ (Ch.), tudo (B) 'Schneeschuh'
NGA: ṭüṭä 'Schneeschuh'
SLK: tat- (Ta.), tā̊t- (Tur.) 'Ski laufen'
JANH: (68) *suksi6
SAMM2: *suksi6
№: 925
PROTO-URALIC: *sula
MEANING: melted, to melt
RUSSMEAN:
GERMMEAN: geschmolzen, aufgetaut; schmelzen, tauen
FIN: sula 'ungefroren, weich, flüssig; lauter, bloß', sulaa- 'flüssig werden, schmelzen; flüssig machen'
EST: sula 'weich, locker; flüssig, fließend, tauend; rein, unvermischt', sula- 'schmelzen, tauen'
SAA: (šǫl'gi- (N) 'to melt (tr.) - rejected by Redei)
MRD: sola (E M) 'ungefroren, geschmolzen', sola- (E M) 'auftauen, schmelzen'
MAR: šǝ̑le- (KB), šule- (U B)
UDM: si̯l-si̯l 'мягкое состояние предмета (напр. при варке мяса)', (URS) si̮lmi̮- 'развариться (напр/ о картошке), растаять, раствориться'
KOM: si̮l (S), si̮v (P), søl (PO) 'ungefroren, geschmolzen', si̮l- (S), si̮v- (P), søl.- (PO) 'schmelzen, auftauen'
KHN: lŏlǝ (V), jŏlǝ (Vj.) 'ungefroren', tătǝ (DN) 'aufgetaut, geschmolzen; ungefrorener Boden', lăl (O) 'mit weicher Schneide', lŏla- (V), jŏla- (Vj.), tăt- (DN), lăl- (O) 'schmelzen'
MAN: tal-vōj (LM) 'schmelzendes Fett', tal- (TJ), tālān- (LU) 'schmelzen', tål- (K N), tol- (So.)
UGR: olvad- 'schmelzen, tauen (intr.)', olvaszt- 'id. (tr.)'
SAMM2: *sula
YUK: alaa- 'schmelzen (intr.)' [hardly here - SAS]
№: 926
PROTO-URALIC: *suŋe
MEANING: summer ( < *time of melting)
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Sommer (< *eine milde Jahreszeit, Tauwetter; tauen (Schnee))
FIN: suvi (gen. suven) 'Sommer; dial. Tauwetter, Süd, Südwind, Frühling', suviyö 'Sommernacht' ( > Saam. N suv(v)iggjâ 'each of the three "summer nights")
EST: suvi (gen. suve) 'Sommer'
SAA: sâgŋâ- -ŋ- (N) 'be thawed, become ice free', sɛ̮̄ŋŋα- (Kld.), sɛ̮̀ŋŋα- (Not.) 'abschmelzen, auftauen', sâŋâs -gŋ- (N) 'thawed, free from ice or snow'
KHN: lŏŋ (V O), jŏŋ (Vj.), tŏŋ (DN) 'Sommer', lŏŋi̮m (V), jŏŋi̮m (Vj.) 'schneefreie Stelle', лŏŋam (Kaz.) 'schneefrei'
MAN: toj (TJ), tuj (LU), tuw (So.) 'Sommer', tujǝɣ (P), tuji (So.) 'im Sommer'
NEN: tāʔ (O), tanʔ (P) 'Sommer', taŋā (Sjo.) 'es ist Nachsommer'
ENC: tô (Ch. B) 'Sommer', tojio (Ch.), toe (B) 'sommerlich'; tonoju 'im Sommer'
NGA: taŋa 'Sommer'
SLK: taang (Ta.), tagi (Ke.), tagî, tagi, taî (N), taŋi̮ (Tur.)
KAM: taŋa, taŋǝ̑
JANH: (48) *suŋi6
SAMM2: *suŋi6
ADD: Koib. t́aʔga; Mot. d́aʔgan; Karag. дана́
№: 927
PROTO-URALIC: *suŋ(V-)lV, *šuŋ(V-)lV
MEANING: a k. of lily or onion
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eine Art Lilie (bzw. Zwiebel der Lilie); Lilium martagon
KHN: ḷoɣǝḷ (V), joɣǝḷ (Vj., VK) 'Rübe; Lauch, Waldlauch; Art von Wurzelfrüchten'
MAN: taŋkǝl (TJ TČ) 'саранка; Lilium martagon'
SLK: togi̮l (Ta.) 'саран; (sibirische) Lilie'
KAM: tuɣul 'Lilienzwiebel (von Lilium martagon)'
LIT: Problem einen kam-OU Parallels
№: 928
PROTO-URALIC: *surmV
MEANING: fold, wrinkle
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Falte, Runzel; falten, runzeln
FIN: horma 'Falte, Runzel (im Kleid)' ?
EST: hõrmane (dial., gen. hõrmatse) 'schrumpflich, verschrumpft' ?
MRD: sorma (E M), śorma (E) 'Runzel, Falte', sorma-, śorma- (E M), śormo- (M) 'runzelig werden; runzeln, falten'
KHN: лŏmǝr (Trj.) 'Falte, Schrumpel (im Kleid); Falte, Runzel (auf der Stirn, im Gesicht)', лŏmarĭ (Kaz.) 'Runzel (im Gesicht)', лŏmǝrt- (Kaz.), tŏmǝrt- (Ni.) 'runzelig machen', lămǝrlǝ- (O) 'faltig, runzlig werden'
№: 929
PROTO-URALIC: *sOsV-
MEANING: to become wet
RUSSMEAN:
GERMMEAN: naß werden
FIN: (suostu- 'feucht werden' - rejected by Redei)
KOM: se̮z- 'feucht werden'
KHN: lăl- (V) 'feucht, naß werden', jăl- (Vj. id.; frisch, weich werden', tăt- (Kam.) 'quellen, dicht werden (im Wasser)', лŏл- (Kaz.) 'feucht, naß machen, befeuchten'
MAN: tat́- (TJ), tot- (KU), ti̮t- (P), tit- (So.) 'naß werden'
№: 930
PROTO-URALIC: *sOtV
MEANING: fat (of a reindeer)
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Fett, Talg (des Rentiers)
SAA: ši̊t (T, gen. -tti̊ge), ši̮δa (Kld.) 'Seehundspeck in natürlichem Zustande' ?
NEN: tūʔ (O), tut (Nj.) 'Talg, Fett (z. B. unter dem Fell des Rentiers)' ?
ENC: tū (gen. turoʔ) (Ch.), tu (gen. tudoʔ) (B) 'Rentiertalg' ?
NGA: t́ụʔ, čüʔ 'Rentiertalg' ?
ADD: Mot. tun 'Fett'; Taig. tun
№: 931
PROTO-URALIC: *sE
MEANING: he, she, it
RUSSMEAN:
GERMMEAN: er, sie, es
FIN: hän 'er, sie, es'
EST: en-d, en-nast, en-da, ene-se 'mich, dich usw.'
SAA: sǭn (sū-), sǫn (su-) (N) 'he, she', sån (L), sonn, son (T Kld. Not. A) 'er, sie, es'
MRD: son (E M)
UDM: so (S G) 'jene(r), er, sie, es' ?
KOM: si̮ (S P) 'er, sie, es' (in combinations); sije̮ (S), sija (P) 'er, sie, es, jene(r)', si.da (PO) 'er, der, dieser, jener' ?
KHN: lö̆ɣ (V), jö̆ɣ (Vj.), tĕw (DN), luw (O) 'er'
MAN: tüw (TJ), täw (KU P), taw (So.)
UGR: ő 'er, sie, es'
№: 932
PROTO-URALIC: *sVŋćV (*sVŋćV-lV) ~ *sVčV (*sVčV-lV)
MEANING: lizard
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Eidechse
FIN: sisilisko, dial. sisiliska, sisiliiska, sisilieska, sisarlisko, sisälisko, sisäliskö, sikalisko 'Eidechse; Lacerta'
EST: sisalik (gen. sisaliku), dial. sisulik, süsalik, sisask
SAA: tydtojl (Ruija), diǯǯol (Arjepluog), stæǯ'ǯâlâges, stǣǯâlâgges, dǣǯâlâgges, dæǯ'ǯâlâgges -g'ga- (N), tädtjulij, tädtjulahka, städtjulahka (L), ta̯ŋ̄l̨iŋ͕̄gk͕ɛ (T), t́š́en̄́d́t́š́l̨ėŋ͕̄k͕ (Kld.), t́š́ė̆ä̆D̀́t́š́l̨ėi (Not.)
MAR: šäkšäĺǝ (KB), šǝɣǝzäĺǝ (J), šǝ̑ŋšaĺe (U B), šiŋšaĺe (M), šemšàlja (Troickij)
UDM: keńǯ́aĺi (S), keńžaĺi (K), keńʒ́aĺi (G) 'Eidechse', vu-keńʒ́aĺi (G) 'Schlammbeißer (Fisch), Cobitis fossilis'
KOM: ćoʒ́ul (S), ʒ́oʒ́uv (V), ʒ́oʒ́i̮.v (P) 'Eidechse', ću̇ʒ́øl (PO) 'kleiner Fisch'
KHN: sosǝl (V), săs (DN), sŏsǝл (Kaz.), săsǝl (O), săst (DT) 'Eidechse'
MAN: sosla (LO) 'ein mythisches Tier', soslä, sosla (L), sossėl (N) 'eidechsenartiges mythisches Tier, Art Untier'
NEN: tānc (O), tāns (OP) 'Eidechse, Schlange'
ENC: tad́u (Ch.), tazu (B) 'Neunauge'
NGA: tansu
SLK: tüši (Ta.), tǖsi̮ (Tur.), tyssa, tyssä, tyssα (Ke.), čöš (Ty.) 'Eidechse'
KAM: thenze, tonzǝ, tanzǝ
JANH: (64) *cons'i6
SAMM2: *cons'i6
ADD: Koib. tanza; Mot. tanže; Taig. taansche
№: 933
PROTO-URALIC: *śačkV
MEANING: through, over
RUSSMEAN:
GERMMEAN: durch, über
MRD: šačk, čačk, šačkuv, čačkov, čačkuv, čačka (E), šačk, šäčk, šičk 'über, durch; entzwei' ?
SLK: satk͔atje (Ta.), sack͔o (Ke.), hačko (N) 'durch, hindurch'
KAM: (süʔgot, śuʔkut 'durch' - rejected by Redei)
№: 934
PROTO-URALIC: *śada
MEANING: rain
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Regen
JANH: (4) *s'ada-
SAMM2: *s'ada-
№: 935
PROTO-URALIC: *śajma
MEANING: wooden vessel; boat
RUSSMEAN:
GERMMEAN: aus Holz ausgehöhltes Gefäss; Boot
FIN: saima 'größeres offenes od. halbgedecktes Boot, Küstensegler, Bark' ( > Russ. dial. сойма, сойм 'einmastiges Wasserfahrzeug mit Verdeck'> Est. soim 'kleines Boot', Finn. soima 'größeres Boot', soimi 'Krippe, Pferdestand' > Saam. N sǭimi 'scrib, manger', L såi'mi), seimi 'Krippe' [rather dubious borrowing directions; probably just different roots - SAS]
EST: söim, söime 'Krippe', sõim 'ясли'
MRD: śuma (E M), śima (E) 'aus einem Baume ausgehauener Trog; колода'
UDM: śumi̮k (S J), śumǝ̑k (K) 'kleines Glas; Schale; kleine hölzerne Tasse'
KHN: soma (Vj.) 'Mörser' ?
SLK: somma (Ty.) ?
№: 936
PROTO-URALIC: *śajmV
MEANING: low ground (with a pond or brook)
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Vertiefung, Senkung (mit einem Teich od. Bach)
UDM: śum (S G) 'durch Überschwemmung entstandener Teich, Sumpf; Teich, Bucht' ?
KHN: sajǝm (V O), sojǝm (DN) 'Bach; Tälchen, Senkung, tiefe Stelle zwischen Heiden, Erdrücken und quer durch solche; Tälchen mit einem Bach; Vertiefung durch eine Sandbank' ?
MAN: sōjǝm (KU P) 'Bach', sōjim (P) 'Wald am Bachesrand', sojim (LM) 'sumpfiger Morast', sɔ̄jǝm (So.) 'Bach' ( > Komi I Le. sojim 'густой, труднопроходимый еловый лес на болотистом месте')
№: 937
PROTO-URALIC: *śakkV (*śukkV)
MEANING: piece, part
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Stück, Teil
FIN: sukku 'zerquetschter Zustand', lyödä sukuksi 'in Stücke zerschlagen' ?
KHN: jöŋ-săk (Vj.) 'Eisbrei', săk (Likr.) 'fein zerkrümelt (Salz u.a.)', săkaɣǝl- (V) 'Schaden leiden, zerbrochen werden', săχat- (DN Ko) 'brechen, zerbrechen, zerkleinern'
UGR: szak (dial.) 'kleines Stück, Teil, Schutt, Gebrösel', szakad- 'reißen, zerreissen', szakít- id.
№: 938
PROTO-URALIC: *śakśa
MEANING: fat, grease
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Speck, Griebe, Fett
SAA: (cævca (N) 'lardum phocae in frustula tenuia dissectum, quo facilius pingue liquescat' - rejected by Redei)
UDM: (či̮ži̮ 'Griebe, Speckgriebe' - rejected by Redei)
KHN: săχsǝ (DN Ni.) 'Fischfett; (Kuh)Butter; Dickmilch, Sahne; Talg, Fett', săɣsaŋ (Vj.) 'fett (Fleisch)'
NEN: (śāńćū (O) 'aus Rentierknochen gekochtes, geronnenes Fett' - rejected by Redei)
ADD: Kar. č́akšu 'Griebe von geschmolzener Butter', č́ikšu 'масленные одойки; Merondahine'; Olon. šakšu; Lüd. šakšu 'Grieben, die sich beim Schmelzen von schlechter Butter auf dem Boden des Fasses häufen' (Kar. or Lüd. > Veps. šakš 'Griebe'; Veps. or Kar. > Komi šakša 'Griebenreste')
№: 939
PROTO-URALIC: *śala
MEANING: elm
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Ulme
FIN: salava, salaja, (? halava, halaja) 'Palmweide; salix fragilis l. caprea'
MRD: śeĺej, śeĺeŋ (E), śäĺi (M) 'Ulme'
MAR: šol (KB), šolo (U B) 'Ulme'
UGR: szil (Px3Sg. szilja, szilje) 'Ulme, Rüster, Ulmus', szilas (altung.) 'Ulmenwald'
SAMM2: *s'i6liw
№: 940
PROTO-URALIC: *śala
MEANING: lightning; to glitter
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Blitz; blitzen
FIN: salama 'Blitz'
KHN: pȧj-săt (DN) 'Donnerkeil, Blitz', săl- (V), săt- (Kam.), sŏt- (Ni.) 'zucken, blitzen', sălǝmt- (V), sătǝmt- (DN), sŏtǝmt- (Ni.) 'zucken (Blitz), blizen, aufleuchten'
MAN: sɛ̮̄l- (TJ), sāl- (KU So.), sē̮l- (P) 'blitzen', salna (P) 'Blitz'
SAMM2: *s'i6la-
ADD: Veps. samaлta- 'blitzen'
№: 941
PROTO-URALIC: *śale
MEANING: to cut, split
RUSSMEAN:
GERMMEAN: schneiden, spalten
FIN: sali- 'spleißen', sale (gen. saleen) 'Kienholzspleiße' ( > Saam. N sāllâ- -l- 'make a line or groove in smth.') ?
SAA: čuollâ- -l- (N) 'chop, cut', tšuo̯llα- (Ko. P) 'schlagen, hacken, hauen' ?
KHN: (sålė (S) 'abgeschnittenes Stück' - doubted by Redei)
MAN: (sālėm (N) 'Span' - rejected by Redei)
UGR: szil- (dial., altung. zollot) 'schneiden, spalten, schnitzen', szilács, sziács, szíács, szijács, szivács (dial.) 'Hobelspan', szilak, szilok (dial.) 'Stück, Schnitzel'; ? culák, culáp, cúláp, szulák, szúláp (dial.) 'Holzsäule, Pfahl, Pfosten' ?
№: 942
PROTO-URALIC: *śalkV
MEANING: pole, stick; tree trunk
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Stange, Stab, Stecken; Baumstamm
FIN: salko 'lange Stange' ( > Saam. N salaHkuo 'langer Pfahl')
SAA: čuolgo, čul'gu(m) (N) 'lever, crowbar; bar used for pushing a fishing net under the ice', tjuol`kōi, tjuol`kun (L) 'Stange, mit der man bei der Eisfischerei das Netz unter dem Eise von dem einen Eisloch zum andern schiebt od. zieht', čuȧlgui (I) 'Stopfnadel'
MRD: śalgo, śalga (E), śalga (M) 'Stöckchen; Stachel (der Insekten); Nadel (der Nadelbäume)', śalgo-, śalgu- (E), śalgo- (M) 'stechen'
KOM: ʒ́al (S), ʒ́av (P), ʒ́al (PO) 'dem Kienspan ähnliche Latte od. Holzspleiße; Daube des Gefäßes' ( > Khanty Ni sɔt́, Kaz. śɔл, O śal 'Latte, Leiste'; Khanty > Komi I śol 'дранка, колотые тонкие дощечки из лиственницы')
KHN: saɣǝl (V), saχǝt (DN), saχǝl (O) 'Spleiße, Latte (am Fischzaun usw.), Kienspan, Brett' ( > Mansi So. sɔ̄χlalpal 'aus Bretten bestehend')
MAN: sɛ̮jlā (TJ), sajlǝ (KU P), sāɣla (So.) 'жалъе, жалина, жалы', sėi̊lä (K), sī̊l (P), sī̊lä (LM), sa'i̊lä (N) 'Splitter; spitziger Pfahl; von einer Fichte abgespaltenes Stäbchen'
UGR: szál 'Faden; Faser; Stück', szálka 'Splitter', szálfa 'Langholz, Holzstamm'
SAMM2: *s'i6lka
ADD: Kar. šalgo 'lange Stange' ( > Saam. Ko. Not. šal̄gk̄A 'Stange')
YUK: culgo- 'Brecheisen, Brechstange', culgo- 'durchbohren' ?
№: 943
PROTO-URALIC: *śalV (U *śaδa, Ug. *salV) ?
MEANING: band, strip; to bind
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Band, Streifen; ?binden
MAR: [kit-šol (U B) 'Armband, Armring' ? ( < Chuv. solъ 'wrist, bracelet') - AD]
KHN: sălǝ (V) 'Bauchgurt (des Rentiers), den Zugriemen tragender Riemen über dem Rücken des Rentiers', sătǝ (Kam.) 'um eine Rindenschachtel genähter Verstärkungs"gürtel" aus Birkenrinde', sŏл-keл 'Bauchgurt des Rentiers' ( > Mansi N sol-kwāli̊' 'Bauchriemen')
UGR: szalag 'Bauch, Streifen'
NEN: śārā- (O) 'binden; stricken; fesseln'
ENC: seða- (Ch.), sera- (B) 'anbinden'
NGA: sarụʔa-
SLK: saara- (Ta. Ke.), hára-, háara- (N)
KAM: sār- 'binden, festbinden; stricken, spannen'
ADD: Koib. сарламъ; Mot. сарнымъ
№: 944
PROTO-URALIC: *śaĺV
MEANING: bast, bark
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Bast, Baumrinde
UDM: saĺ (S) 'die weichste, äußere, gleich nach der Rinde folgende Schichte des Holzes' ?
MAN: sɛ̮̄ĺt́ (TJ), sāĺt (KU), sē̮ĺt (P), sālt (So.) 'Lindenbast', sɛ̮ĺt́pā (TJ) 'Lindenbaum'
UGR: száldok, szádok-fa, szaldék(fa) (dial.), száldob (altung.) 'Linde; Bastbänder (altung.)'
№: 945
PROTO-URALIC: *śampe
MEANING: sturgeon
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Stör; Acipenser sturio
FIN: sampi (gen. sammen) 'Stör, Acipenser sturio; Dorsch, Gadus callarias' ?
EST: samb, samm (gen. samma, sammi) 'Stör, Acipenser sturio' ?
MAN: šupu (T), šupiŋ khul (LM) 'Dickfisch', šopǝj (KU), supiɣ (So.) 'Stör' ?
№: 946
PROTO-URALIC: *śaŋkV
MEANING: taste, smell; to taste, smell
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Geschmack, Geruch; schmecken, riechen
UDM: (zi̮n (S), zǝ̑ŋ (K), zi̮m (G) 'Geruch, Duft' - rejected by Redei)
KOM: (zi̮n (P) 'Gestank' - rejected by Redei)
UGR: szag 'Geruch, Duft', szagol- 'riechen' ?
SLK: sanga- (Ta. B), haaku-, hāku-, aaku- (N) 'schmecken (tr.)'
YUK: coŋ- 'schmecken, riechen'
№: 947
PROTO-URALIC: *śarma
MEANING: hole in tent roof
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Rauchloch des Zeltes
MAN: sõrėm (K), surėm (P N) 'Dachluke'
NEN: sārwa (O) 'die oberen Enden der Zeltstangen von da an, wo die Zeltdecke aufhört', hārwa (Nj.) 'zwei dickere Grundstangen des Zeltgerippes, die zusammengebunden sind'
ENC: sámaʔa 'Rauchloch'
KAM: mā-zǝro 'Rauchloch im Zelt'
№: 948
PROTO-URALIC: *śarna
MEANING: incantation; speech
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Zauberspruch; Rede, Gespräch
FIN: saarna 'Predigt', saarnaa- 'predigen; reden' ( > Saam. N sar'dne -rdn- 'sermon', sar'dno- 'speak')
EST: sarn 'Art', sarna 'so wie, nach Art'
KOM: śorńi (S), śo.rńi (PO) 'Rede, Gespräch', śorńit- (S P), ćorńit- (P) 'sprechen, reden'
KHN: sărnȧɣ- 'hervorzaubern, durch Zaubersprüche herbeirufen', (Kam.) 'mit Koseworten sprechen (z. B. in Sagen)'
SAMM2: FP *s'arn'a
ADD: Kar. šoarna 'Sage, Märchen'; Olon. soarnu 'Sage, Legende, Märchen'
№: 949
PROTO-URALIC: *śarta
MEANING: young deer, reindeer
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Elentier; (junges) Rentier
MRD: śarda (E M), śardo (E) 'Elentier, dial. Rentier'
MAR: šarδǝ̑ (KB), šorδo (U B) 'Elentier'
KHN: surti̮ (V) 'ein Jahr altes zahmes Rentier', sŭrtĭ (Kaz.) 'ein Jahr altes Kalb / Fohlen der Kuh, des Pferdes, des Elentiers, des zahmen Rentiers'
MAN: surti (So.) 'jähriges Rentierkalb'
NEN: siraj (O) 'ein Jahr alte Rentierkuh' ( > Khanty O sirȧ, sirȧj '1.5 Jahre altes Rentier'
SLK: sjaera 'Cervus tarandus' ?
№: 950
PROTO-URALIC: *śarV
MEANING: frozen snow, ice crust
RUSSMEAN:
GERMMEAN: (gefrorener) Schnee, Eisrinde auf dem Schnee
SAA: (čarava (L) 'so hart gefrorener Schnee, daß man darüber gehen kann' - rejected by Redei)
KOM: ćare̮m (S V), ćare̮.m (P), ća.røm (PO) 'harte Eisrinde auf dem Schnee', ćars (V) id.
UGR: szirony, szilony, szirogy, szilogy, sziroty, szityor, szürügy (dial.) 'nach dem Tauwetter gefrorene Oberfläche des Schnees; Rauhreif, Rauhfrost; breiiger Schnee'
NEN: sirra (O), hirrā (Nj.) 'Schnee; Winter'
ENC: siða (Ch.), sira (B) 'Schnee'
NGA: siru 'Schnee; Winter'
SLK: sîr (Ta. B), sêr, ser (Ke.), hêr (N), si̮re (TaM) 'Schnee'
KAM: sǝre 'Schnee, Schneefall'
ADD: Koib. sirrä; Mot. sirrä; Karag. sira; Taig. sirrä
№: 951
PROTO-URALIC: *śarV~ (*ćarV)
MEANING: excrement, to defecate
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Dreck, Scheisse, Kot; scheissen
MRD: śerńe-, śärńi- (E), śärńe-, śeŕńe-, śarondo-, śäŕeńd́e- (M) 'scheißen'
MAR: šǝ̑r (KB), šur (U B) 'Scheiße, Dreck, Kot', šara- (KB), šora- (U B) 'scheißen, misten'
KHN: śɔr (Ni. Kaz.) 'Kot (des Ren- od. Elentiers), (Kaz.) auch vom Menschen'
UGR: szar 'Dreck, Scheiße', szar- 'scheißen'
№: 952
PROTO-URALIC: *śarV
MEANING: dry, to become dry
RUSSMEAN:
GERMMEAN: trocken, trocken werden
UDM: śurmi̮- (URS) 'отвердеть (о мозоли)', śurmem 'мозоль (сухая); застоявшийся, престарелый'
KOM: śur- (I) 'черстветь, затвердеть', śurme̮m (Ud.), śurem (I), śurø.m (PO) 'черствый, засохший'
KHN: sar- (Vj. O), sor- (DN) 'trocken werden, trocknen'
MAN: šurr- (LM), sūr- (N) 'trocknen (intr.)', šurl- (LM), sūrl- (N) 'trocknen (tr.)', surl- (So.) 'ermatten', surǝm (So.) 'vertrocknet', surmä (N) 'seine Härte'
UGR: szárad- 'trocknen, dürr werden', szárít- 'trocknen, trocken machen', száraz 'trocken, dürr'
SAMM2: *s'ora- (anders: mit rejected in UEW Mr Ud Ko)
№: 953
PROTO-URALIC: *śasra ( > *śarsa)
MEANING: thousand
RUSSMEAN:
GERMMEAN: tausend
UDM: śurs (S), śurǝ̑s (K) 'tausend'
KOM: śurs (V Ud.), сюрсъ (P)
KHN: t́ŏrǝs (V), t́ărǝs (DN), śărǝs (O)
MAN: šåterà (T), sōtėr (K), šåtėr (P), sā̊tėr (N)
№: 954
PROTO-URALIC: *śata
MEANING: hundred
RUSSMEAN:
GERMMEAN: hundert
FIN: sata 'hundert'
EST: sada
SAA: čuotte, čuođe -tt- -đ- (N), t́š́шötìɛ (Wfs.) 'tausend', či̊itte, čūitt (Kld.), čueht (Not.) 'hundert'
MRD: śado (E), śada (M)
MAR: šüδǝ (KB), šüδö (U B)
UDM: śu (S G), śu̇ (K)
KOM: śo (S), śo̯ (SO)
KHN: sat (V O), sot (DN)
MAN: šɛ̮̄t (TJ), šāt (KU), šē̮t (P), sāt (So.)
UGR: száz
SAMM2: *s'ata
№: 955
PROTO-URALIC: *śawe
MEANING: clay
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Ton, Lehm
FIN: savi (gen. saven) 'Ton, Lehm' ( > Saam. L savi, Kld. šåvv, Not. savv)
EST: sau (gen. saue, saua), dial. savi (gen. save)
MRD: śovoń (E M)
MAR: šun (KB B)
KOM: śun (S) 'blauer Lehm', śun-śoj (Le.) 'schwarzer Lehm'
KHN: săɣi̮ (V), săwǝ (Kr.), sŏwĭ (Kaz.) 'Ton (V), Stelle mit Schlamm, fester Ton'
MAN: sowĺ (TJ) 'Erde', sūĺ (KU) 'Lehm', soĺ (T), sōĺ (LM), śuĺ (N) 'Lehm'
NEN: (saed 'Lehm' - rejected by Redei)
NGA: (sátu 'Ton' - rejected by Redei)
№: 956
PROTO-URALIC: *śawŋa
MEANING: pole, stick
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Stab, Stange
FIN: sauva 'Stab, Stock, Knüttel', sauvoin 'Stange' ( > Saam. N sāvvuŏnN 'Bootstange'), sauvakko 'Stecken, Stange' ( > Saam. N savvak 'each of the upright thin poles on the framework for hay'), sauvo- 'einen Kahn staken'
EST: sau (gen. saua) (dial., veralt.) 'Stab, Stock'
SAA: čaw'gŋe -wŋ- (N) 'each of the more prominent poles in the roof of a lath gamme', čavbme, čavme (Friis) 'quatuor tigna incurvata, quorum bina in anteriore, bina in posteriore parte tugurii una cum canteriis tectum sustinent'
KHN: sŏɣ (V), sĕw (DN) 'Stab', suw (O) 'Treibstange für Rentiere'
MAN: suw (So.) 'Stab', sūw (N) 'Treibstange, Skistab'
№: 957
PROTO-URALIC: *nV
MEANING: thou, you
RUSSMEAN:
GERMMEAN: du, ihr
KHN: nö̆ŋ (sg.), nin (du.), nǝŋ (pl.) (V)
MAN: näw, nüw (sg.), nän (pl.) (TJ), nin (du.) (KU)
№: 958
PROTO-URALIC: *śäčä
MEANING: water, overflowing
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Wasser, Ueberschwemmung
SAA: čacce -āʒ- (N) 'water; level of water in a river or lake', čāicce (T), čāicc (Kld.), čāihc (Not.), čāc (A) 'Wasser' ?
KHN: seč (Vj.) 'Steigen, Zunahme des Wassers, Überschwemmung', sečǝm- (Vj.) 'steigen, zunehmen (das Wasser im Sommer)', seč-jöŋk (V) 'im Winter beim Sinken des Wassers am Ufer zurückbleibendes Eis' (? > Selk. Ta. čāsi̮ 'Meer') ?
NEN: (sāda (O) 'Pfütze' - rejected by Redei)
SAMM2: *s'äčä
№: 959
PROTO-URALIC: *śäkä
MEANING: a k. of fish
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eine Fischart (? Wels; ? Silurus glanis)
FIN: säkä, säke (gen. säkeen), säe (gen. säkeen), säkiä (dial., veralt.) 'Wels; Silurus glanis'
EST: sägä, sõgi 'Wels; Silurus glanis'
MRD: śije (E), śijä (E M) 'Wels; Quappe, Gadus lota'
MAR: ši-kol (KB), šij-kol (B M) 'Wels'
KHN: sĕɣ (V), sĕχ (DN) 'Aalraupe, Quappe'
MAN: süw (TJ), ši̮ɣ (P), šiɣ (KU), siɣ (So.) 'Quappe; Lota vulgaris'
№: 960
PROTO-URALIC: *śäkće
MEANING: a k. of bird of prey
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eine Art Raubvogel: Fischadler, ? Möwe
FIN: sääksi (gen. sääksen), sääski, kala-sääski 'Falco milvus; Fischadler, Pandion'
EST: sääsk (gen. sääse), kala-sääsk 'Haliaetus albicilla briss; Fischadler'
SAA: čiek'ča -vč- (N) 'Pandion haliaëtus; osprey' (? > Finn. dial. kiekki 'eine Art Möwe' - or < Kar.), tjiektja (L) 'Pandion haliaëtus; Fischadler', tš́ĭĕ͔χ̄t̀́š́(A) (Ko. Not.) 'Fischadler'
KOM: čikči (? = ćikći) 'Möwe; Larus'
KHN: süɣǝs (V), siwǝs (DN O) 'Fischadler, Sturmmöwe'
MAN: siws (KU P), siɣǝs (So.) 'Möwe'
SAMM2: *s'ä/e/aks'i
ADD: Kar. t́š́iekšo, t́š́iekša 'Fischadler'
№: 961
PROTO-URALIC: *śäktV
MEANING: to plait (e. g. net)
RUSSMEAN:
GERMMEAN: flechten, flicken (z.B. Netz)
SAA: čik'te -vt- (N) 'mend (seine or other net); bend the front tip of (ski)', tjiktē- (L) 'Netze ausbessern, flicken; biegen, krümmen (die Bogenstangen des Zeltgestells)', t́š́ėk̄ta̮- (T), t́š́i̮χ̄tα- (Kld.), tši̮χ̄t̀α- (Ko. Not.) 'ausbessern (das Netz), T auch: Schlingen legen'
UDM: śikt- (K) 'Bastschuh flechten', śiktal- (S K G) 'id., ausbessern, flicken'
KOM: śe̮ktal- (S), śekta.v (P) '(Bastschuhe) flechten, flicken', śȯ.ktal- 'stochern, flicken (Bastschuhe)'
KHN: sȧt- (Trj. DN O) 'flicken (das Netz, Zugnetz)', (DN) 'Strümpfe stopfen')
SAMM2: FP s'äkti-
№: 962
PROTO-URALIC: *śälä- (? ~ *ćälä-)
MEANING: to cut
RUSSMEAN:
GERMMEAN: schneiden
FIN: säle (gen. säleen) 'Holzspleiße', sälö 'Lamelle, Splitterspan', säli- 'spalten in Splitter'
SAA: čalle- -āl- (N) 'make a line, scratch, cut (into), split, cleave; write', tjāɫɫē- (L) 'ritzenm schneiden, schnitzen; schreiben', čāille- (T) 'schlitzen, aufritzen, schneiden, schreiben'
MAR: šelä- (KB) 'erstechen, stechen, zerreißen, zerhauen', šelǝk 'Ritze, Spalte', šela- (B) 'spalten, sich spalten'
UDM: č́ali̮š kari̮ni̮, č́ali̮šti̮- (URS) 'затесать кол, клин'
KOM: će̮lal- (V VO) 'schneiden (V), mit dem Messer in Stücke schneiden', će̮lan (V) 'Schnitte, Scheibe (z. B. der Zitrone, Rübe)', će̮le̮s 'abgeschnittenes Stück, Stückchen, Schnittchen'
KHN: sül- (V), sil- (O) 'aufschneiden (einen Fisch), durchschneiden (einen Fisch, ein Tier)'
MAN: silt- (KU) 'zuschneiden', sil- (LO) 'schneiden', šilt- (P) '(Fische) zerlegen", šiltǟl- (LU), siltāl- (So.) 'schneiden'
UGR: szel- 'schneiden, abschneiden'
SAMM2: *s'älä-
№: 963
PROTO-URALIC: *śänčV
MEANING: knee
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Knie
KHN: čänč (V), čȧnč (DN), sȧs (O) 'Knie' ?
MAN: šänš (TJ), šɔ̄̈nš (KU), šanš (P), sāns (So.) ?
KAM: sini, seni ?
ADD: Koib. сыне
№: 964
PROTO-URALIC: *śäŋe ( ~ *śäkV, *śäɣV, *śäwV - if Finn. does not belong)
MEANING: hair, plait; to plait, spin
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Haar, Haarflechte; flechten, spinnen
FIN: sää 'Grundfaden des Strickes od. Zwirns; Faden, Zwirn, Saite, Strang', sääte 'Ende eines Fadens', säie (gen. säikeen) 'Streifen, Ende, Fiber, Faser' ? [if not < FP *säŋä]
EST: seige (gen. seigme) 'Litze, Seilerfaden, beim Spinnen ausgezogener Faden' ?
UDM: śi (S G), d́ǝ̑r-śǝ̑ (K) 'Haar, Haarfaden', si (== śi) (PO) 'Faden, Faser, einzelnes Haar', jur-śi 'die Haare'
KHN: söɣ (V), sew (DN O) 'Haarflechte', söɣ- (V), sew- (DN O) 'flechten (die Haare usw.); zwirnen'
MAN: säw (TJ), säɣ (KU), sǟ (LU), saɣ (So.) 'Flechte', säw- (TJ), säɣ-, sǟɣ- (P), saɣ- (So.) 'flechten'
UGR: sző- ~ szöv- (dial. szű-, szüv-) 'weben, wirken, spinnen', sövény 'Hecke, Zaun, Umzäunung'
№: 965
PROTO-URALIC: *śäŋkV
MEANING: back, ass
RUSSMEAN:
GERMMEAN: der Hintere, Arsch
MAR: šǝŋɣǝń (KB) 'rückwärts', šeŋɣel (U B), šeŋkeĺ (M) 'das Hintere, Hinter-, hinten befindlich'
MAN: säŋo (TJ), sɔ̄̈ŋko (KU), sāŋk (P), sāŋoko (So.) 'die Weichen', sāŋk (LM) 'Lende', soaŋkw (P) 'Hüfte; Schenkel'
UGR: segg 'der Hintere, Arsch'
№: 966
PROTO-URALIC: *śeδ́mä
MEANING: kidney
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Niere
SAA: t́š́irimiɛ (Wfs.) 'Niere', č́ĭe.dɛmiɛ 'Niere, fettes Eingeweide', č́ĭe.r_miɛ 'Niere' (Härjedalen)
KHN: simȧ (DN)
NEN: sūjik (O) ( > Khanty V sŏjɣǝ 'Niere', Vj. sŏjka 'Leistengegend, Kreuz'), hujjem (Sah.), hud́em (P)
KAM: sшjǝŋ, sшjoŋ
№: 967
PROTO-URALIC: *śelV
MEANING: to dry up, become dry
RUSSMEAN:
GERMMEAN: trocknen, trocken werden
SAA: čâllo -l- (N) 'become hard(er) and smooth(er), stiff(er) and hard(er)', tjallō- (L) 'hart und zäh werden (von Leder, Brotfladen usw.)' ?
NEN: selā- (OP), heл- (P) 'trocknen' (intr.)
№: 968
PROTO-URALIC: *śentä ?
MEANING: to rip, pluck, break off
RUSSMEAN:
GERMMEAN: reissen, pflücken, abbrechen
MRD: śińd́e- (E M) 'brechen, abbrechen, zerbrechen' ? [if not < *ćäŋkV ~ *śäŋkV)
UGR: szëd- 'sammeln, klauben, lesen'
№: 969
PROTO-URALIC: *śepä
MEANING: neck
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Hals, Nacken
FIN: sepä (dial. sepi, sevi) 'hochgebogener Vorderteil des Schlittens', (dial.) seve (gen. sepeen) 'id.; Traufe, Giebeltraufe', sepalus 'Halskragen' ( > Saam. T sieppalas, Kld. sėȧBpлα̑s (Kld.), sĕä̆ɔpp(A)лα̑s (Not.) 'Kragen, Brustausschnitt'), sepää-, sepäile- 'umarmen'
EST: seba (gen. seba, seva) 'Heunetz, welches das Heufuder umschließt; hochgebogener Vorderteil des Schlittens', sebad, sebi (gen. sebja), sebi-vits 'Ruten vorn am Bauernschlitten'
SAA: čǣbĕt, čǣve (-æppat-, čǣvat) 'neck or throat (outside); collar on clothing', tjiehpē ~ tjǟhpē (L) 'Hals', tjiepēt ~ tjǟpet (L), vī̮śs-t́š́ieBpe (T), vūs̀s-t́š́ieBpE (Kld.) 'Hals des Fellsackes', t́š́ėȧBpad (T), t́š́à͔Bpαdt (Kld.), t́š́ė̆ä̆'ppɔt (Ko. Not.) 'Hals'
MRD: śive, śivä (E), śivä (M) 'Hemdkragen, Hemdleiste', śiveks (E) 'Kummet'
MAR: šü (KB U), šüj (M B) 'Hals'
UDM: śies (S K G) 'Kummet', śil (G), śiĺ (M) 'Nacken'
KOM: śi-ke̮č (S), śi-ke̮ǯ (P) 'Perlenschnur, Kragen', śijes (S), śje̮s (P), śiø.s (PO) 'Kummet', śili̮ (S), śi̮li (Lu), śivi. (P), śøli̮. (PO) 'Hals'
KHN: säwǝl (V), sȧpǝt (DN), sȧpǝl (O) 'Hals'
MAN: šip (KU), ši̮p (P) 'Kragen; Hals', šip-low (KU), ši̮p-luw, šup-luw (P), sip-luw (So.), sip (N) 'Hals'
SAMM2: *s'epä
№: 970
PROTO-URALIC: *śeppä
MEANING: clever, skilful
RUSSMEAN:
GERMMEAN: geschickt
FIN: seppä 'Schmied, Meister, Künstler; geschickt', sepästi 'kunstreich, geschickt'
EST: sepp (gen. sepa) 'Schmied, Handwerker'
SAA: čæp'pe -pp- (N) 'clever, efficient', tjiehppē, tjähppē (L) 'flink, tüchtig, geschickt', čiehpe (T), čiehp (Kld. Not.), čep (A) 'Meister', tšĭ͔ĕ͔'ppE (P), t́š́ė͕ä͕̆ɔp̀pE (Not.), t́š́ieɔ̀p̀(E) (Kld.) 'geschickt; Meister'
UGR: szép 'schön, angenehm, gut' ?
SAMM2: *s'eppä
№: 971
PROTO-URALIC: *śerV
MEANING: row, order
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Reihe, Ordnung
SAA: (čær'dâ ~ šær'dâ (N) 'species, kind, sort' - rejected by Redei)
MAR: sǝr (KB), šǝ̑r (U), sǝ̑r (B) 'Gemütsart, Charakter, Art und Weise'
KOM: śer (SM VU) 'обычай, нрав, обыкновение, мастерство', 'Gewohnheit, Sitte, Weise'
KHN: -sur (V), sir (DN), sir, śir (O) 'beschaffen', śir, sir (O) 'Sitte, Gewohnheit, Gesetz', sĕr (J), sir (Ko.) 'Art, Beschaffenheit', sür (J) 'Geschlecht, Ursprung', sĭr (N) 'Geschlecht, Sippe'
MAN: sir (KU P So. N), śir (So.), sėr (K P), šir (LM) 'Art, Weise; Sitte, Gewohnheit; Phratrie, Geschlecht'
UGR: szër 'Mittel, Gerät; Art, Weise; Reihe, Ordnung; Gemeinschaft; Geschlecht'
NEN: śerʔ (O) 'Sache, Angelegenheit; schlechte Sache; (postp.) auf Weise, wie'
ENC: śieʔ (Ch. B), gen. sieðoʔ (Ch.), sieroʔ (B) 'Sache'
NGA: sier 'Sache'
SAMM2: FU ?*s'e/irV
YUK: ša(i)r 'etwas'?
№: 972
PROTO-URALIC: *śe̮me (*śōme)
MEANING: fish scales
RUSSMEAN:
GERMMEAN: (Fisch-) Schuppe
FIN: suomu, suomus (gen. suomuksen) 'Schuppe' ( > Saam. N su.oPmu)
EST: soomus (gen. soomuse, soomukse), dial. soome' (gen. soome) 'Schuppe, Schindel'
SAA: čuobmâ -m- (N) 'fish-skin', tjuopma (L) 'unbehaarte Haut lebender Wesen, Schuppe (von Fischen und Schlangen)', čūmm (Kld.), čuomm (Not.), t́š́i̮mm(a) (T) 'Fischhaut'
MRD: śav (E M) 'Bart an der Ähre; Geld'
MAR: süm (KB) 'Schuppe', šüm (U M B) 'Rinde, Schale, Baumrinde'
UDM: śe̮m (S), śȯm (K) 'Schale (Eier-, Nuß- etc.), Schuppe'
KOM: śe̮m (S P), śu̇m (PO) 'Schuppe, Fischschuppe; Geld'
KHN: sam (V), såm (Trj.), som (DN), sam (O) 'Schuppe (des Fisches), Rinde (des Baumes); Geldstück'
MAN: sɛ̮̄m (TJ), sām (KU So.) 'Schuppe', sø̄m (P) 'Baumrinde', sē̮m (LU) 'Geld, Fischschuppe'
NEN: śāw (O), śām (Lj.) 'Schuppe' ? [if not to *kama]
SAMM2: FU *s'i6i6mi
№: 973
PROTO-URALIC: *śiδä (-mV) (*śüδä (-mV))
MEANING: heart
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Herz
FIN: sydän, gen. sydämen, dial. syväm, sy(v)än, syön 'Herz'
EST: süda (gen. südame) 'Herz, Gemüt; Inneres, Mitte, Mittelpunkt'
SAA: čâđâ (N) (postp.) 'through, by way of', tjatā (L) (postp.) 'durch', t́š́i̮rrɛ̮ɔ (Wfs.) 'durch', t́š́ǡ̮δ̨ĕ (gen. t́š́aδ̀δȧ̮'m) (Ko. P) 'Herz'
MRD: śed́ej, śed́eŋ (E), śed́i (M) 'Herz'
MAR: šüm (KB U M B)
UDM: śulem (S K G) 'Herz, das Innere, Gemüt'
KOM: śe̮le̮m (S), śe̮ve̮.m (P), śȯløm (PO) 'Herz'
KHN: sĕm (V DN), sȧ̆m (O)
MAN: šäm (TJ), šim (KU), ši̮m (P), sim (So.)
UGR: szív (acc. szívet), dial. szű, szü, szüv, szűv 'Herz, das Innere; Mut'
NEN: śej (O) 'Herz'
ENC: seo (Ch.), seijo (B)
NGA: sa, soa
SLK: sīče (TaU), sīd́ (TyM), sīd́e, siče (Ke.)
KAM: sī
JANH: (117) *s'ä/üd'ä-
SAMM2: *s'ä/üd'ä-, FU s'üdämi/s'edmi
ADD: Koib. sei; Mot. keje-m; Karag. геï-ge; Taig. kei-m.
№: 974
PROTO-URALIC: *śiδ́e (*śüδ́e)
MEANING: charcoal
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Holzkohle
FIN: sysi (gen. syden) 'Holzkohle'
EST: süsi (gen. söe) 'Kohle'
SAA: čâđđâ -đ- (N) 'charcoal', tjahta (L)
MRD: śed́, säd́ (E), śed́ (M) 'Kohle'
MAR: šü (KB U), šüj (M) 'Kohle', (B) 'Kohle (erloschen)'
KHN: sö̆j (V Vj.) 'Kohle'
MAN: süĺī (TJ) 'Kohle'
NEN: śij '(glühende) Kohle'
ENC: tū-sio 'Kohle'
SLK: siitj (Ta.), siidje (Ke.), hiidš, šidš (N)
KAM: siʔ
JANH: (76) *s'üd'i
SAMM2: *s'üd'i
№: 975
PROTO-URALIC: *śije-le
MEANING: hedgehog
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Igel; Erinaceus europaeus
FIN: siili 'Igel'
EST: siil (gen. siili, siilu)
MRD: śejeĺ (E M)
MAR: šülǝ (KB), šulo (B)
MAN: soule
UGR: sün (dial. sül-disznó, sün-disznó, altung. szül, zeul, zwel)
SAMM2: *s'ijili
№: 976
PROTO-URALIC: *śilä
MEANING: fat
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Fett, Speck
FIN: silava, dial. silevä 'Speck' ?
MAN: šilt (KU) 'Fett des Bären', (P) 'den Bärenkörper ganz umgebende dicke Fettschicht'
NGA: séla 'geschmolzenes Fett (von Fischen'
SLK: siilэ, siileng 'fett'
KAM: śǝl, śil 'Fett, Talg'
REDEI: *s'i6-?
ADD: Koib. syl 'Fett'
№: 977
PROTO-URALIC: *śilmä
MEANING: eye
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Auge
FIN: silmä 'Auge'
EST: silm (gen. silma)
SAA: čâĺ'bme -lm- (N), tjaĺmē (L), čailme (T), čailm (Kld.), čailm, čøilm (Not.)
MRD: śeĺme (E), śeĺmä (M)
MAR: sǝnzä (KB), šińća (U M B)
UDM: śin (śinm-) (S G), śiń (śińm-) (S J), śim (śimm-) (Uf.)
KOM: śin (śinm-) (SP), śin (PO)
KHN: sem (V DN O)
MAN: šäm (TJ KU P), sam (So.)
UGR: szëm
NEN: sew (O), häem (Lj.)
ENC: sei
NGA: śäime
SLK: sai, saj (Ta.), sai (Ke.), hai (N)
KAM: sima, simǝ
JANH: (30) *s'ilmä
SAMM2: *s'ilmä
ADD: Koib. sima; Mot. sima; Karag. sjimidä; Taig. schimedä
№: 978
PROTO-URALIC: *śiĺke (*śüĺke)
MEANING: spittle, to spit
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Speichel, Spucke; speien, spucken
FIN: sylki (gen. syljen) 'Speichel, Spucke', sylky-, sylkä-, sylke- 'spucken, speien'
EST: sülg (gen. sülje, süle) 'Speichel', sülga-, sülgi-, sülge- 'speien, spucken'
SAA: čǫl'gâ -lg- (N) 'saliva', čǫl'gâ- -lg- 'spit', tjål'kå (L) 'Spucke, Speichel), tjål'kå- 'spucken'; čolk (Not.), t́š́oл̄gk(A) (T Kld.) 'Speichel', čolki̊- (T), čulke-, čolke- (Kld.), čolke- (Not. A)
MRD: śeĺge (E), śeĺgä (M) 'Speichel', śeĺge- (E M) 'speien, spucken'
MAR: šǝwǝĺ-wǝt (KB), šüwǝ̑l (U), šüwǝ̑l-wüt (B) 'Speichel', šǝwe- (KB), šüwala- (U B) 'speien, spucken'
UDM: śal (Bor.) 'слюна', śalal- (S K G) 'speien, spucken'
KOM: śe̮lal- (S), śe̮va.v- (P), śȯ.lal- (PO) 'spucken, speien'
KHN: sö̆jǝɣ- (V) 'speien'
MAN: süĺk- (TJ), säĺɣ- (KU), säĺĺ- (P), saĺɣ- (So.) 'spucken'
SAMM2: *s'ülk/d'ki(-)
№: 979
PROTO-URALIC: *śine
MEANING: charcoal
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Holzkohle
SAA: čidnâ -n- (N) 'charcoal' ?
UGR: szén (acc. szenet) 'Kohle; Feuer, Glühfeuer' ?
SAMM2: *s'iini
№: 980
PROTO-URALIC: *śićä ~ *śińćä
MEANING: inside
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Inneres
FIN: sisä 'das Innere ( > Saam. N sisâ (postp.)'into, in', Wfs. si̮i̯sɛ̮ (postp.) 'in'), sisälö 'das Innere, Busen' ?
EST: sisi (gen. see) 'Inneres', sisicond 'Eingeweide' ?
UGR: szügy, szűgy 'Brust', szëgy, szegy 'Brust, Bruststück' ?
ENC: śud́o (Ch.), śuso (B) 'Brust', sud́e, sod́e (Ch.), suse (B) 'Inneres' ?
NGA: sinśa 'Brust'
JANH: (101) *s'üns'i 'breast'
SAMM2: *s'üns'i 'breast' (FP anders)
ADD: Kar. sisälö, sizeli 'Busen'; Taig. künšu-m 'Brust'
№: 981
PROTO-URALIC: *śiŋe
MEANING: curve, bend
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Biegung, Krümmung
FIN: sii 'großer Balken unter dem inneren Dache', sii-hirsi
UDM: śig (S) 'Dachboden, Zimmer im Oberteile des Hauses', korka-č́ig (K), korka-śig (G) 'Dachboden' ?
KOM: śige̮r (S), śiger (I) 'Dachstuhl; Gewölbe' ?
KHN: siŋi (V), siŋ (DN), sĭŋ (Kaz.) 'Biegung der Schlittenkufe; leichte Krümmung (eines Baumes)'
NEN: śīʔ (O), śīŋ (Nj.) 'hinterer Teil des Zeltes'
ENC: seʔ
NGA: saŋ, syŋ
SLK: si̮t (Ta.) 'vordere Ecke (des Zeltes)'
KAM: si̮ŋ 'Zeltwand der Tür gegenüber'
SAMM2: FP *s'iŋi
№: 982
PROTO-URALIC: *śiwa
MEANING: clean
RUSSMEAN:
GERMMEAN: sauber
FIN: siva 'hübsch, nett, niedlich', sivakka 'glatt, hübsch, schön', siveä 'tugendhaft; hübsch, sauber, schön' ( > Saam. N sivvâd 'careful; tugendhaft, zierlich, hübsch, fein'), siivo 'sauber, nett; Ordnung' ( > Saam. N sii'vo- ~ sii'vŏ- 'quiet, good', L sii'vō 'nett, freundlich, ruhig', Ko. si̮ī̯va 'bescheiden, anständig;), siivoa- 'sauber machen, in Ordnung bringen', ? sievä 'hübsch, nett, niedlich'
EST: siivakas, sivvakas, süvakas (dial.) 'schlank' ?
KHN: süɣ (V), siɣo (Trj.) 'Schönheit', sükǝŋ (V) 'schön, hübsch (Mensch)'
№: 983
PROTO-URALIC: *śoδka
MEANING: a k. of duck
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eine Entenart
FIN: sotka 'Tauchente; Fuligula'
EST: sõtkas (gen. sõtka) 'Schellente, Glaucion clangula', dial. sotka, satka 'Tauchente, Fuligula marila'
SAA: čoađ'ge -đg- (N) 'golden-eye; Glaucion clangula', tjår'hkē (L) 'Schellente, Klingelente; Clangula glaucion, Fuligula clangula', t́š́uǝδ̨̄gk͕E (Kld.), t́š́ŭᾰD̨̄gk͕̄E (Not.) 'Tauchente, Schellente, Glaucion clangula'
MRD: śulgo (E), śulga, ćulga (M) 'irgendein Wasservogel, der gut taucht; Fuligula clangula, Colymbus arcticus'
MAR: ala-šoe (KB) 'bunte Ente', śue (B) 'Gänsejäger; Mergus merganser'
UDM: śulị̑ (G) 'Taucher', śuli̮ (če̮ž) (URS) 'кряква'
KOM: śul(t)-će̮ž 'Ente', śulka (Lu.) 'Ente', śul-će̮ž (P) 'Schellente; Glaucion clangula'
KHN: saj (V O), soj (DN) 'Anas clangula' ( > Selk. sai 'Mergus merganser')
MAN: sɛ̮̄ĺ (TJ), sāĺ (KU So.), sē̮ĺ (P) 'гоголь; Fuligula clangula'
SAMM2: *s'o/i6dk/d'ka
YUK: šalɣaŋ 'grèbe' ?
№: 984
PROTO-URALIC: *śoje
MEANING: sound, voice; to sound
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Ton, Laut, Stimme; tönen, lauten
FIN: soi- 'klingen, lauten, tönen'; soitta- 'läuten' ( > Saam. N soai'te- 'läuten')
EST: sõitle- 'schelten, bedrohen'
SAA: čuoggjâ- -j- (N) 'to sound, resound', tjuodja- (L) 'einen Laut vor sich geben, klingen', t́š́u͕o͕'jɛ (Wfs.) 'Laut, Geräusch'
MAR: šakte- (KB), šokte- (U B) 'spielen (Musikinstr.), lauten, tönen, schallen' ?
KHN: sö̆j (V), sĕj (DN), sĭj (Kaz.) 'Laut, Stimme, Geräusch' ( > Mansi N sij id.)
MAN: so̮j (T K), suj (N P So.), soj (KU) 'Stimme, Ruf, Lärm, Ton, Ruhm'
UGR: zaj, veralt. szaj 'Lärm, Geräusch', zaj- (veralt.) 'lärmen'
№: 985
PROTO-URALIC: *śojwa
MEANING: clay
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Ton, Lehm
SAA: t́š́uī̯vɛ (T), t́š́uū̯je, t́š́u͕ш̯̄j (Kld.) 'Ton, Lehm'
UDM: śuj (S), śu̇j (K G) id.
KOM: śoj (S P), śu̇j (PO)
SLK: syy, söö (Ta.), syy (B), sye (Ke.) 'Lehm'
ADD: Koib. se 'Ton'
№: 986
PROTO-URALIC: *śola
MEANING: intestine
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Darm
FIN: suoli (gen. suolen) 'Darm', dial. 'Mitte des Leibes', dial. suolikko 'Stelle der Gedärme, Mitte des Leibes'
EST: sool (gen. soole) 'Darm'
SAA: čoalle -l- (N) 'intestine, gut, entrails', tjā̊llē (L) 'Darm', čĭøille (T), čuøill (Kld.), čueill (Not.)
MRD: śulo, śula (E), śula (M)
MAR: šol (KB), šolo (U B)
UDM: śul (S K G)
KOM: śul (S) 'Darm'; sita.n-śu (P) 'Mastdarm'
KHN: sol (V), sut (DN), sol (O) 'Darm'
SAMM2: *s'ola
YUK: šole 'Darm'
№: 987
PROTO-URALIC: *śolče
MEANING: pole
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Pfahl, Stange
SAA: t́š́ŭoлt́š́ɛ̮ (Wfs.) 'eine Stange' ?
NEN: sal (O) 'Baumstumpf, Pfahl; Ruderpflock am Boot'
ENC: soddeʔi (Ch.), soreʔe (B) 'Pfosten, Pfahl'
NGA: sálta 'Pfahl, Türpfosten', sǝltǝd́a 'пень'
SLK: saldš (Tä.), sald (Kar.), saldse (Ke.), haldš (N) 'Pfahl, Pfosten'
KAM: sǝĺe, soĺĺe 'Baumstumpf, Wurzelstock'
ADD: Mot salda 'пень'
YUK: сал 'пень'
№: 988
PROTO-URALIC: *śomV
MEANING: hunger, thirst
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Hunger, Durst
UDM: śumem (S) 'hungrig', śumal- (S K G) 'hungrig werden'
KOM: śumal- (S), śima.l- (PO), śima.v- (P) 'hungrig sein'
UGR: szomjú 'durstig, dürstend, (altung., dial.) Durst', szomjas, szomjús, dial. szoméhas 'durstig'
№: 989
PROTO-URALIC: *śomV-rV
MEANING: sorrow; be sad, sorry
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Kummer, Trauer; ? traurig sein
MRD: śumuŕd́e-, śumoŕd́e- 'sich grämen' ?
UDM: (śuma- - Samm.)
KOM: (śumal- - Samm.)
UGR: szomorú 'traurig, betrübt', szomorít- 'betrüben, traurig machen' ?
SAMM2: *s'oma/i- (mit Ud \s'uma-, Ko \s'umal-)
№: 990
PROTO-URALIC: *śona
MEANING: sleigh
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Schlitten
SAA: t́š́i̮ǝn̨n̨ɛ (T), t́š́uǝn̨n̨e (Kld.) 'bootförmiger Lappenschlitten' ( > Kar. tsuna), ? tsūn̨ĕ (Ko. P), t́š́u͕n̨n̨ (Kld.) 'Rentierschlitten von karelischer Art (Ko. P), russischer Schlitten (Kld.) [possibly Kld. > Russ. чуни > Ko. P]
MAN: šon (TJ), son (KU), šun (P), sun (So.) 'Schlitten'
№: 991
PROTO-URALIC: *śopa
MEANING: a k. of cloth, shirt
RUSSMEAN:
GERMMEAN: ein hemdartiges Kleidungsstück
FIN: sopa 'Hemd, Kleid, Kleidung'
EST: sõba 'Shawl, Decke'
MAN: šop (TJ), sup (So.) 'Hemd' ( > Khanty šŭp 'kurzes Hemd')
№: 992
PROTO-URALIC: *śorwa
MEANING: horn
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Horn
FIN: sarvi (gen. sarven) 'Horn, Waldhorn'
EST: sarv (gen. sarve) 'Horn, Geweih; Fühlhorn der Insekten'
SAA: čoar've -rv- (N) 'antler or horn (of animal)', tjår'vē (L), či̊øirve (T), čuøirv (Kld.), čuairv (Not.)
MRD: śuro, śura (E), śura (M)
MAR: šur (KB U B)
UDM: śur (S K), śu̇r (G)
KOM: śur (S P PO)
KHN: t́ĕrpǝ (C), t́ȧ̆rpǝ (Kam.), śărpĭ (Kaz.) 'männliches Elentier' [? - SAS]
MAN: šōrǝp (KU), sōrp (KM), śōrp (KO), šōrp (P), sɔ̄rpi (So) 'Männchen vom Elentier' [? - SAS]
UGR: szarv, altung. szaru 'Horn, Gehörn', szaru 'Horn, Hornstoff', szarvas 'gehörnt; Hirsch'
SAMM2: *s'orwa
ADD: Liv. sō̮ra, sā̊ra 'Horn'
№: 993
PROTO-URALIC: *śorV
MEANING: narrow, to become narrow
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eng, eng werden, sich verengen
UDM: śures (S), śu̇res, śures (K), śu̇res (G) 'Weg'
KOM: mu-śur (Ud.) 'lange Strecke Weges', me̮-śe̮r (Lu.), me̮-śer (V) 'Strecke Landes zwischen zwei Flüssen'
KHN: sărt (Kam. O), sŏrt (Kaz.) 'enge Straße; kleiner Bach zwischen zwei Seen od. zwei Tümpeln; Verlegenheit, Unglück', sŏrtaлǝ- (Kaz.), sărtȧlǝ- (O) 'in Not geraten, in Not sein'
MAN: sarē̮. (TJ), sar (KU) 'kleiner Sumpf; Waldrücken zwischen zwei Seen', ńār-sori (So.) 'schmaler Sumpfstreifen zwischen zwei Sümpfen'
UGR: szorul- 'sich verengen', szorít 'drücken, drängen', szorong- 'sich drängen, sich ängstigen', szoros 'eng, knapp; dicht, fest; dial. schmale Straße', szurdok, szurdék 'Winkel; Engpaß, Bergpaß'
SAMM2: ?*s'ura (mit Lp)
№: 994
PROTO-URALIC: *śuδ́a
MEANING: frost
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Reif, Rauhfrost
SAA: čǫđđe -đ- (N) 'coating of ice on stones or trees'
KHN: soj (V) 'Reif, Rauhfrost (am Baum)', suj (DN) 'Rauhfrost (am Baum, im Bart; nicht Reif)'
MAN: šaĺ (TJ KU P), soĺ (So.) 'Reif (gefrorener Tau)'
SAMM2: *s'uδ'a
№: 995
PROTO-URALIC: *śuka
MEANING: bark; skin
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Rinde, Bast; Fell, Haut
EST: suga (dial.) 'Bast (für Schuhe, Säcke)'
KHN: sŏɣ (V), sŏχ (DN O) 'Fell, Tierhaut; Kleidung'
MAN: sow (KU P So.) 'Fell, Haut, Schale, Rinde'
UGR: szíj (acc. szíjat, dial. széva, szí, sziju, szív, sziva, szivu, altung. zius, zyv) 'Riemen' ?
№: 996
PROTO-URALIC: *śulV
MEANING: vessel
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Gefäß
FIN: ́
EST: sulu 'Trog; Verschlag im Zimmer (für kleinere Tiere)' ?
UDM: śuli̮s (S), śulǝ̑s (K) 'längliche, runde, kleine Holzmulde', śulị̑s (G) 'längliche Schüssel'
ENC: súðoka (Ch.) 'trogähnliches Gefäß' ?
NGA: siĺáʔka
SLK: solang (Ta.), sólang (Ke.), holak, holák (N), solak (Ty.) 'Löffel'
№: 997
PROTO-URALIC: *śuma
MEANING: kerchief, cap
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Tuch, Kopftuch, Mütze
MAR: šǝ̑makš (U) 'ein Tuch', šǝ̑makše (C) 'der hintere Teil der Weibermütze' ?
KHN: sumi̮ntǝɣ (V Trj.), sămi̮ntǝɣ 'Tuch (V Trj. Vj.), Schal (Trj.)' ?
NEN: sawa (O), hama (Nj. Lj.) 'Mütze'
ENC: soe (B)
NGA: sámu
№: 998
PROTO-URALIC: *śure
MEANING: to die
RUSSMEAN:
GERMMEAN: sterben
FIN: sure- 'trauern, betrauern; für etwas sorgen; schmerzen, absterben, sterben' ( > Saam. L surra- 'infolge Mangels an Schlaf verdrießlich sein'), suru 'Trauer, Kummer; Sorge'
EST: sure- 'sterben, absterben, ohnmächtig werden'
KHN: sur- (V), suraл- (Trj.), surat- (DN) 'sterben'
№: 999
PROTO-URALIC: *śur(e)-ma
MEANING: death
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Tod
FIN: surma 'Tod' ( > Saam. N sǫr'bme -rbm- 'accidental death'), surmaa- 'töten'
EST: surm (gen. surma) 'Tod, Sterben'
KHN: sŏrǝm (Trj. Kaz.), sărǝm (DN O) 'Tod' ( > Komi сурымъ, si̮ri̮m 'смерть')
MAN: sorėm (N) 'Tod', sorǝm (So.) ( < Khanty?)
№: 1000
PROTO-URALIC: *śurme
MEANING: wild animal
RUSSMEAN:
GERMMEAN: wildes Tier
SAA: t́š́ị̑r̄m (Kld.), t́š́ɛ̮r̄m̄a (Ko. Not.) 'Wolf; Teufel'
MAR: sǝ̑rmǝ̑ (KB), šurmaŋɣe, šurmaŋše (U), šurmaŋše (B) 'Luchs'
UDM: (śor 'Marder' - rejected by Redei)
KOM: (śer 'куница' - rejected by Redei)
KHN: t́ürǝm (DN), śurǝm (Ni.) 'Hermelin, Wiesel, Schneewisel, Marder' ?
NEN: sārmik (O) 'Raubtier, Wolf; Tier', pīn-sārma 'eine Eule'
ENC: sâme 'Wolf'
SLK: suurem (Ta.), súuram, súurêm (Ke.), húurup (N) , sūri̮p (Tur.) 'wildes Tier'; tī̮mpi̮ti̮ĺ sūri̮p (Tur.) 'Vogel'
ADD: Karag. sarma 'Tetrao bonasia'
№: 1001
PROTO-URALIC: *śurme
MEANING: fist
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Faust
SAA: čǫr'bmâ -rbm- (N) 'fist; handful', tjårmå (L) 'Faust; Innenhand; Handvoll', tšo̯r̄m̄a (Ko. P), t́š́or̄m̄a 'Faust' ?
NEN: sormūŋk (O), χirmuŋk (Nj.) 'Faust; aus der Faust hervorragender Knöchel des Mittelfingers (Nj.) '
№: 1002
PROTO-URALIC: *śurwa
MEANING: to push
RUSSMEAN:
GERMMEAN: stoßen
FIN: survaa- 'werfen, stoßen', survo- 'stampfen, zerstampfen'
EST: surva-, survu- 'pressen, keltern', suru- 'id.; unterdrücken, beugen', suru (gen. suru) 'Druck, Presse; Stampfen'
MAR: šǝ̑re- (KB), šure- (U B) 'stoßen, stampfen; stechen'
UGR: szúr- 'stechen'
№: 1003
PROTO-URALIC: *śurV
MEANING: herd
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Herde, Rudel (von Rentieren)
SAA: čǫrâ -rrâg- (N) 'rather small herd of reindeer', tjårā̊ (L) 'Trupp, Rudel von Rentieren', tšōra (P), t́š́ōra (Not.) 'Rentierhaufe' ( > Finn. dial. sorrakka, sorrakko, sorrokka 'kleines Rudel von Rentieren')
KHN: sur (VK), ńŏk-sur (Trj.), sur (DN) 'Herde, Standplatz von Elentieren, Wildrentieren'
MAN: (śāräk, śark (N) 'Rentierherde, Herde' - rejected by Redei)
№: 1004
PROTO-URALIC: *śurV
MEANING: resin, tar
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Harz
UDM: śir (S G), śer (Kaz.) 'Harz'
KOM: śir (S P) 'Baumharz, Teer', śør (PO) 'Harz; klebrig, zäh'
UGR: szurok (acc. szurkot) 'Pech; Holzkohle, Ruß'
№: 1005
PROTO-URALIC: *śurV
MEANING: pike
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Hecht
KOM: śir (V) 'Hecht'
KHN: sart (VO), sort (DN)
MAN: sart (TJ KU VNK), sort (So.)
№: 1006
PROTO-URALIC: *śuśa
MEANING: intestinal worm
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Eingeweidewurm
MRD: śuźal (E), śeźal (M) 'Eingeweidewurm' ?
KHN: sustǝ (DN) ' Eingeweidewurm, Darmschmarotzer; Bandwurm' ?
№: 1007
PROTO-URALIC: *śuwe
MEANING: mouth
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Mund, Maul
FIN: suu 'Mund; Mündung, Öffnung', suunne (gen. suunteen) 'Stelle im Stall für die Kuh im Winter'
EST: suu 'Mund; Mündung, Öffnung'
SAA: čoddâ -d'dâg- (N) 'throat', t́š́uu̯wɛ̮ (Wfs.) 'Rachen, Speiseröhre', čont (T Kld.), čodd (Not.) 'Speiseröhre, Schlund'
MAR: im-šu (KB), imǝ̑-šu (U) 'Nadelöhr', ime-šueš (B) 'Nadel'
UDM: śu-ez kwaśme (S K) '(er) durstet', śu-kaś (S) 'Kwaß' ?
KOM: ś-ke̮ś (Lu. Le. Ud) 'Kwaß, Getränk', su-keś (I) 'Durst', śu-ke̮śe̮ kośme̮ (Ud.) 'ich bin sehr durstig'
MAN: sunt (K), såt (sånt-) (LU), sut (sunt-) (LM), sunt (N) 'Mündung (eines Flußes), Öffnung (eines Gefäßes)', sūp (N So.) 'Mund'
UGR: száj 'Mund, Maul; Öffnung, Mündung', szád 'Mündung; Spund'
NEN: śo 'Speiseröhre; Hals (z. B. der Flasche); Ausfluß (eines Flusses)'
ENC: sū, sō (Ch.), so (B) 'Kehle'
SLK: suolj (Ta.), sói (Ke.), soi (KO), hoi, hoj̆ (huoj) (N) 'Kehle, Stimme; Flußmündung'
KAM: soj 'Hals, Kehle'
JANH: (127) *s'oxi
SAMM2: *s'oxi (Ug. anders)
ADD: Ma
№: 1008
PROTO-URALIC: *śOwV
MEANING: belt, bridle
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Zugriemen
UGR: szíj (dial. széva, szí, sziju, szív, sziva, szivu, altung. zius, zyv) 'Riemen' ?
NEN: sā (O) 'Zugriemen (des Rentiers, des Hundes)', χā (ʎʔ.) 'Zugriemen' ( > Komi Ud. I sa 'Zugriemen für Rentiere')
ENC: sa (Ch.), so (B) 'Halfter'
NGA: suaŋ 'постромка'
№: 1009
PROTO-URALIC: *śEne
MEANING: tinder, tree fungus
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Zunder, Baumschwamm
FIN: sieni (gen. sienen) 'Pilz, Schwamm', dial. siena 'Erdschwamm' ( > Saam. N sie.eTna 'Baumschwamm')
EST: seen (gen. seene) 'Pilz, Schwamm'
SAA: čadna -ān- (N) 'tinder-fungus on birch trees', tjatnā (L) '(an Birken wachsender) Feuerschwamm', t́š́ā͕nna (T), t́š́ānna (Kld.), t́š́ā͕nna (Not.) 'Baumschwamm'
MAR: šin (KB), šen (U B) 'Baumschwamm, Zunder'
UDM: senki̮, śeńki (S), senka, senkǝ̑, śenkǝ̑ (K), śeńki (G) 'Zunder, Schwamm'
KHN: säṇǝɣ (Vj.), sȧnǝ (DN), sȧn (O) 'Zunderschwamm, Baumschwamm, Birkenschwamm'
MAN: šīnǝ.w (TJ), šēnǝj (KU), šēnǝɣ (P), sēniɣ (So.) 'Baumschwamm'
UGR: szén (acc. szenet) 'Kohle; (altung., dial.) 'Feuer' ? [see also *śine]
SAMM2: *s'e/änä
№: 1010
PROTO-URALIC: *šaŋka ?
MEANING: branch
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Ast, Zweig
FIN: hanka 'Hängehaken' ( if not < Germ. *haŋgu-)
EST: aŋgàD (dial.) 'an die Ränder des Bootes befestigte Dollen'
UGR: ág 'Ast, Zweig; Zacken; Arm eines Flusses' ? (cf. also *saŋV)
SAMM2: *šaŋka
№: 1011
PROTO-URALIC: *šaŋV ?
MEANING: to want, strive
RUSSMEAN:
GERMMEAN: wollen, streben
FIN: havi-, havitse- 'eilig nachstreben, nachaschen', havi (gen. havin) 'wetteifernde Bemühung', ? ei hevillä, ei hevin 'nicht leicht, kaum', havittele- 'wünschen, verlangen, streben'
KHN: lăŋka- (V), jăŋka- (Vj.), tăŋχ- (DN), лăŋka- 'lieben, wollen, wünschen' ?
MAN: taŋk- (KU P), taŋχ- (So.) 'wollen' ?
ADD: Veps. habi 'kaum' ?
№: 1012
PROTO-URALIC: *šäntV
MEANING: a k. of cereal
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Getreideart
MAR: šäδäŋɣǝ (KB), šǝ̑δaŋ (U B), šiδaŋ (M) 'Weizen'
KOM: šobdi (S), šogdi (P), šu.gdi (PO)
KHN: länt (V) 'Getreide (Gerste, Roggen, Hafer); Grütze', jänt (Vj.) 'Gerste', tȧnt (DN) 'Gerste, Getreide', lȧnt (O) 'Mehl' ( > Mansi lānt)
UGR: ed, éd (altung.) 'Getreide' (?)
№: 1013
PROTO-URALIC: *šärV
MEANING: rare, devoid of plants
RUSSMEAN:
GERMMEAN: undicht, offen, frei (von etw.), unbewaldet
UDM: šer (S) 'undicht, selten'
KHN: лirti (Trj.) 'sichtbar, offen, nicht bedeckt', лirǝɣ 'unbewaldet (Ort)', tert (Kr) 'offenbar', lir (O) 'deutlich, sichtbar'
MAN: tǟrǝw (TJ), tɔ̄̈rǝ (KU), tār (P) 'offen', tarä (LM) 'mit Bäumen spärlich bewachsen, weit, frei, offen'
№: 1014
PROTO-URALIC: *šärV
MEANING: to come, reach; to spread
RUSSMEAN:
GERMMEAN: kommen, gelangen, reichen, erreichen; sich verbreiten
KOM: šerge̮d- (V) 'ausdehnen, strecken, ausspannen'
KHN: lerǝmt- (V) 'ausbreiten, auf die Erde legen', jerǝmt- (Vj.), terǝmt- (DN) 'auseinanderwerfen; legen, ausbreiten', лermǝл- (Kaz.) 'ausbreiten'
MAN: tǟrt- (TJ), tɔ̄̈rǝt- (KU), tārt- (P), tārat- (So.) 'entlassen', tārtākt- (P) 'sich senken, herabsteigen', tärǟ.mt- (TJ), tārǝmt- (KU P), tāramt- (So.) 'ausbreiten'
UGR: ér- 'berühren; erreichen; reif werden', ered- 'entspringen, entstehen', ereszt- 'lassen, nachlassen', érint- 'berühren', érkez- 'ankommen'
SAMM2: *šärä-
№: 1015
PROTO-URALIC: *šäškä
MEANING: otter
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Otter, Lutra
FIN: häähkä (dial.) 'Nerz, Nörz, Sumpfotter' ?
MAR: šäškǝ (KB), šaške (U M) 'Nörz, Sumpfotter' ? [? > Chuv. šaškǝ̑ 'Nerz', Tat. čäškä 'ein Wassertierchen', Bas. šäškǝ; ?or < Chuv.]
SLK: töötэ (Ta.), tööt (Ke.), tȫt (Ty.) 'Otter' ?
KAM: ćaʔ, ćaʔn 'Fischotter; Lutra fluviatilis' ?
ADD: Olon. hĕä̯̀hkÜ 'ein Wassertier von geringerer Größe als der Fischotter' ?; Lüd. heähkäine͔ 'Nerz, Nörz, Sumpfotter (größer als ein Hermelin und kleiner als ein Marder)' ?; Veps. hähk (gen. hähkän) 'Otter' ?
№: 1016
PROTO-URALIC: *šeŋä
MEANING: good, healthy
RUSSMEAN:
GERMMEAN: gut, gesund; ? gerade
FIN: hyvä 'gut' ( > Saam. N hivve 'good fellow'), hyvin 'gut, wohl; sehr, ganz, recht'
EST: hea, hüva (Urfinn. *šüvä > Saam. K T šuvva 'gut; vortrefflich' [?])
SAA: sâvve- -v- (N) 'heal (of wound, sore)', savvō-, savvu- (L) 'heilen, vernarben' ?
MRD: čiv (E) 'gut, tüchtig, brav', čiva, -ań (M) 'gastfreundlich'
MAR: šu (KB) 'gesund, frisch', (MRS) 'здоровье' ?
UDM: šońer (S K G) 'gerade, recht, wahr' ?
KOM: šań (S V) 'gut, tüchtig; schön' ?
UGR: igen (dial. égen, ügön) 'ja; sehr' ?
№: 1017
PROTO-URALIC: *šerV (*šärV)
MEANING: brook
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Bach
UDM: šur (S G J) 'Bach, Fluß'
KOM: šor (S P PO) 'Bach' ( > Khanty DN šor, O śor)
UGR: ér (acc. eret)
SAMM2: Vgl. Ug. *ša/ora (UEW 843)
№: 1018
PROTO-URALIC: *šijte ~ *šijta (*šejte ~ *šejta)
MEANING: bushes, meadow; sacrificial place
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Hain, Gebüsch; Opferstelle
FIN: hiisi (gen. hiiden) 'gigas, genius mythol. robustus at maleficus, in montibus et silvis commorans; böser Geist, Teufel; Hain, Hügel, Opferstelle', hittara 'Volk des Hiisi', hitto 'mythol. Geist; Teufel, Henker', hiitto 'Wohnung des Hiisi' ( > Saam. N hii'dâ 'hell')
EST: hiid (gen. hiiu) 'Riese, Recke', hiis (gen. hiie) 'Hain, Gebüsch'
SAA: sieidde, sieitte (N) 'locus sacrificii, ubi Lappones olim simulacrum idoli lapideum vel ligneum positum habebant; idolum', sii'dâ -id- (N) 'mountain camp, camp', sii'ta (L) 'Lappendorf, Lappenlager', sijt (T Kld. Not.) 'lappisches Dorf'
SLK: tiitэ (Ta B), tiida (Ke.), tiid (N) 'kleiner Weidenbaum, Rute, Gerte, Weidengerte; niedriges Weidengebüsch' ?
№: 1019
PROTO-URALIC: *šilkV (*šülkV)
MEANING: to fly, soar
RUSSMEAN:
GERMMEAN: fliegen; schweben
KOM: ši̮lgi̮- (S), ši̮vgi̮- (Ud.) 'schweben; langsam vorbeigehen od. vorbeifahren'
KHN: lĕɣǝl- (V) 'fliegen', jĕɣǝl- (Vj.) 'erschossen zu Boden fallen (Vogel); anrennen, -stoßen', tĕχǝt- (DN) 'fliegen'
MAN: täwl- (TJ), tiɣl- (KU So.), tēl- (P) 'fliegen'
NEN: (t́ī- 'fliegen, davonfliegen' - rejected by Redei)
ENC: (t́īŋa-, tīŋe- 'fliegen' - rejected by Redei)
NGA: (tauʔa- 'davonfliegen' - rejected by Redei)
SLK: (tī- 'fliegen' - rejected by Redei)
SAMM2: *šelki-
№: 1020
PROTO-URALIC: *šiŋe-re
MEANING: mouse
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Maus
FIN: hiiri (gen. hiiren) 'Maus'
EST: hiir (gen. hiire)
SAA: (šńērra ~ ńērra (L), š́ŋ͕́e̯ä̀r̀à (Wfs.) 'Maus' - rejected by Redei)
MRD: čejeŕ, čeveŕ (E), šejer (M)
UDM: ši̮r (S), šǝ̑r (K), šị̑r (G)
KOM: ši̮r (S P), šør (PO)
KHN: löŋkǝr (V), jöŋkǝr (Vj.), teŋkǝr (DN), loŋkǝr, leŋkǝr (O) ( > Nen. Nj. Sach. jaŋkarʔ, P d́aŋkaL)
MAN: täŋkǝ.r (TJ), täŋkǝr (KU P), taŋkǝr (LO)
UGR: egér (acc. egeret)
SAMM2: *šiŋiri
№: 1021
PROTO-URALIC: *šoka
MEANING: to sigh; to rest
RUSSMEAN:
GERMMEAN: seufzen; ruhen
FIN: huokaa- 'seufzen, stöhnen; ruhen' ?
EST: hoog (gen. hoou, hoo) 'Regenschauer, Windstoß; Ruhe, Pause', hooga- 'ächzenm stöhnen', hoogu- 'stark regnen, stark durchnässen' ?
SAA: su̮ò̮k̀ɛ̮- (Wfs.) 'sausen, tosen (der Wind, ein Bach od. dgl.', suokke- (Schw.) 'seufzen, atmen'; šuok'ke- -kk- (N), sjuohkkē- (L), šu͕ȧ͕χko͕- (Wfs.), šuokete- (Schw.) 'seufzen' ?
UDM: šutetśk- (G) 'sich ausruhen, sich erholen, Ruhe halten' ?
KOM: šoćći̮- (S), šojćći̮- (V), šoćći.ś- (P), šu̇ćći- (PO) 'ruhen, sich erholen' ( > Khanty O śućǝ- 'ruhen, sich ausruhen') ?
MAN: šāχ- (KU), sē̮k- (KM KO) 'keuchen' ( > Khanty Ko. šeχǝj-) ?
UGR: (sóhajt- 'seufzen' - rejected by Redei)
№: 1022
PROTO-URALIC: *šoŋkV
MEANING: narrow, straits; to become narrow
RUSSMEAN:
GERMMEAN: eng, Bedrängnis; eng werden
UDM: šug (S) 'schwerlich, mühsam, Mühe; traurig, Trauer, Kummer', (G) 'eng, unbequem, schwer'
KOM: šog (S P) 'Trauer, Sorge, Betrübnis; Ermattung, Schwäche', (PO) 'Mattigkeit, Leid'
UGR: aggód- 'sich kümmern', dial. óg- 'sich ängstigen, sich kümmern' ?
№: 1023
PROTO-URALIC: *šoppV (*šappV)
MEANING: to dry
RUSSMEAN:
GERMMEAN: trocknen
UDM: šupal- (S J) 'eintrocknen, verdorren'
KOM: šupal- (S), šupa.v- (P) 'trocken werden (Getreide)', šupa.l- (PO) 'trocknen (intr.), darren'
UGR: apad- 'fallen, sinken; verebben; schwinden, abnehmen', apaszt- 'vermindern'
SAMM2: *šoppa-
№: 1024
PROTO-URALIC: *šorwa
MEANING: thin, rare
RUSSMEAN:
GERMMEAN: dünn, spärlich, undicht
FIN: harva 'dünn, spärlich, licht' ( > Saam. N har've -rv- 'wide, apart (of teeth, tines, of a comb or rake)', har'vĕ 'seldom', K T χairv 'großmaschiges Lachsnetz')
EST: harv (gen. harva) 'selten, spärlich, undicht, dünn'
MRD: čuro (E), šura (M) 'selten, spärlich, dünn'
KHN: lorǝw (V) 'weitmascig (Netz)', jorǝw (Vj.), turǝp (DN) 'licht, nicht dicht'
№: 1025
PROTO-URALIC: *šorwa
MEANING: to dry
RUSSMEAN:
GERMMEAN: trocknen, trocknen werden
SAA: soar've -rv- (N) 'dead pine-tree', sårvē (L) 'dürre Föhre', šȯ͕̆ă͕r̨̄vė (P), si̮êr̨̄vɛ (T), sŭᾰr̨̄ve (Not.) 'verdorrte Kiefer' ( > Finn. dial. sorva 'kleine Föhre'), soar'vo- -rv- (N) 'turn into dead pine, wither', sårvō- (L) 'zur Dürrföhre werden, verdorren'
KOM: šural- (S), šura.v- (P) 'trocknen (intr.), šure̮d- (S), šure̮.t- (P) 'trocknen (tr.)]
NEN: tirā- (O) '(hart) trocknen (intr.)'
ADD: Mot. тыры 'твердый'
№: 1026
PROTO-URALIC: *šuŋe
MEANING: soul (of a dead), ghost
RUSSMEAN:
GERMMEAN: Seele (von Verstorbenen), Geist
FIN: huu 'Gespenst, Geist, Spuk' (dial.; if not < Germ. *hugu-)
MRD: čov (E) 'menschliche Seele', čo-pača (E), šo-pača (M) 'Gespenst'
KOM: še̮n (Wied.) 'Schatten (von Verstorbenen', kań-še̮n (S) 'schlechte Katze', ker-ka-še̮n (S) 'schlechtes, verfallenes Haus'
KHN: luŋk (V), juŋk (Vj.), toŋχ (DN), lŏŋk (O) 'Götze, Götzenbild' ( > Mansi N lōŋχ, So. lūŋχi)
MAN: tow, towi (KM), tē̮w (KO), tē̮wǝś (P) 'Schemen- oder Schattenseele des Menschen'
SAMM2: *šoŋi
№: 1027
PROTO-URALIC: *šurV
MEANING: to cut, divide
RUSSMEAN:
GERMMEAN: schneiden, teilen
UDM: ši̮r- (S), šǝ̑r- (K) 'schneiden, abschneiden; entzweispalten', šor- (S) 'in Stücke schneiden', šorị̑- (G) 'schneiden'
KOM: ši̮r- (S P) 'scheren, schneiden', še̮r- (Lu.) 'schneiden', šør- (PO) 'scheren', šo̊.røt- 'aus- od. zuschneiden'
KHN: lŏrt- (V), jŏrt- (Vj.), tărt-, tăremǝ- (DN), lărt- (O), лŏremǝ- (Kaz.) 'schneiden'
UGR: irt- (dial. irít-, altung. ort-) 'ausrotten, vertilgen, (aus)roden', ? arat- 'ernten'
NEN: t́ār- (O) 'teilen'
ENC: teŋabo- 'teilen' ?
NGA: taruʔá-
SLK: taarna- (Ke.), taara-. tara- (N) 'teilen; wechseln (z. B. Hemd)', tār- (Ty.) 'wechseln'
KAM: tārǝĺa- 'teilen'
SAMM2: FU ?*ši/ura-
ADD: Koib. таарламъ; Mot. теернамъ, таарнымъ
№: 1028
PROTO-URALIC: *šErtV
MEANING: evil spirit
RUSSMEAN:
GERMMEAN: böser Geist
SAA: sjärt, šærta (Friis.) 'ira, iracunda', sjier'hta (L) 'schlechte Gewohnheit, Unart' ?
MAR: šǝrt (J), šǝ̑rt (U) 'böser Geist' (if not < Russ. черт) ?
UDM: šurd- (S) 'schrecken, schauern', šurdi̮t (S), šurdǝ̑t (K) 'schrecklich, Schrecken' ?
UGR: ördög 'Teufel, der Böse' (if not < Iran.) ?

Словники языков: праязыков | древних | угасших | современных | модельных
Типологии праязыков: (с литературой): австралийских | америндских | аустрических | дене-кавказских | индо-тихоокеанских | койсанских | нигеро-кордофанских | нило-сахарских | ностратических | пиджинов и креолей | языков-изолятов | лингвопроектов
Лингвистические страницы: Языки мира | Письменности | Интерлингвистика | Основания языка | Компаративистика | Контактология | Экстралингвистика | Лексикология | Грамматика | Фонетика
Полезные страницы: История | Регионы | Карты | Энциклопедии

© «lexicons.ru», 2012. Автор и владелец - Игорь Константинович Гаршин (см. резюме).
Дочерний веб-проект Сайта Игоря Гаршина
Присылайте, пожалуйста, письма ( Письмо Игорю Константиновичу Гаршину) с советами, отзывами, замечаниями и предложениями.
[an error occurred while processing this directive]
Страница обновлена 02.03.2023
Яндекс.Метрика